Przejdź do zawartości

Wesoła (Warszawa)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wesoła
Dzielnica Warszawy
Ilustracja
Wesoła, rondo Emanuela Bułhaka na skrzyżowaniu ul. 1 Praskiego Pułku i ul. Niemcewicza
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Prawa miejskie

1969–2002

W granicach Warszawy

2002

SIMC

0921728[1]

Burmistrz

Marian Mahor

Powierzchnia

22,94 (1.01.2024)[2] km²

Populacja 
• liczba ludności


26 632 (1.01.2024)[2]

• gęstość

1161 (1.01.2024)[2] os./km²

Strefa numeracyjna

22

Kod pocztowy

05-075, 05-077

Tablice rejestracyjne

WX...YA-YZ (bez B, D, I, O), WX...XA

Plan Wesołej
Plan Wesołej
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie
Strona internetowa
Kościół Opatrzności Bożej z polichromiami Jerzego Nowosielskiego
Rezerwat przyrody Bagno Jacka
Przystanek kolejowy Warszawa Wesoła

Wesoładzielnica Warszawy. W latach 1969–2002 samodzielne miasto[3].

Historia przedwojenna

[edytuj | edytuj kod]

Tereny pierwotnej miejscowości Wesoła obejmowały obszar współczesnego osiedla Wesoła-Centrum, należący ok. 500 lat temu do dóbr wsi Długa, a w XVII w. – do gminy Okuniew, a także tereny osiedla Plac Wojska Polskiego, należące jeszcze w XIX wieku do folwarku Wola Grzybowska w dobrach Okuniew.

Początki Wesołej

[edytuj | edytuj kod]

Początki osadnictwa na tym obszarze są związane z budową Kolei Terespolskiej. Powstała wówczas platforma przeładunkowa dla wojska rosyjskiego, która z czasem stała się przystankiem kolejowym. Wokół niego powstawały domy urzędników, kolejarzy, tramwajarzy, a także letnisko. Do I wojny światowej przy starej drodze stanisławowskiej istniał duży kompleks koszar dla potrzeb wojsk rosyjskich.

W 1918 r. miejscowość przybrała nazwę Wesoła. Koszary początkowo przekształcono w zaplecze poligonowe. Dalszy rozwój wiązał się ściśle z Warszawą. Według danych z 1931 r. w Wesołej było 70 budynków mieszkalnych. Pod koniec lat trzydziestych nastąpił burzliwy rozwój budownictwa willowego, czemu sprzyjały klimat i walory krajobrazowe Wesołej. W maju 1939 przeniesiono z Torunia 2 Dywizjon Pomiarów Artylerii, dla którego wybudowano sztab, budynek orkiestry i WAK-u, a także trzy budynki mieszkalne.

Miejscowości pierwotnie odrębne

[edytuj | edytuj kod]

Początkowo folwark i osada należąca do gminy Okuniew. Legenda o pochodzeniu nazwy głosi, iż jej właścicielem był starosta warszawski – Grzybowski. Co najmniej od początku XX wieku własność księcia Emanuela Bułhaka. Według spisu z 1931 r. na terenie Woli Grzybowskiej były 52 domy. W czasach II wojny światowej poważnie zniszczona.

Nazwa Groszówka pochodzi od niskiej ceny ziemi – 20 kopiejek (popularnie 1 grosz) za łokieć gruntu. Piaszczyste gęsto zalesione pagórki utrudniały rozwój osadnictwa na tym terenie, ale dzięki temu współcześnie większość ulic przypomina leśne aleje, a całość – park.

Grzybowa w XVII w. była niewielką osadą, której rozwój warunkował trakt z Grochowa do Stanisławowa, przy którym stała karczma o nazwie Zielona. W spisach z 1827 r. Grzybowa miała zaledwie trzy domy i dwunastu mieszkańców. Natomiast wokół karczmy zaczynała rozwijać się osada Zielona.

W 1895 r. Zielona była wsią w powiecie warszawskim, w gminie Okuniew, o powierzchni 245 mórg z 68 mieszkańcami. W 1795 r. Austriacy wystawili tu komorę celną. Był to murowany, klasycystyczny budynek, zburzony przez Niemców w 1944 r. Grzybowa i Zielona od lat 30. z biednych osad przekształciły się w pokaźne osady letniskowe, wchodzące w skład gminy Wawer, położone wśród lasów między dwiema wydmami parabolicznymi. Na jednej z nich znajduje się „Kamień Piłsudskiego”, upamiętniający ćwiczenia polowe Polskiej Organizacji Wojskowej 29 kwietnia 1917, w których uczestniczył brygadier Józef Piłsudski.

Stara Miłosna jest najwcześniej zasiedloną częścią Wesołej, której udokumentowana historia sięga XIV w. Była to wieś szlachecka. Najstarszy zapis nazwy ma postać Milosina, późniejsze: Miłośnia, Miłośna, aż po znaną ze współczesności Miłosnę (także: Miłosną[4]). Przez Miłosnę wiódł trakt, którym przeganiano stada bydła, a także wożono zaopatrzenie dla Warszawy. Przy trasie istniały liczne karczmy oraz domy pocztowe (zajazdy). W I połowie XIX w. właścicielem dużej części ziem Miłosny był książę Ksawery Drucki Lubecki, ówczesny minister skarbu, który miał tu pałacyk letni, zniszczony w trakcie bitwy o Olszynkę Grochowską.

Następnie dobra Miłosny przeszły w ręce Rychłowskich, a na przełomie XIX i XX w. uległy parcelacji. W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego z 1885 podano: na dobra Miłosny składały się folwarki: Miłosna, Borków, Kaczydół i Żurawka, nomenklatury: Pohulanka, Janówek i Zakręt oraz osada Zakręt. Ponadto Miłosna posiada stacyą drogi żelaznej warszawsko-terespolskiej, a w odległości 17 wiorst od Warszawy jest była stacya pocztowa przy drodze bitej[5].

Podczas I wojny światowej w 1915 r. wojska niemieckie przejęły rosyjską linię obrony, przebiegającą przez pasmo wydm Starej Miłosny, tworząc linię obronną zwaną Brückenkopf Warschau (Przedmoście Warszawy). W latach międzywojennych Stara Miłosna staje się prosperującą miejscowością letniskową z uzdrowiskiem borowinowym dla dzieci Nasza Chata i lotniskiem szybowcowym.

Historia współczesna

[edytuj | edytuj kod]

Podczas II wojny światowej Wesoła była ośrodkiem działalności konspiracyjnej. Organizatorem walki podziemnej i założycielem Piątej Kompanii Armii Krajowej Rejonu (pułku) „Dęby” w Wesołej był por. Stefan Berent – pseudonim „Steb”. Piąta kompania składała się z trzech plutonów, z których pierwszy obejmował teren Wesołej, Groszówki, Grzybowej, Zielonej oraz Szkopówkę, drugi działał na obszarze Woli Grzybowskiej, Sulejówka i Żurawki, natomiast trzeci – obejmował Starą Miłosnę, Żwir i Zakręt. W 1944 Piąta Kompania liczyła ok. 100 żołnierzy. W lipcu 1944 w związku z przygotowywaniem Niemców do obrony wysiedlono ludność i zaminowano teren. Wiele osób trafiło do Rembertowa, a także do obozu w Pruszkowie. Przez 6 tygodni przebiegał tu odcinek frontu niemiecko-sowieckiego, skutkując znacznymi zniszczeniami.

Ze względu na duże zniszczenia w Warszawie, po wojnie przesiedlono na teren Wesołej ponad tysiąc mieszkańców stolicy. W czerwcu 1946 do koszar przeniesiono Szkołę Oficerów Informacji w związku z czym obiekt został objęty ścisłą tajemnicą.

Gmina Wesoła i dzielnica Wesoła

[edytuj | edytuj kod]

W 1952 utworzono gminę Wesoła, wchodzącą w skład powiatu warszawskiego. Tworzyły ją wyłączone z dotychczasowej gminy Sulejówek gromady: Miłosna Stara, Szkopówka, Wesoła i Zielona Grzybowska, oraz gromada Pohulanka z gminy Wiązowna[6]. Ostatecznie jednak powiat warszawski jeszcze tego samego dnia zniesiono, a w miejsce gminy powołano dzielnicę Wesoła, jako jedną z tzw. dzielnic powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock[7]. Na jej obszar złożyły się następujące obszary[7]:

Ponieważ powiat miejsko-uzdrowiskowy Otwock nie był zaliczany do powiatów ziemskich lecz do miejskich (grodzkich), jego dzielnice były jednostkami miejskimi[8]. Dlatego też, kiedy jesienią 1954 w związku z reformą reorganizującą administrację wiejską na obszarze całego kraju zniesiono gminy zastępując je przez gromady[9], dzielnice powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock nie uległy zmianom[10]. Dzielnica istniała do 1957, kiedy została zniesiona wraz z zastąpieniem w 1958 r. powiatu miejsko-uzdrowiskowego zwykłym powiatem otwockim[11][12].

Osiedle Wesoła

[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia 1958 Wesołej nadano status osiedla, przez co nie stała się ponownie gromadą, przy czym w skład osiedla nie weszła miejscowość Szkopówka, którą włączono do nowo utworzonego osiedla Sulejówek[12]. Koszary przejął 1 Pułk Piechoty 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Na terenie jednostki wybudowano wiele bloków, szkołę podstawową, amfiteatr, ogród działkowy „Zachęta”, pawilon handlowy, Klub „Kościuszkowiec”.

Miasto Wesoła

[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia 1969 z obszaru osiedla Wesoła utworzone zostało miasto Wesoła w województwie warszawskim[3]. W 1971 r. liczyło ono 8367 mieszkańców i obejmowało obszar 23 km².

Od końca lat 80. nastąpiła intensywna rozbudowa osiedla Stara Miłosna, gdzie notowany był przyrost mieszkańców. Powstała zabudowa wielorodzinna oraz jednorodzinna (przed przemianami ustrojowymi nazwa osiedla miała brzmieć Osiedle 50-lecia PRL). Powstające kolejne domy jednorodzinne zaczęły wkraczać w granice Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Na osiedlu powołano Stowarzyszenie Sąsiedzkie Stara Miłosna, biorące udział m.in. w wyborach samorządowych.

1 stycznia 1999 w związku z reformą administracyjną znalazła się w powiecie mińskim w województwie mazowieckim, a 1 stycznia 2002 została przeniesiona do powiatu warszawskiego w tymże województwie.

Warszawa-Wesoła

[edytuj | edytuj kod]

27 października 2002 r. miasto weszło w skład Warszawy i stało się jedną z jej 18 dzielnic, w następstwie wcześniejszego referendum, w którym większość mieszkańców Wesołej tak zadecydowała[13]. W głosowaniu brało udział ok. 25% mieszkańców Wesołej, z czego ponad 70% zagłosowało za przyłączeniem Wesołej do Warszawy. Od momentu wcielenia Wesołej do Warszawy (2002) postępowała budowa infrastruktury (dróg i kanalizacji), a także sukcesywnie rozwijał się transport publiczny.

Odrębności Wesołej jako dzielnicy Warszawy

[edytuj | edytuj kod]
Po przyłączeniu w 2002 Wesołej do Warszawy podjęto decyzję o pozostawieniu bez zmian ponad 260 dublujących się nazw ulic i placów. Tablica MSI przy ul. Wiejskiej w Starej Miłośnie, której nazwa jest taka sama jak nazwa ulicy w dzielnicy Śródmieście

Po przyłączeniu Wesołej do Warszawy podjęto precedensową decyzję o pozostawieniu bez zmian ponad 260 (z ok. 300 ogółem) dublujących się nazw ulic i placów[14]. Wcześniej w takich przypadkach nazwy na włączanych terenach zmieniano, jeżeli powtarzały one nazwy już istniejące w Warszawie. W Wesołej funkcjonują one równolegle z takimi samymi nazwami w innych częściach stolicy, a rozróżnianie podwójnych lokalizacji w tej dzielnicy odbywa się poprzez częste posługiwanie się w adresach nazwą „Warszawa-Wesoła”, a także poprzez kod pocztowy[14], jako że jest to jedyna dzielnica, która nie przynależy do przydzielonych pierwotnie Warszawie stref kodowych w zakresie od „00” do „04”, o kodach pocztowych zróżnicowanych dla poszczególnych ulic, a zamiast tego pozostaje objęta zaledwie dwoma kodami (05-075 oraz 05-077), należącymi do strefy kodowej „05”, pierwotnie obejmującej co do zasady miejscowości podwarszawskie[15].

Wesoła jako jedyna dzielnica m.st. Warszawy pozostaje poza obszarami Garnizonu Warszawa, zamiast tego stanowiąc siedzibę osobnego Garnizonu Wesoła[16], a także jest jedyną dzielnicą miasta, na obszarze której operatorem systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej nie jest Stoen Operator, lecz PGE Dystrybucja SA — Oddział Warszawa-Teren[17].

Z kolei osiedle Wesołej Stara Miłosna jest obok dzielnicy Ursus jedyną częścią Warszawy pozostającą poza granicami aglomeracji Warszawa dla potrzeb oczyszczania ścieków komunalnych, a zamiast tego tworzy osobną aglomerację Cyraneczka, obsługiwaną przez oczyszczalnią ścieków o tej samej nazwie. Jako jedyna w Warszawie nie należy ona do Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie, lecz do podmiotu prywatnego[18].

Rada dzielnicy

[edytuj | edytuj kod]
Ugrupowanie Kadencja 2002–2006[19] Kadencja 2006–2010[20] Kadencja 2010–2014[21] Kadencja 2014–2018[22] Kadencja 2018–2024[23]
Sojusz Lewicy Demokratycznej 3 (SLD-UP)
Razem Polsce 1
Wesoła Razem 3 2
Wesoła 2002/2006/2010/2014 6 1 2 3
Wesoła -Samorządna Dzielnica 2
Prawo i Sprawiedliwość 3 3 7 5
Platforma Obywatelska 5 6 9 8
Stowarzyszenie Sąsiedzkie Stara Miłosna „Sąsiedzi dla Miłosnej” 3 2
Stara Miłosna 1
Stowarzyszenie Sąsiedzkie Razem 3
Nasz Dom – Stara Miłosna 1
Tak Wesoła 4
Sąsiedzi dla Wesołej 4

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Sąsiednie dzielnice Warszawy lub gminy

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wyszukiwarka TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12].
  2. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2024. [dostęp 2023-08-02].
  3. a b Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 1968 r. w sprawie utworzenia i połączenia niektórych miast w województwach warszawskim i katowickim Dz.U. z 1968 r. nr 48, poz. 343
  4. Andrzej Markowski (red.): Wielki Słownik Poprawnej Polszczyzny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 545. ISBN 83-01-14198-0.
  5. Miłosna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 440.
  6. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic, siedzib i nazw niektórych gmin w powiecie warszawskim (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180).
  7. a b c d Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
  8. Podział administracyjny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Urząd Rady Ministrów – Biuro do spraw Prezydiów Rad Narodowych, 1956.
  9. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  10. Zarządzenie Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67
  11. Wyłączając z niego jednak Otwock, który stał się powiatem miejskim
  12. a b Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176
  13. ustawa warszawska
  14. a b Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.
  15. Spis Pocztowych Numerów Adresowych
  16. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 sierpnia 2022 r. w sprawie utworzenia, przekształcenia i zniesienia garnizonów oraz określenia zadań, siedzib i terytorialnego zasięgu właściwości ich dowódców Dz.U. z 2022 r. poz. 1868
  17. Rejon Energetyczny Mińsk Mazowiecki. [w:] PGE Dystrybucja S.A. [on-line]. pgedystrybucja.pl. [dostęp 2023-05-13].
  18. Uchwała nr XLI/1263/2020 Rady m.st.Warszawy z 3 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Warszawa
  19. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
  20. Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
  21. Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Wesoła. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
  22. Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-19].
  23. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-23].
  24. Zofia Łukomska-Chojecka: Jerzy Nowosielski w Wesołej. Przewodnik po kościele i kaplicy parafii pw. Opatrzności Bożej w Warszawie-Wesołej. Warszawa: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wesoła m.st. Warszawy, 2019, s. 4, 7. ISBN 978-83-953741-0-4.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]