Tana Umaga
Pełne imię i nazwisko |
Jonathan Falefasa Umaga | ||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pseudonim |
T[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzrost |
188 cm | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa ciała |
102 kg | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Rugby union | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozycja | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera juniorska | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera seniorska | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Reprezentacja narodowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera trenerska | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Rugby league | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera juniorska | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera seniorska | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Reprezentacja narodowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tana Umaga (ur. 27 maja 1973 w Lower Hutt) – nowozelandzki rugbysta, reprezentant kraju, pięciokrotny zwycięzca Pucharu Trzech Narodów, brązowy medalista Pucharu Świata 2003, następnie trener.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Lower Hutt w rodzinie samoańskiego pochodzenia. Początkowo trenował rugby union w dziecięcych drużynach Wainuiomata RFC[2], obszar Wainuiomata był jednak ostoją rugby league, toteż Umaga podjął treningi w tej odmianie sportu uczęszczając do Parkway College[3]. Występował następnie w klubie Wainuiomata Lions oraz regionalnym zespole Wellington[2], a w latach 1991–92 otrzymywał też powołania do kadry U-19[2][4]. Udał się również na testy do występującego w National Rugby League klubu Newcastle Knights, po dwóch tygodniach powrócił jednak do kraju[4][5].
W wieku dziewiętnastu lat wybrał rugby union i zamierzał powrócić do zespołu Wainuiomata RFC, za namową brata Mike’a pojawił się jednak w silniejszym Petone Rugby Club[1][3], z którym pozostał związany przez całą karierę występując w nim w miarę możliwości[6]. W 2003 roku został wybrany do regionalnej drużyny Wellington w kategorii U-21[4], rok później zadebiutował w seniorskim zespole w National Provincial Championship[7][8] oraz otrzymał powołanie do kadry U-21[2][4]. Po zakończeniu nowozelandzkiego sezonu wyjechał natomiast do Włoch, gdzie grał w Rugby Viadana[9][10][11].
W 1996 roku został jednym z inauguracyjnych zawodników Hurricanes, zespołu utworzonego do występów w międzynarodowej lidze Super 12[4]. W pierwszych trzech sezonach nie opuścił żadnego spotkania, a dwanaście przyłożeń w 1997 roku zwróciły na niego uwagę selekcjonerów kadry[1][4]. Pod nieobecność podstawowych skrzydłowych, Jonah Lomu i Glena Osborne’a, zadebiutował w nowozelandzkiej drużynie narodowej przeciwko Fidżi[11][12], w kończącym sezon tournée do Europy grał jednak tylko w towarzyskich spotkaniach[1]. W kolejnym roku spadek jego formy i powrót do gry innych zawodników spowodowały, iż w ogóle nie znalazł się w pierwszej kadrze[4][11], grając jedynie dla zespołu rezerw[1]. W 1999 roku zagrał przeciwko swojemu bratu, Mike'owi, gdy Nowa Zelandia spotkała się z Samoa[13], następnie zdobył hat-trick w meczu z Francją[11], a w drugiej połowie roku udał się na Puchar Świata w Rugby 1999, w którym All Blacks zajęli czwarte miejsce[14]. Wystąpił wówczas w pięciu z sześciu spotkań rywalizując w o miejsce w składzie z takimi zawodnikami jak Jeff Wilson, Jonah Lomu czy Christian Cullen[1][15].
Świetna forma w sezonie 2000[16], zarówno dla Wellington, z którym zwyciężył w mistrzostwach kraju[17][18], jak i dla reprezentacji, zaowocowała otrzymaniem wyróżnienia dla najlepszego nowozelandzkiego zawodnika[19]. Wówczas też zmienił pozycję na boisku ze skrzydłowego na środkowego ataku[1][4]. Na kolejnym Pucharze Świata już w pierwszej połowie otwierającego kampanię All Blacks meczu z Włochami po zderzeniu z Carlosem Spencerem doznał urazu kolana, który wyeliminował go z reszty zawodów[20][21][22], w których Nowozelandczycy zdobyli brązowe medale[23]. Na turnieju tej rangi zagrał zatem sześciokrotnie[24].
Za kadencji nowego selekcjonera reprezentacji, Grahama Henry’ego, został mianowany kapitanem – pierwszym pochodzenia samoańskiego – i pełnił tę rolę w latach 2004-2005[4]. Reprezentacyjną karierę zakończył w roku, w którym All Blacks wygrali jedenaście z dwunastu pojedynków, w tym trzykrotnie pokonali British and Irish Lions podczas ich tournée, zwyciężyli w Pucharze Trzech Narodów oraz zdobyli Bledisloe Cup i Wielkiego Szlema[25]. W nowozelandzkiej reprezentacji w latach 1997–2005 rozegrał zatem 74 testmecze i zdobył 180 punktów, dodatkowo zagrał jeszcze w pięciu towarzyskich spotkaniach zdobywając jedno przyłożenie[1][26].
Dla Hurricanes do maja 2007 zagrał 122 razy, w latach 2003–2005 pełniąc dodatkowo funkcję kapitana[4]. W 2005 roku został także pierwszym graczem tej drużyny, który osiągnął barierę stu spotkań[27], a czwartym w historii rozgrywek Super 14[4][28]. Rozpoczętą w 1994 roku karierę w barwach Wellington ukoronował natomiast setnym meczem w NPC rozegranym w sierpniu 2007 roku[29]. Ogłosił następnie zakończenie kariery zawodniczej[30] i wyjechał do Francji objąć na dwa lata stanowisko dyrektora sportowego RC Toulonnais[31], w którym był już zawodnikiem pomiędzy październikiem 2006 a styczniem 2007[32][33][34]. W sezonie 2007/2008 poprowadził zespół do zwycięstwa w Pro D2 i awansu do Top 14[35]. Na początku 2009 roku klub znajdował się na końcu ligowej tabeli, Umaga postanowił zatem powrócić do grania, by pomóc uchronić go przed spadkiem[36][37]. Zespół utrzymał się wówczas w lidze, a Umaga pozostał w klubie na stanowisku asystenta trenera, którym został Philippe Saint-André. Pod koniec sezonu 2009/10 ponownie jednak znalazł się na boisku, gdy formację ataku przetrzebiły kontuzje[38][39], zaś zespół awansował do półfinału ligi[40] oraz finału Europejskiego Pucharu Challenge[41][42].
W marcu 2010 roku ogłosił, iż powraca do Nowej Zelandii, by zostać zawodnikiem i asystentem trenera w występującym w National Provincial Championship zespole Counties Manukau[43][44]. Występy w klubie rozpoczął już w lipcu przedsezonowymi meczami przygotowawczymi[45] i zakończył ostatnim spotkaniem fazy zasadniczej[46], z kampanii Counties w kolejnym sezonie wyeliminowała go kontuzja[4]. Stał się również dostępny do gry dla zespołu Super Rugby, Chiefs, choć pojawiły się wątpliwości, czy potrafi grać jeszcze na takim poziomie[47]. Został jednak ujęty w składzie na sezon 2011[48], w którym występował nieregularnie z powodu kontuzji[49]. Został też najstarszym graczem w tych rozgrywkach[50], który to rekord został pobity w 2013 roku przez Brada Thorna[51].
Pod koniec grudnia 2011 roku został mianowany pierwszym trenerem Counties Manukau[52][53]. Już w najbliższym sezonie awansował z zespołem do najwyższej klasy rozgrywkowej[54], co dało mu kolejny, dwuletni kontrakt[55] i wyróżnienie dla najlepszego trenera dystryktu[56][57]. Tę samą nagrodę otrzymał rok później[58], gdy prowadzona przez niego drużyna zdobyła Ranfurly Shield po raz pierwszy w swej historii[59][60]. W kwietniu 2014 roku przedłużył kontrakt o kolejne dwa lata[61], zgłosił swój akces także do prowadzenia singapurskiego zespołu, gdyby wygrał on walkę o miejsce w poszerzonych rozgrywkach Super Rugby[62]. Pod koniec tego roku został mianowany asystentem trenera narodowej kadry U-20 na MŚ 2015[63].
Varia
[edytuj | edytuj kod]- Znany jest jako Tana, co jest zdrobnieniem samoańskiej wersji imienia Jonathan – Ionatana[3].
- Z żoną Rochelle mają czwórkę dzieci – trzy córki (Gabrielle, Lily-Kate i Anise) oraz syna (Cade)[64].
- Jego brat, Mike, również był rugbystą grającym dla Wellington, na poziomie reprezentacyjnym występował zaś dla Samoa[4][65]. Jego siostrzeńcem jest natomiast Tu Umaga-Marshall, reprezentant Nowej Zelandii w rugby 7[66][67].
- Jako pierwszy Nowozelandczyk otrzymał w 2003 roku Pierre de Coubertin Medal za sportową postawę – gdy po szarży przytomność stracił Colin Charvis, przerwał udział w ofensywnej akcji swojego zespołu i udzielił mu pierwszej pomocy, zapobiegając jego zadławieniu ochraniaczem na zęby i układając go w pozycji bezpiecznej[68][69].
- W 2005 roku był nominowany do nagrody dla zawodnika roku według IRB[70], zasiadał następnie w panelu przyznającym te wyróżnienia[71][72].
- W roku 2006 otrzymał Nowozelandzki Order Zasługi[73].
- Był jedną z kluczowych osób przy prezentowaniu nowozelandzkiej kandydatury do organizacji Pucharu Świata 2011[74][75].
- W 2007 roku ukazała się jego autobiografia napisana we współpracy z Paulem Thomasem – Tana Umaga up close (ISBN 978-1-86971-119-1)[76].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Tana Umaga. stats.allblacks.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ a b c d Tana Umaga Fact Sheet. tanaumaga.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-03)]. (ang.).
- ↑ a b c Tana - the man behind the legend. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Tana Umaga. hurricanes.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Cade Umaga, son of All Blacks legend Tana, could be set for NRL debut with Melbourne Storm. news.com.au. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-20)]. (ang.).
- ↑ So Long Tana!. petonerugby.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Umaga confirms retirement. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga has Capital charm. allblacks.com @ web.archive.org. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Vanetti Flavio. Ecco Umaga: «Sono l' altro Lomu» Il fenomeno degli All Blacks: «Scalzare Jonah? Non mi piace, ma è giusto così». „Corriere della Sera”, s. 47, 23 novembre 2000. (wł.).
- ↑ Dal 1990 al 2000. rugbyviadana.it. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (wł.).
- ↑ a b c d Umaga minor can cope with game's major pressures. independent.co.uk. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga - Tough to enter a special club. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Test first as prop brothers square off. smh.com.au. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ 1999: Sacre bleu! France demolish All Blacks. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Rugby World Cup 1999. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)]. (ang.).
- ↑ All Blacks opt for hard men. news.bbc.co.uk. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Wellington win NPC in thriller. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Lomu double takes Wellington to dramatic NPC title : match report. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga takes prestigious title. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Kiwis put 70 on understrength Italy. abc.net.au. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Injury downside to All Blacks' gamble. theage.com.au. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga uncertain about future plans. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ 2003: Four more years - the tournament goes on. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga. rwc2003.irb.com @ web.archive.org. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga goes out on a high. scotsman.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ History of the Hurricanes. hurricanes.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Hurricanes close in on semifinal spot. iol.co.za. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Season-by-season Record - 2007. wellingtonrugby.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-07)]. (ang.).
- ↑ Struggling coach Umaga picks himself to play for Toulon. smh.com.au. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-18)]. (ang.).
- ↑ Umaga out of retirement for Toulon. tvnz.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga deal with Toulon 'confirmed'. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Parcours de Tana UMAGA. rctoulon.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga leaves Toulon a hero. allblacks.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-09)]. (ang.).
- ↑ Toulon win ProD2. planetrugby.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)]. (ang.).
- ↑ Umaga back playing to help save Toulon. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Former All Black Tana Umaga says comeback was his decision. telegraph.co.uk. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Former AB Tana Umaga laces up boots again. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ All Blacks legend Tana Umaga, 36, confirms playing return with Toulon. frenchrugbyclub.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Clermont edge out Toulon in epic. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Blues beat Toulon to win Euro Challenge. smh.com.au. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Southern links to a northern showpiece. ercrugby.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-25)]. (ang.).
- ↑ It's definitely time to come home - Umaga. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga to leave Toulon. skysports.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Chuffed Tana Umaga loving life with Counties. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Hawke's Bay deny Counties-Manukau. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga set for NZ return. sport24.co.za. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Former All Blacks captain Tana Umaga to play Super Rugby with the Chiefs in 2011. foxsports.com.au. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga not ruling out Super 2012. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Veteran Umaga handed Chiefs start. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Evergreen Thorn to play on for Highlanders. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga announced as Head Coach of Steelers. steelers.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga to coach Counties. tvnz.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ NZRU congratulates Counties Manukau Steelers. nz.sports.yahoo.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-03)]. (ang.).
- ↑ Umaga re-signs with Counties Manukau. steelers.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Umaga wins Coach of the Year. steelers.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ 2012 Sporting Excellence Award Results. cmsport.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ 2013 Sporting Excellence Award & School Award - WINNERS. cmsport.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Ranfurly Shield leaves Bay. nzherald.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Umaga on coaching: From Toulon to Pukekohe. espnscrum.com. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ Umaga Announces Future. steelers.co.nz. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-17)]. (ang.).
- ↑ Umaga keen on Singapore coaching job. planetrugby.com. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)]. (ang.).
- ↑ Scott Robertson appointed head coach of New Zealand Under 20. allblacks.com. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)]. (ang.).
- ↑ New baby for the Umaga's. petonerugby.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Head coach Mike Umaga. sport.bham.ac.uk. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Umaga-Marshall signs with Canterbury. rugbyweek.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)]. (ang.).
- ↑ Umaga uncle, nephew test kinship over shield. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Top ten sporting acts. www1.skysports.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Great acts of sportsmanship. espn.co.uk. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ IRB player of the year to be decided on Sunday. espnscrum.com. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ IRB Player of the Year nominees announced. irb.com @ web.archive.org. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ World Rugby Player of the Year nominees named. worldrugby.org. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ The Queen’s Birthday Honours List 2006. dpmc.govt.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Marking five years of progress. rwc2011.irb.com. [dostęp 2014-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-26)]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga becomes Rugby World Cup volunteer. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
- ↑ Tana Umaga Up Close - book extract. stuff.co.nz. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).