Szkoła Podchorążych Artylerii
a.jpg) Znak Szkoły Podchorążych Artylerii | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1919 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
Szkoła Podchorążych Artylerii (SPArt.) – szkoła Wojska Polskiego kształcąca kandydatów na oficerów artylerii w latach 1923–1939.
Historia szkoły
[edytuj | edytuj kod]
W marcu 1919 rozpoczęto proces nauczania w Oficerskiej Szkole Artylerii w Rembertowie. Zadaniem szkoły było przede wszystkim dokształcanie oficerów artylerii, w zakresie znajomości francuskiej taktyki i francuskiego sprzętu artyleryjskiego. Utworzono wówczas dwa kilkumiesięczne kursy dowódców baterii i oficerów zwiadu artyleryjskiego. Jednorazowo w szkole kształciło się około 100 oficerów.
1 września 1919 w Toruniu zostały zorganizowane kursy dokształcania oficerów. Przetrwały one do stycznia 1920. Jesienią 1919 rozpoczęto szkolenie podstawowe oficerów artylerii. W tym celu 1 listopada 1919 w Poznaniu została utworzona Szkoła Podchorążych Artylerii[1]. W szkole kształciło się około 250 podchorążych. Nauka trwała początkowo 6 miesięcy. Pierwszym komendantem szkoły był major Edmund Knoll-Kownacki. W 1921 szkoła została rozwiązana.
W czerwcu 1920, w Poznaniu i w Toruniu, zostały zorganizowane Centra Wyszkolenia Artylerii. Zadaniem centrum było przede wszystkim dokształcanie oficerów w zakresie znajomości taktyki i sprzętu artyleryjskiego. Wykładowcami byli oficerowie francuscy.
W 1922, po przejściu Wojska Polskiego na stopę pokojową, przyjęto zasadę tworzenia szkół oficerskich dla poszczególnych rodzajów broni. W lipcu 1922, na bazie Obozu Szkolnego Saperów w Warszawie na Powązkach, została sformowana Główna Szkoła Artylerii i Inżynierii z zadaniem kształcenia na poziomie wyższym oficerów młodszych. Studia miały trwać trzy lata. W grudniu 1922 została zakończona wstępna organizacja szkoły, jednak ze względu na brak warunków kwaterunkowych w Warszawie, Wydział Artylerii przeniesiono do Torunia. Ze względu na trudności kierowania wydziałami w Warszawie i Toruniu GSAiI została rozwiązana.
Ze względu na zapotrzebowanie wojska na oficerów artylerzystów i saperów w maju 1923 utworzono dwie odrębne szkoły: Oficerską Szkołę Artylerii w Toruniu i Oficerską Szkołę Inżynierii w Warszawie. Oficerska Szkoła Artylerii (OSA) miała dwuletni program nauczania. Kształciła ok. 240 podchorążych, po 120 na roku. Nacisk położono na wykształcenie praktyczne. OSA przeszła w swym rozwoju szereg reorganizacji (1925, 1927, i 1928). Ostateczny program kształcenia został oparty na programie francuskiej Szkoły Artylerii w Fontainebleau, w której 66% programu zajmowały przedmioty praktyczne, 16% przedmioty ogólnowojskowe i ogólnokształcące i 11% przedmioty teoretyczne z zakresu artylerii i 7% przedmioty matematyczno-fizyczne.
23 lipca 1925 o godz. 8.30 w Toruniu, w czasie strzelania z 155 mm haubicy wz. 1917 nastąpiła niekontrolowana eksplozja w wyniku, której ranych zostało czterech żołnierzy; w następstwie odniesionych ran głowy zmarł porucznik Wojciech Brania z dywizjonu szkolnego; rannych zostało także trzech podchorążych, w tym jeden ciężko; nazajutrz komisja pod przewodnictwem pułkownika Eugeniusza Szpręglewskiego stwierdziła, że przyczyną eksplozji był wybuch pocisku w lufie haubicy; należy wspomnieć, że porucznik Brania, przed strzelaniem, zamienił się na funkcję przy obsłudze działa z porucznikiem Adamem Chorzewskim[2][3].
9 sierpnia 1928 roku Oficerska Szkoła Artylerii została przemianowana na Szkołę Podchorążych Artylerii[4], która kształciła około 440 podchorążych.
Kadra szkoły
[edytuj | edytuj kod]w Szkole Podchorążych Artylerii
- Komendanci OSA / SPArt.
- płk art. Stanisław Ostrowski (1 VI 1923 - 17 II 1927)
- płk art. Henryk Kreiss (17 II 1927 - 10 X 1930)
- płk art. Michał Roch Gnoiński (od 10 X 1930)
- płk art. Adam Tymoteusz Sawczyński (do VIII 1939)
- Zastępca komendanta SPArt.
- ppłk art. Eugeniusz Ignacy Luśniak (1932-1935)
- ppłk art. Witold Sztark (od XI 1935)
- ppłk art. Jan Jaremski (1939)
- Dyrektorzy nauk OSA / SPArt.
- płk art. Mikołaj Kulwieć (1923)
- płk art. inż. Paweł Niewiadomski (1923-1927)
- ppłk dypl. Tadeusz Scheybal (1927-1929)
- mjr dypl. Wincenty Żmigrodzki (1929-1930)
- mjr / ppłk art. Władysław Kaliszek (I 1930 - 1935)
- ppłk art. Witold Sztark (do XI 1935 → zastępca komendanta)
- mjr art. Jan Jaremski (od XI 1935)
- ppłk Jan Pałubicki (VII 1938 – IX 1939)
Oficerowie:
- ppłk Edmund Zimmer (dowódca dywizjonu szkolnego 1931–1932)
Pokojowa obsada personalna szkoły w marcu 1939 roku[5][a]:
- komendant – płk Sawczyński Adam Tymoteusz
- z-ca komendanta – ppłk Jan Leon Jaremski
- adiutant – kpt. Maciejowski Zygmunt
- lekarz medycyny – ppor. lek. Frankiewicz Eugeniusz
- lekarz weterynarii – ppor. pdsc. Karwowski Roman Jan
- dyrektor nauk – ppłk Jan Pałubicki
- wykładowca taktyki ogólno-organizacyjnej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)[b]
- wykładowca taktyki piechoty – mjr piech. Szul Józef
- wykładowca mechaniki i budowy sprzętu – ppłk Kaczyński Wiktor
- wykładowca historii wojen – kpt. adm. (art.) Wieliczko-Wielicki Michał
- wykładowca geografii wojskowej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)[b]
- wykładowca matematyki – mjr adm. (art.) Wilanowicz Zdzisław
- wykładowca matematyki – kpt. adm. (art.) inż. Wiśniewski Zygmunt I
- wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – ppłk Rodewald Emil Tadeusz
- wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – kpt. Kuczyński Tadeusz Bonawentura
- asystent – kpt. Kęsy Władysław
- asystent – por. Janusz Aleksander Władysław
- pomocnik komendanta ds. gospodarczych – kpt.adm. (art.) Łamek Czesław
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (art.) Szrajbert Zygmunt
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (art.) Gęstwicki Paweł Bolesław
- oficer żywnościowy – por. adm. (art.) Ilnicki Aleksander Adam Stanisław
- oficer gospodarczy – kpt. int. Zasławski Stanisław
- dowódca baterii luzaków – kpt. Demirski Józef
- dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Dąbrowski Antoni Teodor
- dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Gierałtowski Marian
- dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Jankowski Józef Franciszek
- dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Kulikowski Antoni
- dowódca I dywizjonu szkolnego – mjr Koszucki Feliks Fabian
- instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Wójcicki Jan Ignacy
- instruktor łączności – kpt. Magnuski Stanisław
- instruktor WF – kpt. Więckowski Bogdan Seweryn
- dowódca 1 baterii szkolnej – kpt. Daćków Władysław Feliks
- z-ca dowódcy – kpt. Dmowski Franciszek
- dowódca I plutonu – por. Zarudzki Miron Jan
- dowódca II plutonu – por. Morawski Wiktor Jerzy
- dowódca 2 baterii szkolnej – kpt. Jastrzębski Stanisław
- z-ca dowódcy – kpt. Hutter Zygmunt
- dowódca I plutonu – por. Wiśniowski Bronisław Kazimierz
- dowódca II plutonu – por. Wojtarowicz Stefan
- dowódca 3 baterii szkolnej – kpt. Dormus Jerzy Henryk
- z-ca dowódcy – kpt. Pasternakiewicz Jerzy Wojciech
- dowódca I plutonu – por. Dąbroś Zygmunt Eustachy
- dowódca II plutonu – por. Swałdek Roman
- dowódca II dywizjonu szkolnego – mjr Czerniakowski Włodzimierz
- instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Slęk Zbigniew Tadeusz
- instruktor łączności – kpt. Panufnik Ładysław
- instruktor WF – kpt. Sawicki Paweł
- dowódca 4 baterii szkolnej – kpt. Rewicz Marian
- z-ca dowódcy – kpt. Nowak Edward Jan
- dowódca I plutonu – por. Koraszewski Zbigniew Jan
- dowódca II plutonu – por. Wojciechowski Wiktor
- dowódca 5 baterii szkolnej – kpt. Herdegen Witold Ludwik Maria
- z-ca dowódcy – kpt. Krzemiński Józef Feliks
- dowódca I plutonu – por. Dzieńkowski Stefan
- dowódca II plutonu – kpt. Pawełek Michał
- dowódca 6 baterii szkolnej – kpt. Piechocki Tadeusz
- z-ca dowódcy – kpt. Otfmowski Józef Zbigniew
- dowódca I plutonu – por. Gibbel Ludwik Antoni
- dowódca II plutonu – por. Grzyb Henryk Józef
- dowódca dywizjonu ćwiczebnego – ppłk Janowski Tadeusz Antoni
- adiutant dywizjonu – kpt. Gawełczyk Henryk Zdzisław
- oficer zwiadowczy – kpt. Pawlak Piotr Józef
- oficer łączności – vacat
- dowódca 1 baterii ćwiczebnej – kpt. Cichoszewski Tadeusz
- oficer baterii – kpt. Kaczmarski Józef Ludwik
- oficer baterii – por. Olszewski Jerzy
- dowódca 2 baterii ćwiczebnej – kpt. Lipko Ludwik
- oficer baterii – por. Jakimow Teodor
- oficer baterii – por. Koziczak Eugeniusz
Absolwenci
[edytuj | edytuj kod]- I Promocja 24 września 1924
24 września 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski mianował 65 absolwentów szkoły na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych. Nowo mianowanym oficerom uposażenie podporucznika przysługiwało z dniem 1 września 1924[8][9].
- ppor. art. Mieczysław Oborski (lokata 1)
- ppor. art. Tadeusz Kossakiewicz (lok. 2)
- ppor. art. Józef Lis (lok. 3)
- ppor. art. Leon Fudakowski (lok. 4)
- ppor. art. Czesław Kłopotowski (lok. 5)
- ppor. art. Antoni Brochwicz-Lewiński (lok. 11)
- ppor. art. Stanisław Marczyński (lok. 12)
- ppor. art. Marian Zajączkowski (lok. 13)
- ppor. art. Stanisław Koszutski (lok. 23)
- ppor. art. Tadeusz Narzymski (lok. 27)
- ppor. art. Józef Orłowski (lok. 37)
- ppor. art. Tadeusz Anders (lok. 46)
- ppor. art. Władysław Kociatkiewicz (lok. 47)
- ppor. art. Edward Wirszyłło (lok. 61) †1940 Katyń
- ppor. art. Stanisław Szczuka (lok. 65)
- II Promocja 2 października 1925 ze starszeństwem z 1 lipca 1925[10]
- ppor. art. Julian Stanisław Wojda (lok. 1)
- ppor. art. Ignacy Bukowski (lok. 2)
- ppor. art. Zygmunt Frankiewicz (lok. 3)
- ppor. art. Albert Szaad (lok. 41)
- ppor. art. Wiktor Badowski (lok. 87)
- III Promocja 15 sierpnia 1926
27 lipca 1926 prezydent RP mianował 101 absolwentów podporucznikami ze starszeństwem z 15 sierpnia 1926 w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych[11][12].
- ppor. art. Wacław Górecki (lok. 1)
- ppor. art. Adam Ziętkowski (lok. 2)
- ppor. art. Stefan Marian Jędrzejewski (lok. 3)
- ppor. art. Marian Saturnin Wołągiewicz (lok. 4)
- ppor. art. Tadeusz Sokołowski (lok. 5)
- ppor. art. Marian Utnik (lok. 9)
- ppor. art. Witold Kirchmayer (lok. 10)
- ppor. art. Mieczysław Wilczewski (lok. 101)
- ppor. art. Jan Mickunas (lok. 1)
- ppor. art. Wacław Tym (lok. 4)
- ppor. art. Franciszek Oleszczuk (lok. 12)
- ppor. art. Julian Zapała (lok. 107)
- Aleksander Biernacki (lok. 1)
- Bohdan Zieliński (lok. 14)
- Kazimierz Pfaffenhoffen-Chłędowski (lok. 32)
- Rudolf Schreiber (lok. 103)
- Kazimierz de Latour (lok. 119)
- Józef Plewa (lok. 125)
- VI Promocja 15 sierpnia 1929[19]
- Stanisław Burhardt (lok. 1)
- ppor. art. Stanisław Snarski (lok. 1)
- ppor. art. Stanisław Weber (lok. 3)
- ppor. art. Wojciech Borzobohaty (lok. 10)
- ppor. art. Zygmunt Janke (lok. 22)
- ppor. art. Aleksander Rode (lok. 56)
- ppor. art. Jan Tabortowski (lok. 58)
- ppor. art. Adam Stabrawa (lok. 71)
- ppor. art. Bohdan Piątkowski (lok. 77)
- ppor. art. Jan Anasiewicz (lok. 78)
- ppor. art. Zbigniew Rawicz-Twaróg (lok. 96)
- VIII Promocja 15 sierpnia 1931[22]
- Kazimierz Motz (lok. 1)
- IX Promocja 15 sierpnia 1932[23]
- Jan Wojciechowski (lok. 1)
- Promocja 15 sierpnia 1933[24]
- ppor. art. Roman Proszek (lok. 58)
- ppor. art. Leon Światopełk-Mirski (lok. 100)
- ppor. art. Władysław Jan Nowak (lok. 112)
- Promocja 15 sierpnia 1934
- ppor. art. Czesław Grombczewski (lok. 1)
- ppor. art. Wojciech Kalenkiewicz (lok. 5)
- ppor. art. Stefan Janus (lok. 34)
- ppor. art. Jerzy Lewszecki (lok. 81)
- Promocja 15 października 1935
- ppor. art. Andrzej Malewski (lok. 1)
- ppor. art. Apoloniusz Zawilski
- ppor. art. Aleksander Chełstowski
- Promocja 15 października 1936[25]
- ppor. art. mgr Stefan Zwierzyński (lok. 1)
- ppor. art. Józef Roman (lok. 5)
- ppor. art. Alfred Zawadzki (lok. 14)
- ppor. art. Zbigniew Specylak (lok. 89)
- Promocja 1 października 1937[26]
- ppor. art. Wincenty Kwieciński (lok. 1)
- ppor. art. Antoni Józef Florczak (lok. 2)
- ppor. art. Józef Stachowski (lok. 3)
- ppor. art. Wiesław Adam Annusewicz (lok. 4)
- ppor. art. Leon Czengery (lok. 5)
- ppor. art. Jerzy Herse (lok. 6)
- ppor. art. Andrzej Zbyszewski (lok. 9)
- ppor. art. Bohdan Sylwestrowicz (lok. 10)
- ppor. art. Kazimierz Smolski (lok. 38)
- ppor. art. Ludwik Witkowski (lok. 66)
- Promocja 1 października 1938
- ppor. art. Zbigniew Kazimierz Zając (lok. 1)
- ppor. art. Stanisław Julian Michalski (lok. 29)
- ppor. art. Jerzy Dorengowski (lok. 107)
- ppor. art. Jan Piotr Ziółko (lok. 108)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[6].
- ↑ a b Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych Nr 62/II WM z 28 sierpnia 1919 r.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 203 z 26 lipca 1925 r. s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 108 z 20 października 1925, s. 584.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 22 z 9 sierpnia 1928 r., poz. 249.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 465-466.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 102 z 1 października 1924 roku, s. 561-563.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 79–80.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 80–81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 15 sierpnia 1926 roku, s. 260-261, 265-266.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 81–82.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 15 sierpnia 1927 roku, s. 247-248. Podane lokaty są wspólne dla absolwentów Oficerskiej Szkoły Artylerii i Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 82–83.
- ↑ „W dzień promocji wychowanków Oficerskiej Szkoły Artylerji 1925/27”, Pomorska Drukarnia Rolnicza 1927 str. 82
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, str. 497
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 15 sierpnia 1928 roku, s. 271-272. Podane lokaty są wspólne dla absolwentów Oficerskiej Szkoły Artylerii i Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 83–85.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 85–86.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 15 sierpnia 1930 roku, s. 275-277, podane lokaty są wspólne dla absolwentów Szkoły Podchorążych Artylerii i Szkoły Podchorążych dla Podoficerów.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 86–87.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 88–89.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 89–90.
- ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 90–92.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 20-21.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 28-30.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Podchorążych Artylerii. Ku uczczeniu dziesięciolecia 1923-1933. Michał Wieliczko-Wielicki (red.) Kazimierz Włodarkiewicz (ilustr.) Jan Zygmunt Kazikowski (ilustr.). Toruń: Szkoła Podchorążych Artylerii, 1933.
- Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1970.
- Jan Piotr Erbiński, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Inżynieryjnych im. gen. Jakuba Jasińskiego 1944-1984, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.