Superpozycja (okrętownictwo)
Superpozycja – ustawienie dział lub wież artyleryjskich na okręcie w taki sposób, że drugie działo lub wieża umieszczone jest na podwyższeniu za pierwszym działem (wieżą) i może strzelać ponad nim[1].
Termin ten używany jest najczęściej w stosunku do wież lub dział tego samego kalibru, umieszczonych w płaszczyźnie symetrii kadłuba, stanowiących artylerię główną okrętu. Rozmieszczenie dział w superpozycji ma kilka zalet, przede wszystkim umożliwia większej liczbie dział strzelanie w kierunku burt (salwa burtowa), jak i w kierunku dziobu lub rufy okrętu. Tym samym pozwala na bardziej racjonalne wykorzystanie dział lub zmniejszenie ich liczby bez redukcji mocy bojowej okrętu. Ponadto umożliwia skrócenie długości okrętu w stosunku do układu, w którym wszystkie wieże dział umieszczone są w osi podłużnej na jednym poziomie. W przypadku dział w odkrytych lub półodkrytych stanowiskach zwykle zachodzi jednak potrzeba stosowania osłon, chroniących dolne stanowisko przed skutkami podmuchu wystrzału z górnego działa.
Umieszczanie dział w superpozycji wprowadzono przed I wojną światową, początkowo na pancernikach, następnie także na okrętach innych klas. Pierwszym okrętem z takim rozmieszczeniem artylerii na rufie, lecz dwóch kalibrów, był francuski pancernik „Henri IV” wodowany w 1899[2]. Testy takiego rozmieszczenia prowadzono w 1907 w USA na monitorze USS "Florida", po czym pierwszymi okrętami z artylerią główną w superpozycji stały się amerykańskie pancerniki typu South Carolina, projektowane od 1905 i wodowane w 1908 (pierwsze amerykańskie drednoty)[1]. Układ taki był następnie stosowany na licznych innych okrętach, a po I wojnie światowej stał się dominujący w konstrukcji okrętów. Po raz pierwszy działa w superpozycji na niszczycielach zastosowano na dziobie na brytyjskich liderach typu Parker z 1916, a na dziobie i rufie na typie V/W z 1917[3]. Umieszczanie dział w superpozycji zaczęło stopniowo zanikać dopiero po II wojnie światowej, wraz ze zmniejszeniem się roli artylerii okrętowej i liczby dział na okrętach. Sporadycznie stosowano trzy wieże lub działa głównego kalibru w superpozycji, np. w krążownikach typu Dido.
Termin ten nie odnosi się do lżejszych dział umieszczonych na nadbudówce za wieżą artyleryjską, piętrowych układów dział, np. w kazamatach, ani do sporadycznie stosowanych wież dział umieszczonych na dachu innej wieży.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b T. Klimczyk, Pierwsze..., s.52-55
- ↑ Roger Chesneau, Eugène Kolesnik (red.): Conway's All the World's Fighting Ships, 1860-1905, Conway Maritime Press, London, 1979, ISBN 0-85177-133-5, s.295
- ↑ Robert Gardiner (red.), Conway's All the World's Fighting Ships: 1906-1921. Annapolis: US Naval Institute Press, 1985, ISBN 0-87021-907-3, s. 80-82
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Klimczyk, Pierwsze amerykańskie drednoty, w: Morze, Statki i Okręty nr 9/2008, s.55