SM UB-16
 SM UB-14, jednostka bliźniacza UB-16 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Początek budowy |
1914 |
| Położenie stępki |
21 lutego 1915 |
| Wodowanie |
26 kwietnia 1915 |
 Kaiserliche Marine
| |
| Wejście do służby |
25 marca 1915 |
| Zatopiony |
10 maja 1918 roku przez HMS E34 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
28,1 metra |
| Szerokość |
3,2 metra |
| Zanurzenie |
3 metry |
| Zanurzenie testowe |
50 metrów |
| Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
| Napęd | |
| 1 silnik Diesla (60 KM), silnik elektryczny (120 KM) 1 wał napędowy, 1 śruba | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
1650 Mm @ 5 węzłów (pow.) |
| Uzbrojenie | |
| 2 torpedy, karabin maszynowy 8 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 x 450 mm (dziób) |
| Załoga |
15 osób |
SM UB-16 – niemiecki jednokadłubowy okręt podwodny typu UB I zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie w latach 1914–1915. Zwodowany 26 kwietnia 1915 roku, wszedł do służby w Kaiserliche Marine 12 maja 1915 roku. Okręt przeprowadził 87 patroli, w czasie których zatopił 24 statki o łącznej pojemności 18 721 BRT oraz niszczyciel brytyjski HMS „Recruit”. Zatonął 10 maja 1918 roku po storpedowaniu przez okręt podwodny HMS E34.
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Okręt SM UB-16 należał do typu UB I. Był małym, jednokadłubowym okrętem o prostej konstrukcji, przeznaczonym do działań przybrzeżnych. Miał długość 28,1 metra, wyporność w zanurzeniu 142 tony oraz zasięg 1650 Mm przy prędkości 5 węzłów na powierzchni i 45 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu.
Wymogiem przy projektowaniu całej serii była możliwość transportu koleją, dzięki temu część okrętów przetransportowano nad Adriatyk, gdzie operowały z baz austriackich, a część do Antwerpii. Okręt charakteryzowały się słabą manewrowością oraz niewielką prędkością maksymalną 6,5 węzła na powierzchni i 5,5 w zanurzeniu. Jego maksymalne zanurzenie wynosiło około 50 metrów. W 1918 okręt (wraz z siostrzanymi jednostkami UB-10, UB-12 i UB-17) przebudowano na stawiacz min. W wyniku modernizacji jego długość zwiększyła się z pierwotnych 28,1 metra do 32 metrów, wyporność wzrosła do 161 ton, a wyrzutnie torpedowe zastąpiono czterema wyrzutniami min o pojemności 8 min[1].
Służba
[edytuj | edytuj kod]UB-16 rozpoczął służbę we Flotylli Flandria (U-boote des Marinekorps U-Flotille Flandern) 1 czerwca 1915 roku. Pierwszym dowódcą okrętu mianowano 12 maja 1915 roku Hansa Valentinera[2], który odniósł pierwsze zwycięstwa na opisywanej jednostce. 3 czerwca 1915 roku, podczas pierwszego patrolu po Morzu Północnym około 45 mil na południowy wschód od Lowestoft, UB-16 zatrzymał i zatopił poprzez podłożenie ładunków wybuchowych trzy brytyjskie łodzie rybackie: „Boy Horace", „Economy” oraz „E & C"[3].
Pod dowództwem Valentinera UB-16 zatopił jeszcze piętnaście statków, głównie niewielkich jednostek rybackich. Największymi z zatopionych okrętów były parowce „Tunisiana”, „Leuctra” i „Mangara”. 12 czerwca UB-16 storpedował i zatopił brytyjski parowiec „Leuctra” o pojemności 18 721 BRT[4]. 23 czerwca UB-16 zaatakował i uszkodził brytyjski statek handlowy SS „Tunisiana” o pojemności 18 721 BRT, płynący z Montrealu do Hull z ładunkiem zboża. Atak nastąpił w pobliżu Lowestoft. Kapitanowi „Tunisiany” udało się osadzić statek na mieliźnie i uratować załogę oraz ładunek, sam statek został jednak utracony[5].
5 kwietnia miejsce kapitana Valentinera, którego po sześciotygodniowym urlopie przeniesiono na UC-37, zajął nowy dowódca: dwudziestosiedmioletni Paul Hundius[6]. W czasie pierwszych dwóch tygodni służby Hundiusa UB-16 zatopił dwa brytyjskie parowce. 10 kwietnia „Robert Adamson” o wyporności 3091 BRT został zatopiony w odległości trzech mil morskich od latarniowca Shipwash podczas podróży z Dundee do Hawru[7]. Drugim statkiem był wyprodukowany w 1903 roku parowiec „Tregantle”, zatopiony w czasie podróży z Galveston w Teksasie do Hull z ładunkiem zboża. 22 kwietnia w okolicach Lowestoft statek został zaatakowany i zatopiony, nikt z załogi nie zginął[8].
W końcu kwietnia 1916 roku nowy dowódca Hochseeflotte, admirał Reinhard Scheer, odwołał ofensywę niemieckich okrętów przeciw cywilnym statkom wroga. Przez następne dziesięć miesięcy UB-16 nie zatopił żadnej jednostki nieprzyjaciela.
30 sierpnia 1916 roku trzecim dowódcą UB-16 został Oberleutnant zur See Ernst Müller-Schwarz[9] 20 stycznia 1917 roku Müller-Schwarza zastąpił Hans Ewald Niemer[10] Żadnemu z nich nie udało się w czasie dowodzenia UB-16 nawiązać kontaktu bojowego z jednostkami przeciwnika. 18 kwietnia 1917 roku na pięć tygodni dowódcą został mianowany wcześniejszy dowódca UC-1 Oberleutnant zur See Hugo Thielmann[11] 20 kwietnia 1917 roku szesnaście mil od Egmond u wybrzeży Holandii Hugo Thielmann zatrzymał i zatopił holenderski rybacki statek motorowy „Arie” o wyporności 107 BRT[12].
23 kwietnia 1917 roku kolejnym dowódcą okrętu mianowano Wilhelma Rheina[13]. 13 marca UB-16 pod dowództwem Rheina storpedował i uszkodził szesnaście mil na zachód od Ijmuiden norweski parowiec „Kongsli” (o pojemności 5826 BRT). „Kongsli” został zatopiony 18 sierpnia przez inny okręt – UB-48[14]. 9 sierpnia 1917 roku trzy mile od latarniowca North Hinder UB-16 storpedował i zatopił zbudowany w 1916 roku brytyjski niszczyciel typu R, HMS „Recruit”. Razem z okrętem zginęło 53 członków załogi[15]. 26 sierpnia Rheina, przeniesionego na stanowisko dowódcy UB-30, zastąpił Oberleutnant zur See Günther Bachmann[16]. 25 grudnia Günthera Bachmanna zastąpił Alfred Krameyer, który roku bez sukcesów dowodził UB-16 do 19 grudnia 1918 roku. Po przejściu Krameyera na stanowisko dowódcy UC-79, na którym wraz z całą załogą poległ 8 lutego 1918 roku po wejściu okrętu na minę w okolicach przylądka Gris Nez (Pas-de-Calais), dowództwo nad UB-16 na dwa miesiące objął Rudolf Stier[17] 13 marca dowodzony przez Stiera UB-16 zatopił „Lisette”, brytyjski parowiec z 1899 roku o pojemności 895 BRT. Statek płynął z Goole do Honfleuru z ładunkiem węgla. Został zaatakowany i zatopiony osiem mil na północ-północny wschód od latarniowca Shipwash[18]. Tego samego dnia w okolicach South Cross Sand Buoy koło Yarmouth UB-16 zatrzymał i zatopił niewielki kuter rybacki „Ruth”[19].
Zatopienie
[edytuj | edytuj kod]Ostatnim dowódcą okrętu mianowano Oberleutnanta zur See Vicca von der Lühego[20]. Dowodzenie UB-16 rozpoczął 22 kwietnia 1918 roku. 6 maja UB-16 wypłynął z Zeebrugge na kolejny, 87. patrol. Okręt skierowano na akwen Morza Północnego w okolicach Harwich. 10 maja w godzinach wieczornych brytyjski okręt podwodny HMS E34 zauważył wynurzony okręt niemiecki. Po wykonaniu manewru i ustawieniu się w pozycji HMS E34 wystrzelił dwie torpedy. Jedna z nich eksplodowała pod kioskiem. W wyniku wybuchu UB-16 zatonął w ciągu kilku minut. Jedynym ocalałym członkiem załogi był kapitan Vicco von der Lühe, który w czasie eksplozji najprawdopodobniej znajdował się w kiosku. Von der Lühego pojmano i osadzono w obozie jenieckim na terenie Wielkiej Brytanii; zmarł 1 marca 1919 roku jako jeniec wojenny w Reighley. W trakcie służby UB-16 zatopił 24 statki o łącznej pojemności 18 721 BRT, uszkodził jedną jednostkę o pojemności (5822 BRT) oraz zatopił jeden niszczyciel.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gardiner,.. Conway’s All the World Fighting Ships 1906-1921, s. 180.
- ↑ Hans Valentiner (17 czerwca 1888 – 19 grudnia 1917), pierwszy dowódca UB-16, następnie dowódca UB-15, UC-37, UC-71 oraz U-56, na pokładzie którego zginął wraz z całą załogą. Pod jego dowództwem okręty te zatopiły 50 statków o łącznej wyporności 41 839 BRT, oraz dwa uszkodziły (3976 BRT). - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ Ships hit by UB 16 – Uboat.net, Ships hit during WWI [dostęp=2013-10-11]
- ↑ SS Leuctra (+1915) – WreckSite, [dostęp=2013-10-12]
- ↑ Ships hit by UB 16, Tuniziana – Uboat.net, Ships hit during WWI [dostęp=2013-10-12]
- ↑ Paul Hundius (2 lutego 1889 – 15 sierpnia 1918), następnie dowódca UC-47 i UB-103, na pokładzie którego zginął wraz z całą załogą u wybrzeży Flandrii. Pod jego dowództwem okręty te zatopiły 69 statków o łącznej wyporności 96 741 BRT i okręt o wyporności 880 BRT oraz osiem uszkodziły (14 442 BRT, jeden zajęły jako pryz). - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ SS Robert Adamson (+1916) – WreckSite, [dostęp=2013-10-19]
- ↑ SS Tregantle (I) (+1916) – WreckSite, [dostęp=2013-10-19]
- ↑ Ernst Müller-Schwarz (8 maja 1889 – 22 kwietnia 1922) następnie dowódca UC-64, a od grudnia 1917 roku do końca wojny oficer torpedowy SMS „Stralsund” - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ Hans Ewald Niemer (23 sierpnia 1889 – ?), następnie dowódca UB-23. Po uszkodzeniu okrętu przez ładunki głębinowe wyrzucone z patrolowca HMS PC-60 w okolicach Lizard Hans Ewald Niemer został internowany w A Coruñi, gdzie przebywał do końca wojny. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ Hugo Thielmann (19 czerwca 1889 – 15 marca 1918), następnie dowódca UC-71, UC-69 i UB-106, na którym zginął z całą załogą w czasie ćwiczeń w pobliżu Kilonii - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ Arie (+1917) – WreckSite, [dostęp=2013-10-20]
- ↑ Wilhelm Rhein (10 marca 1887 – 24 lipca 1967), następnie dowódca UB-30 i UB-112, na trzech okrętach zatopił 21 statków o pojemności 27 854 BRT i okręt o pojemności 1075 BRT oraz uszkodził trzy statki o pojemności 13 967 BRT - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ SS Kongsli (+1917) – WreckSite, [dostęp=2013-10-22]
- ↑ HMS Recruit - Uboat.net Ships hit during WWI.
- ↑ Günther Bachmann (13 grudnia 1890 – 8 lutego 1918), następnie dowódca UB-38, na którym poległ z całą załogą. W czasie ucieczki przed brytyjskimi niszczycielami UB-38 wszedł na minę na polu minowym. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ Rudolf Stier (11 listopada 1892 – 13 sierpnia 1918), następnie dowódca UB-30, na którym poległ z załogą trzy mile od Whitby. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
- ↑ SS Lisette (+1918) – WreckSite, [dostęp=2013-10-22]
- ↑ Ruth - Uboat.net Ships hit during WWI.
- ↑ Vicco von der Lühe - Uboat.net WWI U-boat commanders.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Guðmundur Helgason, Uboat.net: WWI U-boats UB 16. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).
- Eberhard Moller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present. Londyn: Greenhill Books Lionel Leventhal Ltd., 2004, s. 43. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner (red.): Conway’s All the World Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press Ltd., 1985, s. 180. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, marzec 2007, s. 99. ISBN 1-85367-623-3.