Rozdół
49°27′43″N 24°03′44″E/49,461944 24,062222 Pałac w Rozdole | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3241 | ||||
| Kod pocztowy |
81650 | ||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 49°27′43″N 24°03′44″E/49,461944 24,062222
| |||||
Rozdół (ukr. Розділ) – osiedle typu miejskiego w rejonie mikołajowskim obwodu lwowskiego na Ukrainie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Własność Czerniejowskich (Czerniejewskich) herbu Korczak[2], Rzewuskich, później Lanckorońskich. W II Rzeczypospolitej miasto w powiecie żydaczowskim województwa stanisławowskiego. Herb miasta nawiązuje do polskiego szlacheckiego herbu Krzywda.
W 1647 r. erygowano tu parafię rzymskokatolicką[3].
16 września 1939 r. doszło do rebelii, którą zorganizowali nacjonaliści ukraińscy. Została ona stłumiona tego samego dnia przez żandarmerię wojskową i Policję Państwową. W latach 1939–1945 członkowie OUN-UPA zamordowali tutaj 78 Polaków i 2 Ukraińców sprzyjających Polakom. W 1944 NKWD aresztowało pod zarzutem przynależności do AK 15 Polaków, zsyłając ich w głąb ZSRR. Tylko część z nich przeżyła[4].
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj polska rodzina Matusiewiczów udzielała pomocy Żydom. W 1998 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Józefa i Paulinę Matusiewiczów oraz ich córkę Emilię Młot[5].
W Rozdole urodził się Wacław Piotr Rzewuski.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- dawny klasztor oo. karmelitów, ufundowany w 1646 r. przez Annę Rzewuską z Czerniejowskich i Stanisława Beydo Rzewuskiego[6]. W 1763 r. zakonnicy przekazali klasztor siostrom szarytkom, które prowadziły w nim przytułek dla dziewcząt. W czasie II wojny światowej był tu ośrodek dla uchodźców. Działała także komórka Armii Krajowej. Po wojnie przekształcony w internat dla dziewcząt specjalnej troski[7].
- kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej, wzniesiony w stylu barokowym w latach 1610–1648, ufundowany przez Mateusza Czerniejewskiego[6]. Miał charakter obronny, posiadał strzelnice. Konsekrowany w 1773 r. pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej, rozbudowany w 1858 r. W połowie XVIII poszerzony o kaplicę Rzewuskich, przebudowaną w 1822 r. w stylu empirowy. Po II wojnie światowej zamknięty, odzyskany częściowo przez katolików w 1991 r. Posługę duszpasterską sprawują księża z parafii w Brzozdowcach[3][8].
- murowany pałac Lanckorońskich herbu Zadora wybudowany w 1740 w stylu neorenesansowym[9][10]. Ulubiona siedziba Karoliny Lanckorońskiej. Nieużytkowany, w stanie postępującej degradacji.
Urodzeni
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50.
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 3. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów, 1900, s. 369.
- ↑ a b Rozdół Stary [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-03-04].
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939–1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 762–764, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
- ↑ Matusiewicz Józef & Paulina ; Daughter: Młot Emília (Matusiewicz). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
- ↑ a b Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX. Warszawa: 1880-1902, s. 829.
- ↑ Zadbano o pałac w Rozdole [online], Nowy Kurier Galicyjski, 26 stycznia 2018 [dostęp 2023-03-04] (pol.).
- ↑ ROZDÓŁ. Kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej / Trójcy Przenajświętszej (1616 – 1648). Lwowski obw., Stryjski r-n (Mikołajowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-03-04].
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 529–550, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Zamek Rozdol widok z lotu ptaka.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ziemia lwowska. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, s. 417–418.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Rozdół, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 829.
- Rozdół na stronie Rady Najwyższej Ukrainy. (ukr.)
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
