Przejdź do zawartości

Roman Reinfuss

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roman Reinfuss
Data i miejsce urodzenia

27 maja 1910
Przeworsk

Data i miejsce śmierci

26 września 1998
Krzywaczka

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Małżeństwo

Zofia Cieśla-Reinfussowa

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej
Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”

Roman Reinfuss (ur. 27 maja 1910 w Przeworsku, zm. 26 września 1998 w Krzywaczce) – etnograf, znawca polskiej sztuki ludowej i etnografii Karpat. W latach 1944–1946 profesor UMCS w Lublinie, od 1946–1949 profesor na Uniwersytecie we Wrocławiu, a w latach 1946–1980 kierownik Pracowni Sztuki Ludowej w Instytucie Sztuki PAN.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Franciszka i Zofii z Mnerków. Dzieciństwo i młodość spędził m.in. w Gorlicach i Tarnowie, gdzie uczęszczał do gimnazjum i zaczął działać w nielegalnym Związku Młodzieży Socjalistycznej. Będąc w klasie maturalnej, został aresztowany, skazany na 3 miesiące więzienia i relegowany ze szkoły (bez prawa przeniesienia do innej). W 1931 zezwolono mu przystąpić do matury – zdał ją w Krakowie i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Magisterium uzyskał w 1935, jednak nie miał zamiaru uprawiać zawodu prawnika. Podejmował wędrówki po Beskidzie Niskim fascynując się kulturą Łemków; tekst o łemkowskim pasterstwie był jego pierwszym opublikowanym artykułem (ukazał się w niedzielnym dodatku do Ilustrowanego Kuriera Codziennego).

W październiku 1936 objął asystenturę w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, którą zaproponował mu dyrektor Seweryn Udziela, z którym Reinfuss nawiązał kontakt jeszcze podczas studiów prawniczych. Wkrótce potem rozpoczął regularne studia etnograficzne pod kierunkiem Kazimierza Dobrowolskiego.

Podczas okupacji hitlerowskiej opiekował się zbiorami muzealnymi, będąc zatrudnionym w charakterze dozorcy. Studiował archiwalia i literaturę, organizował nielegalne seminaria etnograficzne dla kolegów. Po wojnie wrócił na stanowisko kustosza, a następnie zastępcy dyrektora. W 1945 skończył studia, rok później obronił doktorat na podstawie pracy pt. Łemkowie jako grupa etnograficzna. Kolejnym etapem jego kariery było zorganizowanie studiów etnograficznych na reaktywowanym Uniwersytecie Wrocławskim (pracował tam do 1949).

W maju 1946 r. został kierownikiem sekcji zdobnictwa w Państwowym Instytucie Badania Sztuki Ludowej (później Państwowy Instytut Sztuki), kierował zespołem aż do 1980, kiedy przeszedł na emeryturę. Od 1966 należał do PZPR[1]. W swojej działalności naukowo-badawczej koncentrował się na dwóch zagadnieniach: kulturze ludowej mieszkańców Karpat i sztuce ludowej w Polsce. Jego wykonanych tuż przed wojną ponad 200 fotografii - wydanych w 2015 w albumie pt. Karpacki świat Bojków i Łemków[2] – jest niezwykle cennym i wyjątkowym zapisem życia górali karpackich. Był przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[3]. Zasiadał w komitecie redakcyjnym i publikował w czasopiśmie „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Od roku 1933 był członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, w 1998 został Honorowym Członkiem PTT[4]. W latach 70. i 80. XX w. był członkiem kolegium redakcyjnego poświęconego górom rocznika „Wierchy”, na którego łamach publikował od lat międzywojennych[5].

Ostatnich kilkanaście lat życia mieszkał w Krzywaczce, gdzie zmarł. Został pochowany wraz ze swoją żoną w grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[6].

Pomnik prof. Reinfussa w Szymbarku
Grób Romana Reinfussa na cmentarzu Rakowickim

Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim (1954)[7] Orderu Odrodzenia Polski[1], otrzymał również Odznakę Zasłużony Działacz Kultury, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1983)[3], Złotą Odznakę „Za opiekę nad zabytkami”. W 70. rocznicę urodzin został mianowany Honorowym Obywatelem Zakopanego. W 1975 roku został laureatem Nagrody im. Oskara Kolberga[8].

27 maja 2010 w 100. rocznicę urodzin prof. Reinfussa na terenie Skansenu Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku odsłonięto jego pomnik (ławeczka) i skansen przyjął imię prof. Romana Reinfussa.

Od 2012 r. przyznawana jest Nagroda Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa za osiągnięcia w zakresie ochrony lokalnego dziedzictwa kulturowego Małopolski[9].

Wybrane publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Książki

[edytuj | edytuj kod]

Artykuły

[edytuj | edytuj kod]
  • Pogranicze krakowsko-góralskie w świetle dawnych i nowszych prac etnograficznych, „Lud”, t. 36, 1946.
  • Architektura szopki krakowskiej, „Polska Sztuka Ludowa” 1948, R. 2, nr 11/12.
  • Wpływ farbiarzy drukujących płótna na ludowe hafciarstwo, PSL, 1948 R. 2, nr 11-12.
  • Wełniane torby góralskie, PSL, 1949 R. 3, nr 3-4, s. 112-119.
  • Przyczynek do ikonografii obrazów Janosikowych na szkle malowanych, PSL, R. 3, 1949, nr 5.
  • Szopka z Sieteszy w powiecie przeworskim, PSL, R. 3, 1949 nr 11/12.
  • Stan badań nad polską sztuką ludową, „Polska Sztuka Ludowa” 1950, nr 1/6 s. 3-13.
  • Orawski dom z wyżką, „Polska Sztuka Ludowa” 1950, nr 1/6 s. 36-55.
  • Z obozu naukowego w Weryni, „Polska Sztuka Ludowa” 1950, nr 7/12.
  • Wytwórcy ludowych ubiorów w Karpatach polskich, PSL, 1951, R. 5, nr 1-2, s. 19-36.
  • Badania terenowe w rejonie kielecko-sandomierskim, „Polska Sztuka Ludowa” 1952, nr 4/5.
  • Sztuka ludowa Podlasia Zachodniego, „Polska Sztuka Ludowa” 1952, nr 1.
  • Aktualne zagadnienia ludowej plastyki, „Polska Sztuka Ludowa” 1953, nr 2.
  • Polskie ludowe kowalstwo artystyczne, „Polska Sztuka Ludowa” 1953, nr 6.
  • Przyczynki do badań nad ludowym farbiarstwem i drukarstwem tkanin w woj. białostockim, PSL, R. 8, nr 5.
  • Z badań nad sztuką ludową w Radomskiem, „Polska Sztuka Ludowa” 1955, nr 1.
  • Sztuka ludowa na pograniczu Lubelszczyzny i Podlasia, „Studia i Materiały Lubelskie”. Etnografia t.1, Lublin 1962.
  • Sztuka ludowa w woj. rzeszowskim i jej badania, „Polska Sztuka Ludowa” 1963, nr 3/4.
  • Rzeźba figuralna Łemków, „Polska Sztuka Ludowa” 1963, nr 3/4.
  • Badania nad kulturą ludową w dwudziestopięcioleciu Polski Ludowej, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 10, 1969.
  • Wpływ zawodów wędrownych na kształtowanie się kultury ludowej w Karpatach, [w:] Studia z zakresu socjologii, etnografii i historii ofiarowane Kazimierzowi Dobrowolskiemu, Kraków 1972.
  • Podhalański fenomen, PSL, 1988, t. 42, nr 1-2.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 805. ISBN 83-223-2073-6.
  2. Roman Reinfuss, Karpacki świat Bojków i Łemków, Wydawnictwo BOSZ, 2015, ISBN 978-83-7576-260-0.
  3. a b Ogólnopolska konferencja skansenowska w Sanoku. „Nowiny”, s. 2, Nr 247 z 19 października 1983. 
  4. „Nowi Członkowie Honorowi PTT","Beskid" wyd. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Oddziału Beskid im. prof. Feliksa Rapfa w Nowym Sączu nr.4/1998, ISSN 1426-6776 s10
  5. Redakcja: Jubileusz profesora Reinfussa, w: „Wierchy” R. 57 (1988-1991), s. 237
  6. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Zofia Reinfuss. rakowice.eu. [dostęp 2017-06-15].
  7. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564
  8. prof. dr Roman Reinfuss - laureat Nagrody Kolberga 1975 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2024-01-10].
  9. Nagroda Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa » Małopolska [online], malopolska.pl [dostęp 2024-04-25].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]