Przejdź do zawartości

Rada Unii Europejskiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Budynek Justus Lipsius w Brukseli, siedziba Rady Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej (fr. Conseil de l'Union européenne, ang. Council of the European Union) – główny organ decyzyjny Unii Europejskiej, posiada siedzibę w Brukseli, a jedynie w kwietniu, czerwcu i październiku spotkania mają miejsce w Luksemburgu. Dawniej była nazywana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej[1].

Rada UE przybrała obecną nazwę na mocy własnej decyzji w 1993 roku. Jednakże w traktatach stanowiących podstawę Unii cały czas widnieje nazwa Rada (gdyż do 30 listopada 2009 roku była oficjalnie nie organem Unii, ale Wspólnot Europejskich).

Jej spotkania odbywają się w Brukseli w budynku Justus Lipsius[2].

Organizacja Rady

[edytuj | edytuj kod]

Rada, w zależności od rozpatrywanych spraw, składa się bądź z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna), bądź z takiej samej liczby ministrów innego resortu (Rada Branżowa).

Razem istnieje dziesięć możliwych konfiguracji Rady[3][4]:

  1. Rada ds. Ogólnych (GAC)
  2. Rada ds. Zagranicznych (FAC)
  3. Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)
  4. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
  5. Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów (EPSCO)
  6. Rada ds. Konkurencyjności (COMPET)
  7. Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii (TTE)
  8. Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRI)
  9. Rada ds. Środowiska (ENVI)
  10. Rada ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu (EYCS).

Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję, z wyjątkiem Rady ds. Zagranicznych, której przewodniczy zawsze wysoki przedstawiciel do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie.

Obsługę Rady zapewnia Sekretariat, na czele którego stoi sekretarz generalny (obecnie Thérèse Blanchet, kadencja 2022–2027[5]). Sekretarz generalny od 18 września 1999 r. do 30 listopada 2009 r. z urzędu pełnił też funkcję wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Funkcję tę sprawował na mocy decyzji traktatu amsterdamskiego, natomiast utracił na mocy postanowień traktatu lizbońskiego.

Kompetencje Rady UE

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z tekstem Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej podstawowymi funkcjami Rady są funkcje prawodawcze i budżetowe. Dzieli je wszakże, jako równorzędny prawodawca, z Parlamentem Europejskim. W tym zakresie i we współpracy z Parlamentem Rada:

Rada wraz z Radą Europejską posiada też kompetencje do podejmowania decyzji w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Posiada również pewne kompetencje w zakresie wyboru członków innych instytucji

Ponadto jest organem uprzywilejowanym w kwestii kierowania skarg do TSUE o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego oraz skarg na bezczynność organów.

Tryb funkcjonowania Rady Unii Europejskiej

[edytuj | edytuj kod]
  • Obrady mogą być tajne lub jawne; jawne są posiedzenia, podczas których Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu prawodawczego.
  • Członkowie Rady reprezentują interesy poszczególnych państw.
  • Przedstawiciele państw muszą uczestniczyć osobiście (wyjątkowo dopuszczalny jest pełnomocnik).
  • Posiedzenia Rady są przygotowywane przez Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) składający się z ambasadorów państw członkowskich akredytowanych przy Unii Europejskiej. Decyzje w mniej kontrowersyjnych sprawach są podejmowane przez COREPER i tylko formalnie zatwierdzane przez Radę.
  • W zależności od istotności sprawy Rada podejmuje decyzje w trojaki sposób:
    1. większością zwykłą – jest to domyślny sposób podejmowania uchwał, jednak w praktyce stosuje się go tylko do spraw technicznych;
    2. większością kwalifikowaną – obecnie uchwala się tak większość decyzji merytorycznych (zobacz niżej);
    3. jednomyślnie – dawniej sposób stosowany najczęściej, po zmianach wprowadzonych przez jednolity akt europejski, traktat amsterdamski, traktat nicejski i traktat lizboński stopniowo ograniczono jego używanie na rzecz większości kwalifikowanej; wstrzymanie się od głosu nie stoi na przeszkodzie do jednomyślnego podjęcia uchwały.

Większość kwalifikowana w Radzie

[edytuj | edytuj kod]
Rozkład głosów ważonych
Państwo do 31 X 2004 od 1 XI 2004
Niemcy 10 29
Francja 10 29
Włochy 10 29
Hiszpania 8 27
Polska 8 27
Rumunia 0 14
Holandia 5 13
Grecja 5 12
Czechy 5 12
Belgia 5 12
Węgry 5 12
Portugalia 5 12
Szwecja 4 10
Austria 4 10
Bułgaria 0 10
Słowacja 3 7
Dania 3 7
Finlandia 3 7
Litwa 3 7
Irlandia 3 7
Łotwa 3 4
Słowenia 3 4
Estonia 3 4
Cypr 2 4
Luksemburg 2 4
Malta 2 3

W przypadku głosowania większością kwalifikowaną każdemu z państw przypisuje się pewną liczbę głosów ważonych (zob. tabela obok). Przyjęcie aktu następuje w wypadku uzyskania odpowiedniej większości głosów "za":

  • Od 1 stycznia 1958 do 31 grudnia 1972 (6 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 12 na 17 głosów (70,59%)
    • w pozostałych przypadkach: 12 głosów oddanych przez co najmniej 4 (2/3 ogółu) państwa.
  • Od 1 stycznia 1973 do 31 grudnia 1980 (9 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 41 na 58 głosów (70,69%)
    • w pozostałych przypadkach: 41 głosów oddanych przez co najmniej 6 (2/3 ogółu) państw.
  • Od 1 stycznia 1981 do 31 grudnia 1985 (10 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 45 na 63 głosy (71,43%)
    • w pozostałych przypadkach: 45 głosów oddanych przez co najmniej 6 (3/5 ogółu) państw.
  • Od 1 stycznia 1986 do 31 grudnia 1994 (12 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 54 na 76 głosów (71,05%);
    • w pozostałych przypadkach: 54 głosy oddane przez co najmniej 8 (2/3 ogółu) państw.
  • Od 1 stycznia 1995 do 30 kwietnia 2004 (15 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 62 na 87 głosów (71,26%);
    • w pozostałych przypadkach: 62 głosy oddane przez co najmniej 10 (2/3 ogółu) państw;
W okresie tym obowiązywał tzw. kompromis z Janiny.
  • Od 1 maja 2004 do 31 października 2004 (25 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany jest na wniosek Komisji: 88 na 124 głosy (70,97%);
    • w pozostałych przypadkach: 88 głosów oddanych przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw.
  • Od 1 listopada 2004 do 31 grudnia 2006 (25 państw członkowskich):
    • jeśli akt głosowany będzie na wniosek Komisji: 232 na 321 głosów (72,27%);
    • w pozostałych przypadkach: 232 głosy oddane przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;
    • w każdym przypadku członek Rady będzie mógł zażądać sprawdzenia, czy państwa stanowiące większość kwalifikowaną stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii; jeśli nie – uchwała nie zostanie podjęta.
  • Od 1 stycznia 2007 (27 państw członkowskich) :
    • jeśli akt głosowany jest na wniosek Komisji: 260 na 357 głosów (73,91%);
    • w pozostałych przypadkach: 232 głosy oddane przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;
    • w każdym przypadku członek Rady będzie mógł zażądać sprawdzenia, czy państwa stanowiące większość kwalifikowaną stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii; jeśli nie – uchwała nie zostanie podjęta.

Dalsze zmiany w sposobie głosowania większością kwalifikowaną wprowadził traktat lizboński. 1 listopada 2014 roku zniesiony został system głosów ważonych, a zastąpił go system podwójnej większości:

Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej 4 państwa, inaczej uznawać się będzie, że nie została osiągnięta. W przypadku, gdy w głosowaniu nie biorą udziału wszyscy członkowie, brana jest pod uwagę liczba państw uczestniczących i ludność zamieszkująca te państwa. Minimalna mniejszość blokująca obejmuje wtedy liczbę państw równą najmniejszej liczbie państw uczestniczących, których łączna ludność jest większa niż 35% łącznej ludności państw uczestniczących, powiększonej o jeden.

W okresie przejściowym, trwającym do 31 marca 2017 roku, każdy z członków Rady mógł zażądać, by podczas głosowania zastosowano nie system podwójnej większości, lecz poprzednio obowiązujący system głosów ważonych.

Deklaracja 7. dołączona do aktu konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, stanowi, że członkowie rady reprezentujący 75% liczby członków Rady lub liczby ludności niezbędnej do ustanowienia większości blokującej, mogą zgłosić swój sprzeciw wobec przyjęcia aktu większością kwalifikowaną. Rada musi wówczas uczynić wszystko, w granicach swych uprawnień, by w rozsądnym terminie osiągnąć porozumienie. Szczególną rolę w dążeniu do osiągnięcia porozumienia wyznaczono przewodniczącemu Rady i przewodniczącemu Komisji. Od 1 kwietnia 2017 roku współczynnik 75% został obniżony do 55%. Jest to zmodyfikowana do nowych potrzeb wersja kompromisu z Janiny.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. K. Wojtaszczyk, "Integracja europejska. Wstęp", Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006, str. 99-103. ISBN 83-60501-05-X.
  2. Portal Unii Europejskiej europa.eu
  3. Decyzja Rady z dnia 1 grudnia 2009 r. ustanawiająca wykaz składów Rady uzupełniający składy, o których mowa w art. 16 ust. 6 akapity drugi i trzeci Traktatu o Unii Europejskiej. eur-lex.europa.eu, 2 grudnia 2009. [dostęp 2009-01-16].
  4. Składy Rady
  5. Sekretariat Generalny Rady

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]