Przystajń
50°53′00″N 18°41′25″E/50,883333 18,690278| wieś | |
 Kościół Świętej Trójcy z ratuszem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
2306[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-141[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SKL |
| SIMC |
0143900 |
Położenie na mapie gminy Przystajń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego  | |
| 50°53′00″N 18°41′25″E/50,883333 18,690278[1]
| |
Przystajń – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Przystajń[4][5], w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym.
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Wieś jest siedzibą gminy Przystajń.
Przez Przystajń przebiega droga wojewódzka nr 494.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwę miejscowości w zlatynizowanej formie Przyestan villa wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[6].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0143917 | Borlocha | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość powstała w drugiej połowie XIV wieku w akcji kolonizacyjnej Władysława Opolczyka, który otrzymał od Ludwika Węgierskiego przyległe do Księstwa Opolskiego obszary Królestwa Polskiego. W 1374 książę Władysław wydał prawo na założenie tu kuźnicy (huty). Pierwsze źródłowe potwierdzenia funkcjonowania miejscowości pochodzą z 1385 i 1394 roku[7]. W 1405 powstała parafia dekanatu Lelów archidiecezji krakowskiej. Jako właściciela miejscowości Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis napisanej w latach (1470–1480) podaje ród Mikołajowskich herbu Wysz[6]. Znaczący rozwój nastąpił po 1590, kiedy Mikołaj Wolski herbu Półkozic, Marszałek Wielki Koronny i starosta krzepicki, unowocześnił zakład hutniczy.
Po II rozbiorze Polski miejscowość przejściowo była pod panowaniem pruskim do czasu utworzenia (Księstwa Warszawskiego, choć pozostała blisko granicy z Królestwem Prus (od 1871 Niemcami).
W pierwszej połowie 1936 roku dochodzi do ekscesów o podłożu antysemickim[8].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Ludzie związani z Przystajnią
[edytuj | edytuj kod]W Przystajni urodzili się m.in.:
- Henryk Kluba – reżyser i aktor, wieloletni rektor Łódzkiej Szkoły Filmowej.
- Marian Henel – artysta-prymitywista, twórca wielkich gobelinów.
- Genowefa Grabowska – polityk, profesor Uniwersytetu Śląskiego, senator V Kadencji, od 2004 posłanka do Parlamentu Europejskiego.
- Jerzy Tomziński OSPPE – duchowny rzymskokatolicki, paulin, trzykrotny przeor Jasnej Góry, dwukrotny generał Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (paulinów), ostatni polski uczestnik Soboru Watykańskiego II.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112362
- ↑ https://www.polskawliczbach.pl/wies_Przystajn
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1047 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”. Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.211.
- ↑ Historia gminy Przystajń
- ↑ Szymon Rudnicki, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 464, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic, Konopiska 2004.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Przystajń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 231.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
