Nikołaj Gastełło

Nikołaj Gastełło
Николай Францевич Гастелло
	kapitan lotnictwa
Data i miejsce urodzenia	6 maja 1908 ; Moskwa, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 1941 ; Macki, Białoruska SRR
	Przebieg służby
Lata służby	1932–1941
Siły zbrojne	Armia Czerwona; Wojskowe Siły Powietrzne
Jednostki	207 DBAP
Stanowiska	dowódca 4. i 2. eskadry
Główne wojny i bitwy	bitwa nad Chałchin-Goł;; wojna zimowa;; II wojna światowa atak Niemiec na ZSRR †;
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nikołaj Francewicz Gastełło (ros. Николай Францевич Гастелло; ur. 23 kwietnia^?/6 maja 1908 w Moskwie, zm. 26 czerwca 1941 k. wsi Macki) – radziecki lotnik bombowy narodowości białoruskiej, kapitan lotnictwa, Bohater Związku Radzieckiego.

Życiorys

Urodził się 6 maja 1908 roku w Moskwie w rodzinie robotniczej, z pochodzenia był Białorusinem. Pracował jako ślusarz w fabrykach lokomotyw i sprzętu budowlanego. W roku 1932 został powołany do Armii Czerwonej, w 1933 ukończył ługańską szkołę lotniczą, po czym służył w lotnictwie bombowym jako pilot. W składzie 150. Pułku Bombowców Szybkich uczestniczył w walkach granicznych z Japończykami nad rzeką Chałchin-Goł w 1939 roku, a następnie w wojnie radziecko-fińskiej.

W maju 1941 roku w stopniu kapitana został dowódcą 4. eskadry 207 Pułku Bombowego Dalekiego Zasięgu (207 DBAP)^[1], w składzie 42. Dywizji Bombowej Dalekiego Zasięgu 3. Korpusu Lotnictwa Dalekiego Zasięgu, latając na bombowcach Ił-4.

Od pierwszego dnia ataku Niemiec na ZSRR – 22 czerwca 1941 – uczestniczył w walkach na froncie. Na skutek strat pułk został przeorganizowany i Gastełło został dowódcą 2. eskadry. 26 czerwca 1941 podczas nalotu pary samolotów na niemiecką kolumnę zmechanizowaną na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, kierującą się na Mińsk, jego samolot został trafiony ogniem z ziemi i zapalił się. Wobec braku szans na dotarcie do terenu zaimowanego przez Armię Czerwoną, skierował swój płonący samolot na niemiecką kolumnę, składającą się z samochodów i czołgów^[1].

Uważano przez lata, że Gastełło staranował samolotem niemiecką kolumnę na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, niszcząc czołgi i cysterny z benzyną, w tym miejscu po wojnie wystawiono pomnik, a Gastełło stał się słynny i był wymieniany w literaturze jako dokonujący pierwszego taranowania zapalonym samolotem. Jedynym świadkiem tego była załoga drugiego samolotu Fiodora Worobiewa, który jednak poległ niedługo później. W katastrofie poniosła śmierć cała załoga (oprócz Gastełło zginęli nawigator Anatolij Burdeniuk oraz strzelcy Аleksiej Kalinin i Grigorij Skorobogaty, wszyscy odznaczeni pośmiertnie Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy).

27 lipca 1941 roku uhonorowany został pośmiernie tytułem Bohatera Związku Radzieckiego oraz Orderem Lenina za staranowanie płonącym samolotem kolumny wojsk niemieckich^[2]. Jego imieniem nazywano m.in. ulice, kołchozy, fabryki, drużyny pionierskie i statek rzeczny.

W latach dziewięćdziesiątych w prasie rosyjskiej pojawiła się wersja, że na szosę spadła inna załoga – dowódcy 1. eskadry 207 DBAP kapitana Aleksandra Masłowa, który został w 1996 uhonorowany tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej. W 1951 roku dokonano ekshumacji domniemanej mogiły załogi Gastełło i odnaleziono w niej dokumenty na nazwisko Masłowa, zauważa się jednak, że w razie wybuchu płonącego samolotu, dokumenty powinny spłonąć. Według niektórych badaczy Gastełło zdecydował się uderzyć w kolumnę niemiecką we wsi Mocki, ale jego samolot nie dociągnął do wsi i upadł na skraju lasu^[3]. Kwestia ta jest nadal przedmiotem kontrowersji.

Ordery i odznaczenia

Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (1941, pośmiertnie)
Order Lenina (1941, pośmiertnie)

Przypisy

↑ ^a ^b Krzemiński 1983 ↓, s. 165.
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза капитану Гастелло Н. Ф.» от 26 июля 1941 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. – 1941. – 8 августа (№ 35 (150)). – С. 1.
↑ Gastełło Nikołaj Francewicz [online], warheroes.ru [dostęp 2019-08-22] (ros.).

Bibliografia

Czesław Krzemiński: Wojna powietrzna w Europie 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1983. ISBN 83-11-06862-3.
Gastełło Nikołaj Francewicz [online], warheroes.ru [dostęp 2019-08-22] (ros.).
Legiendy Wielikoj Otieczestwiennoj. Nikołaj Gastełło [online], smi.ru [zarchiwizowane z adresu 2005-02-21] (ros.).

[CITEREFKrzemiński1983165-1] Krzemiński 1983 ↓, s. 165.

[2] Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза капитану Гастелло Н. Ф.» от 26 июля 1941 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. – 1941. – 8 августа (№ 35 (150)). – С. 1.

[3] Gastełło Nikołaj Francewicz [online], warheroes.ru [dostęp 2019-08-22] (ros.).

[1]

[2]

[3]