Modrowronka zielona

Modrowronka zielona
	Cyanocorax yncas
	(Boddaert, 1783)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	krukowate
Rodzaj	Cyanocorax
Gatunek	modrowronka zielona
Synonimy
	Corvus yncas Boddaert, 1783; Garrulus luxuosus Lesson, 1839; Cyanocorax luxuosus (Lesson, 1839); Xanthoura luxuosa (Lesson, 1839);
	Corvus yncas Boddaert, 1783; Garrulus luxuosus Lesson, 1839; Cyanocorax luxuosus (Lesson, 1839); Xanthoura luxuosa (Lesson, 1839);
Podgatunki
	C. y. glaucescens (Ridgway, 1900); C. y. luxuosus (Lesson, 1839); C. y. speciosus (Nelson, 1900); C. y. vividus (Ridgway, 1900); C. y. maya (van Rossem, 1934); C. y. cozumelae (van Rossem, 1934); C. y. centralis (van Rossem, 1934); C. y. confusus A.R. Phillips, 1966; C. y. galeatus (Ridgway, 1900); C. y. cyanodorsalis (A.J.C. Dubois, 1874); C. y. guatimalensis (Bonaparte, 1850); C. y. yncas (Boddaert, 1783); C. y. longirostris (Carriker, 1933);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Modrowronka zielona^[4], urakka zielona^[5] (Cyanocorax yncas) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae), występujący w obydwu Amerykach. Systematyka gatunku jest sporna, niektórzy autorzy wydzielają podgatunki z Ameryki Północnej do osobnego gatunku o nazwie modrowronka żółtobrzucha (Cyanocorax luxuosus). Nie jest zagrożony.

Morfologia

Wygląd

Niebiesko-czarne upierzenie głowy z białawym czołem, występującym w zależności od podgatunku. Także barwa niebieska mniej lub bardziej intensywna u różnych podgatunków. Dziób czarny, u niektórych odmian z kępą szczeciniastych, sterczących piór u nasady. Gardło i pierś czarne, tył szyi niebieski. Grzbiet i pokrywy skrzydeł oraz część sterówek zielone. Brzuch i spód ogona żółte lub żółto-białe aż po bladozielone u północnych podgatunków. Lotki i środkowe sterówki czarne^[6].

Średnie wymiary

Długość ciała – 25^[7]–29^[8] cm;
Rozpiętość skrzydeł – 35–40 cm^[9];
Masa ciała – 66–110 g^[8].

Zasięg występowania

W Ameryce Północnej zasięgiem obejmuje obszary od południowych krańców Stanów Zjednoczonych (południowy Teksas) poprzez Meksyk i Gwatemalę po Honduras. W Ameryce Południowej występuje wzdłuż górskich pasm Andów od Wenezueli i Kolumbii przez Ekwador i Peru po centralną Boliwię.

Ekologia i zachowanie

Biotop

Preferuje suche biotopy. Ulubione siedliska to krzaczaste zarośla i zarośnięte brzegi strumieni. Często odwiedza farmy czy ogrody podmiejskie^[5].

Pożywienie

Owady i inne bezkręgowce, nasiona zbóż, owoce i orzechy. Dietę uzupełniają drobne kręgowce i owoce. Gdy nadarzy się okazja, je mięso (padlinę), a także odpadki pozostawione przez człowieka. Obserwowano używanie patyków jako narzędzi do wydobywania owadów spod kory drzew^[10].

Rozmnażanie

Gniazdo zakładane na drzewie lub wśród ciernistych krzewów. Samica składa 3 do 5 szaro-białych, owalnych jaj, które sama wysiaduje przez około 17 dni. W tym czasie jest karmiona przez samca. Także przez pierwsze 5 dni po wykluciu się piskląt samiec sam przynosi pożywienie. Później młodymi opiekują się obydwoje rodzice, a po wylocie z gniazda młode są dokarmiane przez kolejne trzy tygodnie przez samicę. U podgatunków kolumbijskich pisklętami opiekują się wspólnie członkowie stada zarówno w gnieździe jak i przez 20 dni po jego opuszczeniu^[6].

Systematyka

Taksonomia

Nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego ustalił Pieter Boddaert w 1783 roku, który nazwał ten gatunek Corvus yncas^[11]. Wcześniej ilustrację przedstawiającą ptaka zamieszczono w książce Planches enluminées d'histoire naturelle^[12], a opisał go m.in. John Latham w 1781 roku, który jednak użył tylko angielskiej nazwy zwyczajowej Peruvian Jay^[13]. Jako miejsce typowe Boddaert wskazał Peru^[11], ograniczone przez Johna Zimmera do Chilpes, w regionie Junín^[14].

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: κυανος kuanos – „ciemnoniebieski” oraz κοραξ korax, κορακος korakos – „kruk, wrona” (κρωζω krōzō – „krakać”)^[15]. Epitet gatunkowy odnosi się do plemienia Inków, którzy władali Peru w czasie hiszpańskiej konkwisty^[16].

Podgatunki

Wyróżnia się 12 lub 13 podgatunków modrowronki zielonej, dzielonych na dwie grupy uznawane niekiedy za oddzielne gatunki^[17]^[18]^[4]:

modrowronka żółtobrzucha C. (y.) luxuosus
- C. yncas glaucescens – południowe krańce Stanów Zjednoczonych (południowy Teksas) i północno-wschodni Meksyk (zachodnia część Tamaulipas i Nuevo León).
- C. yncas luxuosus – południowe pogranicze Stanów Zjednoczonych (dolna dolina rzeki Rio Grande i południowo-wschodnie krańce Teksasu) południowy i wschodni Meksyk (na południe do Puebli i południowa część Veracruz).
- C. yncas speciosus – pacyficzne wybrzeże Meksyku w Nayarit i Jalisco.
- C. yncas vividus – pacyficzne wybrzeże południowego Meksyku (od Colima i Guerrero do zachodniej Gwatemali – po departament Sololá).
- C. yncas maya – Tabasco i półwysep Jukatan we wschodnim Meksyku.
- C. yncas cozumelae – Cozumel (wyspa u wybrzeży północno-wschodniego Jukatanu). Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje ten takson za nieważny i populację tę wlicza do C. yncas maya.
- C. yncas centralis – południowo-wschodnia część Meksyku (wschodnie krańce Tabasco i sąsiednie regiony Chiapas i Quintana Roo), północna i wschodnia Gwatemala, Belize i północny Honduras.
- C. yncas confusus – pacyficzne wybrzeże południowego Chiapas (Meksyk) i Gwatemala.
modrowronka zielona C. (y.) yncas
- C. yncas galeatus – subtropikalna strefa kolumbijskich stoków Andów.
- C. yncas cyanodorsalis – centralna i wschodnia Kolumbia (subtropikalna strefa wschodnich stoków Andów) i północno-zachodnia Wenezuela (stan Zulia, południowa część Lary, na południe po stany Táchira i Barinas).
- C. yncas guatimalensis – góry północnej Wenezueli (Falcón na wschód po Sucre i Anzoátegui).
- C. yncas yncas – południowo-zachodnia Kolumbia (subtropikalna strefa dolin górnego biegu rzek Cauca, Patía i San Miguel) na południe przez wschodni Ekwador i Peru aż po centralną Boliwię (La Paz i Cochabamba).
- C. yncas longirostris – suche tereny górnej doliny rzeki Marañón w północnym Peru.

Status

IUCN uznaje modrowronkę zieloną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku^[3]. W 2017 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji lęgowej na około 880 tysięcy osobników^[8]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako wzrostowy^[3].

Przypisy

↑ Cyanocorax yncas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ R.R. Lesson R.R., Travaux Inédits, „Revue zoologique”, 1839, s. 100-101 (fr.).
↑ ^a ^b ^c Cyanocorax yncas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and Jays (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-04].
↑ ^a ^b Krukowate. W: Ian Rowley: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 453. ISBN 83-85152-34-2.
↑ ^a ^b Green Jays. Beauty Of Birds. [dostęp 2015-11-13]. (ang.).
↑ N. Bouglouan: Green Jay. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Green Jay, Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-01-13]. (ang.).
↑ Green Jay. Beauty Of Birds. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).
↑ Tool use by Green Jays. „Wilson Bulletin”. 94 (4), s. 593–594, 1982. (ang.).
↑ ^a ^b P. Boddaert: Table des planches enluminéez d'histoire naturelle de M. D'Aubenton: avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, precedé d'une notice des principaux ouvrages zoologiques enluminés. Utrecht: 1783, s. 38. (fr.).
↑ F.M. Martinet, G.L.L. Buffon, E.-L. Daubenton, M. Daubenton: Planches enluminées d'histoire naturelle. T. 7. Paryż, 1765–1783, s. pl. 625. (fr.).
↑ J.J. Latham J.J., A general synopsis of birds, t. 1 cz. 1, 1781, s. 391–392 (ang.).
↑ J.T. Zimmer. Studies of Peruvian birds. No. 65, The jays (Corvidae) and pipits (Motacillidae). „American Museum novitates”. 1649, s. 7, 1953. (ang.).
↑ Cyanocorax, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
↑ yncas, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-04] (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-13]. (ang.).
↑ Green Jay (Cyanocorax yncas). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Cyanocorax yncas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[lesson-2] R.R. Lesson R.R., Travaux Inédits, „Revue zoologique”, 1839, s. 100-101 (fr.).

[iucn-3] Cyanocorax yncas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and Jays (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-04].

[Rowley-5] Krukowate. W: Ian Rowley: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 453. ISBN 83-85152-34-2.

[bob2-6] Green Jays. Beauty Of Birds. [dostęp 2015-11-13]. (ang.).

[oiseaux-7] N. Bouglouan: Green Jay. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)]. (ang.).

[all-8] Green Jay, Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-01-13]. (ang.).

[bob-9] Green Jay. Beauty Of Birds. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).

[wil-10] Tool use by Green Jays. „Wilson Bulletin”. 94 (4), s. 593–594, 1982. (ang.).

[Boddaert-11] P. Boddaert: Table des planches enluminéez d'histoire naturelle de M. D'Aubenton: avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, precedé d'une notice des principaux ouvrages zoologiques enluminés. Utrecht: 1783, s. 38. (fr.).

[Martinet&etal-12] F.M. Martinet, G.L.L. Buffon, E.-L. Daubenton, M. Daubenton: Planches enluminées d'histoire naturelle. T. 7. Paryż, 1765–1783, s. pl. 625. (fr.).

[latham-13] J.J. Latham J.J., A general synopsis of birds, t. 1 cz. 1, 1781, s. 391–392 (ang.).

[Zimmer-14] J.T. Zimmer. Studies of Peruvian birds. No. 65, The jays (Corvidae) and pipits (Motacillidae). „American Museum novitates”. 1649, s. 7, 1953. (ang.).

[hbwalive-15] Cyanocorax, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

[16] yncas, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-04] (ang.).

[ioc-17] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-13]. (ang.).

[ibc-18] Green Jay (Cyanocorax yncas). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]