Matwiej Zacharow

Matwiej Zacharow
Матвей Васильевич Захаров
	; marsz. Matwiej Zacharow
	marszałek Związku Radzieckiego
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1898 ; Twer
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1972 ; Moskwa
	Przebieg służby
Lata służby	1918–1972
Siły zbrojne	Armia Czerwona; Armia Radziecka
Stanowiska	szef Głównego Zarządu Wywiadowczego, d-ca Leningradzkiego Okręgu Wojskowego, d-ca grupy wojsk radzieckich w NRD, szef Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej
Główne wojny i bitwy	wojna domowa w Rosji,; II wojna światowa: operacja kwantuńska
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Matwiej Wasiljewicz Zacharow (ros. Матвей Васильевич Захаров, ur. 5 sierpnia^?/17 sierpnia 1898 w Twerze, zm. 31 stycznia 1972 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1959), dowódca grupy wojsk radzieckich w NRD, szef Głównego Zarządu Wywiadowczego (1949–1952), szef Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej (1960–1963 i 1964–1971), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 4., 5., 6., 7. i 8. kadencji, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1945, 1971) i Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1970).

Życiorys

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej uniknął poboru do wojska i działał w ruchu antywojennym. W kwietniu 1917 wstąpił do bolszewickiej Czerwonej Gwardii. W tym samym roku w październiku brał udział w szturmie na Pałac Zimowy.

Brał udział w wojnie domowej awansując w Armii Czerwonej. Studiował w Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego. We wrześniu 1935, w wieku 35 lat, objął dowództwo pułku, a w 1936 został wysłany do nowo utworzonej Akademii Sztabu Generalnego. Przeżył stalinowskie czystki i w lipcu 1937 został mianowany szefem sztabu Leningradzkiego Okręgu Wojskowego, a w maju 1938 pomocnikiem szefa Sztabu Generalnego Armii Czerwonej.

II wojna światowa

W 1940 po zmianach personalnych w kierownictwie sił zbrojnych (powodem zmian była wojna zimowa z Finlandią), został przeniesiony na szefa sztabu do nowo utworzonego Odeskiego Okręgu Wojskowego.

Po ataku Niemiec na Związek Radziecki w czerwcu 1941, w stopniu generała majora objął funkcję szefa sztabu nowo sformowanej 9 Armii, utworzonej z wojsk Odeskiego Okręgu Wojskowego. Następnie był szefem sztabu 2 Frontu Ukraińskiego, a następnie Frontu Zabajkalskiego.

Okres powojenny

Po zakończeniu II wojny światowej kierował Akademią Sztabu Generalnego. Od stycznia 1949 był szefem Głównego Zarządu Wywiadowczego i zarazem zastępcą szefa Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej. Z obydwu stanowisk został zwolniony w 1952, jego miejsce na stanowisku szefa wywiadu wojskowego zajął Michaił Szalin.

Po śmierci Józefa Stalina w marcu 1953, spychany był na coraz niższe stanowiska w hierarchii wojskowej. W maju 1954 został mianowany dowódcą Leningradzkiego Okręgu Wojskowego, a następnie w 1957 dowódcą grupy wojsk stacjonujących w Niemieckiej Republice Demokratycznej. W 1959 awansowany na marszałka Związku Radzieckiego i w 1960 mianowany szefem Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej. Stracił to stanowisko w 1963, w ramach zmiany w radzieckim kierownictwie polityczno-wojskowym po kubańskim kryzysie rakietowym.

W marcu 1963 powierzono mu ponownie komendę Akademii Sztabu Generalnego. Później brał udział w spisku przeciwko Nikicie Chruszczowowi i po jego obaleniu w październiku 1964, przywrócono mu stanowisko szefa Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej, które zajmował do września 1971 roku.

Od 1961 członek Komitetu Centralnego KPZR, w latach 1947–1952 deputowany do Rady Najwyższej RFSRR, a w latach 1954–1972 do Rady Najwyższej ZSRR od 4. do 8. kadencji.

Zmarł 31 stycznia 1972 i został uroczyście pochowany 2 lutego 1972 pod murem kremlowskim na Placu Czerwonym w Moskwie. W pogrzebie udział wzięli członkowie najwyższych władz ZSRR z Leonidem Breżniewem i Aleksiejem Kosiginem na czele, a także delegacje wojskowe wielu państw komunistycznych, w tym delegacja PRL z szefem Sztabu Generalnego WP gen. dyw. Bolesławem Chochą, szefem sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego gen. bryg. Tadeuszem Hupałowskim oraz attache wojskowym Ambasady PRL w Moskwie gen. bryg. Wacławem Jagasem^[1].

Awanse

generał major – 4 czerwca 1940;
generał porucznik – 30 maja 1942;
generał pułkownik – 20 października 1943;
generał armii – 29 maja 1945;
marszałek Związku Radzieckiego – 8 maja 1959.

Odznaczenia i wyróżnienia

Medal Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (1945, 1971)
Order Lenina – pięciokrotnie (1945, 1945, 1957, 1958, 1968)
Order Rewolucji Październikowej (1968)
Order Czerwonego Sztandaru – czterokrotnie (1938, 1942, 1944, 1947)
Order Suworowa I klasy – dwukrotnie (1944, 1945)
Order Kutuzowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1944)
Order Bohdana Chmielnickiego I klasy (1944)
Order Czerwonej Gwiazdy (1939)
Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” (1938)
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1945)
Medal 100-lecia urodzin Lenina (1970)
Honorowa Broń ze Złotym Godłem Państwowym ZSRR (1968)
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1968)^[2]
Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (28 kwietnia 1970, CSSR)
Order Klementa Gottwalda (CSSR)
I inne

Przypisy

↑ Pogrzeb marszałka Zacharowa, "Trybuna Robotnicza", nr 28, 3 lutego 1972, s. 2.
↑ Odznaczenia polskie dla marszałków i generałów Armii Radzieckiej [w:] "Trybuna Robotnicza", nr 46, 23 lutego 1968, s. 1

Bibliografia

BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940-1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Wyd. MON, Warszawa 1971
Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
(ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
(ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
(ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
(ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 9, s. 391, Moskwa 1969-1978
(ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
Матвей Васильевич Захаров – Герои страны (ros.)
Матвей Васильевич Захаров – Проект ХРОНОС (ros.)
Wyżsi dowódcy Związku Radzieckiego. b2386828.msk.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-04)]. (ros.).

[1] Pogrzeb marszałka Zacharowa, "Trybuna Robotnicza", nr 28, 3 lutego 1972, s. 2.

[2] Odznaczenia polskie dla marszałków i generałów Armii Radzieckiej [w:] "Trybuna Robotnicza", nr 46, 23 lutego 1968, s. 1

[1]

[2]