Marian Orzechowski (1893–1940)

Marian Orzechowski
Burkacki
	podporucznik piechoty rezerwy
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1893 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 1940 ; Katyń
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie; Straż Graniczna
Jednostki	1 Pułk Piechoty; 201 Pułk Piechoty; 5 Pułk Piechoty Legionów; Centralna Szkoła Straży Granicznej
Stanowiska	wykładowca
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa; kampania wrześniowa
	Odznaczenia

Marian Witalis Orzechowski, ps. Burkacki (ur. 15 sierpnia 1893 w Warszawie, zm. 30 kwietnia^[1] 1940 w Katyniu) – podporucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego, komisarz Straży Granicznej, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej^[2].

Życiorys

Był synem Antoniego i Emilii z Burkackich^[3]^[4]. Członek Polskich Drużyn Strzeleckich^[5]. 6 sierpnia 1914 wyruszył z krakowskich Oleandrów w szeregach 2. plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej. Żołnierz I Brygady Legionów Polskich w szeregach 2 plutonu III batalionu 1 pułku piechoty^[6]. Absolwent Szkoły Oficerskiej przy 1 pułku piechoty Legionów w Zambrowie i Pomiechówku. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalistycznej^[5]. W 1920 służył w 201 pułku piechoty i 5 pułku piechoty Legionów^[4]^[5]. Następnie w Straży Granicznej. 29 października 1930, będąc w stopniu sierżanta sztabowego, został mianowany podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem z dniem 29 listopada 1930 i 63. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7], przydzielony do kadry Okręgu Korpusu Nr I^[4]. W 1934 był oficerem rezerwy pełniącym służbę w Straży Granicznej i podlegał pod PKU Warszawa Miasto III^[8]. W Straży Granicznej posiadał stopień komisarza. Był wykładowcą w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Rawie Ruskiej. Osadnik wojskowy na Wileńszczyźnie^[5].

W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli radzieckiej. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem kozielskiego obozu. 28 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD^[1] – lista wywózkowa 052/1 poz 86, nr akt 1183^[9] z 27.04.1940^[1]. Został zamordowany 30 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim^[1]. Nie został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 21.4.1943. Figuruje liście AM-174-338 i Komisji Technicznej PCK GARF-14-0338 jako nierozpoznany kapitan. Przy powtórnej analizie dokumentów znalezionych przy zwłokach w niemieckim laboratorium w Smoleńsku odczytano poprawnie nazwisko i imię Orzechowskiego. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 142 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 148. Krewni do 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Był żonaty z Pauliną z Szymańskich, miał troje dzieci^[4].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika^[10], natomiast minister spraw wewnętrznych i administracji Władysław Stasiak rozkazem personalnym nr 96 z 26 października 2007 mianował go pośmiertnie na stopień nadkomisarza Straży Granicznej. Awanse zostały ogłoszone 9 i 10 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i Odznaczenia

Krzyż Niepodległości – 15 czerwca 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[11]^[3]^[12]
Krzyż Walecznych
Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986^[13]

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 563.
↑ JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 182 .
↑ ^a ^b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-05].
↑ ^a ^b ^c ^d Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 452 .
↑ ^a ^b ^c ^d Pierwsza Kompania Kadrowa, Józef Piłsudski | Blogmedia24 [online], blogmedia24.pl [dostęp 2019-05-29] .
↑ Orzechowski Muzeum Józefa Piłsudskiego [online], wykaz.muzeumpilsudski.pl [dostęp 2019-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-29] .
↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 4), Warszawa, 18 kwietnia 1931, s. 150 .
↑ Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: MSWojsk., 1934, s. 813 .
↑ J.J. Tucholski J.J., op cit, s. 644 .
↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
↑ M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172.
↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-05].
↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości. .

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
Rocznik Oficerski Rezerw, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1934
Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.

[:1-1] УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 563.

[:0-2] JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 182 .

[Kartoteka-3] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-05].

[:02232-4] Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 452 .

[:2-5] Pierwsza Kompania Kadrowa, Józef Piłsudski | Blogmedia24 [online], blogmedia24.pl [dostęp 2019-05-29] .

[6] Orzechowski Muzeum Józefa Piłsudskiego [online], wykaz.muzeumpilsudski.pl [dostęp 2019-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-29] .

[7] „Dziennik Personalny” (R.12, nr 4), Warszawa, 18 kwietnia 1931, s. 150 .

[8] Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: MSWojsk., 1934, s. 813 .

[9] J.J. Tucholski J.J., op cit, s. 644 .

[10] Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.

[11] M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172.

[12] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-05].

[13] Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]