Lubomierz (powiat limanowski)

Lubomierz

wieś
Panorama Lubomierza. Widok z Jaworzynki
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Mszana Dolna
Wysokość	550–760 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	2169
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-736
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0452386
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna Lubomierz
Położenie na mapie Polski Lubomierz
Położenie na mapie województwa małopolskiego Lubomierz
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Lubomierz
49°36′32″N 20°11′47″E

Kościół w Lubomierzu o konstrukcji zrębowej

Szkoła podstawowa w Lubomierzu

Kaplica na przełęczy Przysłop

Lubomierz – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.

Nazwa

Istnieją w tradycji trzy sposoby wyjaśnienia pochodzenia nazwy Lubomierz:

• od nazwiska założyciela wsi Sebastiana Lubomirskiego;
• od imienia jego ukochanej (Luba);
• od słów Lubomirskiego: „Lubo mierz chłopom ziemię”, które wypowiedzieć miał przy podziale gruntów po uwłaszczeniu chłopów.

Położenie geograficzne

Miejscowość położona jest w dolinie rzeki Mszanka, w dwóch regionach geograficznych: w Beskidzie Wyspowym (prawe zbocza doliny Mszanki) i w Gorcach (lewe zbocza Mszanki). Od granicy z Mszaną Górną i Łętowem ciągnie się we wschodnim kierunku po przełęcz Przysłop (750 m), a także po drugiej stronie tej przełęczy aż po osiedle Rzeki znajdujące się już w dolinie Kamienicy.

Przez całą długość miejscowości prowadzi droga wojewódzka nr 968.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Lubomierz

części wsi

Baniki, Borki, Bożki, Butory, Cyrki, Chachatki, Cholewy, Czaple, Dawczaki, Dudy, Dziedziny, Frankówka, Gołdyny, Guzary, Kołbony, Kozery, Marczaki, Mizery, Młyny, Mrózczaki, Nowaki, Ogiele Dolne, Ogiele Górne, Pajdziki, Paszki, Perze, Przysłop, Przysłopek, Rzeki, Siarki, Skrzatki, Sobczaki, Surmy, Szczypty, Terawa, Wajdy, Złotniki, Złydachy

Historia

Wykopaliska archeologiczne dowodzą, że tereny m.in. Lubomierza zasiedlone były przez bliżej nieznane plemię myśliwych już w okresie 3500–1700 p.n.e.

Przełom XIV i XV wieku to okres migracji na te obszary pasterzy wołoskich, którzy osiedlali się tu i stopniowo zasymilowali z miejscową ludnością. Szukając miejsc do wypasu swoich owiec i kóz zmienili oni na trwałe krajobraz – wypalając lub wycinając na grzbietach gór liczne drzewa pod polany. O asymilacji Wołochów z ludnością miejscową świadczą niektóre nazwiska mieszkańców oraz nazwy szczytów, jak Beskid czy Kiczora.

Oficjalnie wieś zaistniała w 1600 roku, jako własność Sebastiana Lubomirskiego, który osadził ją na prawie magdeburskim, a następnie zlikwidował pańszczyznę, uwłaszczając miejscowych chłopów. Wieś rozwijała się na tyle dynamicznie, że w okresie wojen szwedzkich zdecydowali się tu przeprowadzić na dwa lata zakonnicy z pobliskiego Szczyrzyca, którzy liczyli na schronienie w niedostępnej okolicy. Kolejni właściciele Lubomierza – Małachowscy i Wodziccy nie byli już tak postępowi i przywrócili układ feudalny a z nim obowiązek pańszczyźniany. Spowodowało to niezadowolenie chłopów i rozwój procederu określanego jako „zbójnictwo góralskie”.

Na miejscu obecnej leśniczówki „Turbacz” stała w XVIII w. huta szkła, wymieniana jeszcze w 1884 r. jako czynna. Odlewała m.in. szklane dzwony, szyby okienne, wszelkie naczynia, a produkty wywożono stąd przy pomocy kolejki wąskotorowej do Szczawy i dalej za granicę i na polskie dwory. W II poł. XIX wieku w dolinie Kamienicy czynnych było kilka tartaków.

W trakcie I wojny światowej na terenie Lubomierza toczyły się walki wojsk austro-węgierskich z rosyjskimi. Tutejsze okolice bardzo silnie związane były z działalnością Legionów Józefa Piłsudskiego. W czasie II wojny światowej w rejonie Gorca i Jaworzyny Kamienickiej swoją siedzibę miał 1 Pułk Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej oraz znajdowało się lądowisko cichociemnych.

Etnografia

Lubomierz zamieszkują górale zwani Zagórzanami, zachowała się dobrze gwara. Z dawnego budownictwa zobaczyć drewnianą kapliczkę z XVIII w. zbudowaną na zrąb, z prostokątnym dachem namiotowym. Poza tym we wsi zachowało się kilka dawnych drewnianych zagród.

Na pobliskim Przysłopie Władysław Orkan umieścił akcję powieści W Roztokach, w której opisuje ciężkie realia życia biednych galicyjskich wsi w okresach rozbiorowym. Powyżej tej przełęczy, na polanie Jaworzynka znajduje się zachowany w dobrym stanie szałas.

W Lubomierzu mieszkał najsłynniejszy gorczański baca – rodem ze Szczawy – Tomasz Chlipała zwany Bulandą.

Religia

Aż do erygowania samodzielnej parafii, Lubomierz należał do parafii w Niedźwiedziu. Od 1919 wieś należy do parafii pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, która administruje drewnianym kościołem parafialnym.

Turystyka i rekreacja

Lubomierz jest bazą wypadową do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, konnej i narciarskiej. Wychodzą stąd liczne szlaki turystyczne, zarówno w Gorce (w tym w Gorczański Park Narodowy), jak i w Beskid Wyspowy.

Na północnym stoku Jaworzynki (1026 m) działa stacja narciarska „Ski Lubomierz”. Zainstalowane są trzy wyciągi narciarskie: podwójny orczyk o długości prawie 700 m i różnicy wzniesień do 200 m, pojedynczy orczyk o długości 400 m oraz mały wyciąg talerzykowy o długości 160 m.

W latach 50. przyjeżdżał tu Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, by móc wędrować po ulubionych Gorcach. W 1976 roku zawitał do Rzek po raz ostatni. Chatę leśników, w której mieszkał, i polanę nazwano na pamiątkę Papieżówką.

Szlaki turystyczne

– żółty: Przysłop – Myszyca, Jasień – Krzystonów – Mogielica. 4 h, ↓ 3:30 h

– żółty: Przysłop – Jaworzynka – Gorc Troszacki – Kudłoń – przełęcz Borek – Czoło Turbacza – Turbacz. 4 h, ↓ 3:30 h.

– czarny: Lubomierz (kościół) – polana Folwarczna. 55 min., ↓ 35 min

– czarny: Lubomierz (kościół) – Polana Jastrzębie – Kudłoń – Kopa – Konina. 3.50 h, ↓ 3.50 h

– niebieski: Rzeki – Trusiówka – Papieżówka – polana Stawieniec – Gorc Troszacki.

– niebieski: Rzeki – Nowa Polana – Gorc. 2 h, ↓ 1.10 h, deniwelacja 510 m.

Panorama Lubomierza. Widok z Gorców

Bibliografia

• Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 103. ISBN 978-83-89188-78-6.
• Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 232. ISBN 978-83-88383-43-4.

Linki zewnętrzne

• Sołectwo Lubomierz