Lou Andreas-Salomé

Lou Andreas-Salomé

Imię i nazwisko urodzenia	Louise Andreas-Salomé
Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1861 Sankt Petersburg
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1937 Getynga
Zawód, zajęcie	pisarka, psychoanalityczka

Lou Andreas-Salomé (właśc. Louise Andreas-Salomé, ur. 12 lutego 1861 w Sankt Petersburgu, zm. 5 lutego 1937 w Getyndze) – rosyjska arystokratka, pisarka i psychoanalityczka, przyjaciółka Nietzschego, Rilkego i innych poetów, pisarzy i filozofów.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie francusko-duńsko-niemieckiej. Jej ojciec, generał Gustav von Salomé, był oficerem Sztabu Generalnego armii carskiej, matka Luiza pochodziła z bogatej rodziny fabrykantów. Lou była szóstym dzieckiem i jedyną córką rodziców. Wychowywała się w apartamentach budynku sztabu, niedaleko Pałacu Zimowego. Wcześnie dojrzała intelektualnie, stała się wolnomyślicielką i ze sceptycyzmem podchodziła do obyczajów społecznych i religijnych swej epoki.

Lou odebrała staranne wykształcenie – udało się jej przekonać starszego od niej o 25 lat pastora Hendrika Gillot, by uczył ją teologii, filozofii, literatury francuskiej i niemieckiej. Gdy okazało się, że nauczyciel zakochał się w uczennicy i chciał rozwieść się z żoną, by poślubić Lou, ta wraz z matką wyjechała do Zurychu, by kontynuować naukę oraz podreperować zdrowie.

Ich podróż przedłużyła się jednak i Lou już nie wróciła do Rosji. Z Zurychu udała się z matką do Rzymu, do jej przyjaciółki Malwidy von Meysenburg, wieloletniej już wtedy przyjaciółki Nietzschego. Tam poznała niemieckiego pisarza i filozofa Paula Rée, który również przyjaźnił się z Nietzschem. Dzięki nim doszło do spotkania, o którym Nietzsche napisał w swoich listach: „Chciałem żyć sam. Nad ścieżką przefrunął jednak drogi ptak Lou, a ja spostrzegłem, że to był orzeł. I zapragnąłem mieć orła przy sobie”.

Lou ciągnęła do Nietzschego jego filozofia, Nietzschego pociągała niezależność i swoboda duchowa młodej kobiety. Lou i Nietzsche żyli jakiś czas razem z Rée, jednak na skutek intryg siostry Nietzschego i jego nieudanych oświadczyn już w listopadzie 1882 doszło do rozpadu małej wspólnoty, a Lou uciekła z Rée do Berlina. Pozostawali razem aż do roku 1887, gdy Lou poślubiła starszego od niej o 15 lat językoznawcę Carla Friedricha Andreasa. Małżeństwo to trwało aż do śmierci Andreasa w roku 1930.

Mimo formalnego związku małżeńskiego, Lou utrzymywała liczne kontakty osobiste i listowne z mężczyznami, z których obie strony czerpały korzyści. Byli wśród nich Gerhart Hauptmann, Frank Wedekind, August Strindberg oraz Rainer Maria Rilke, którego spotkała w kwietniu 1897 roku w Monachium, i z którym połączyły ją bliższe stosunki. Rilke z miejsca zakochał się w Lou, a ona najprawdopodobniej również pokochała młodszego od siebie o 14 lat poetę. W maju 1900 roku wyjechali razem do Rosji, skąd wrócili w sierpniu. Ich romans trwał do lutego 1901 roku, ale Lou pozostawała bliska Rilkemu aż do jego śmierci w 1926 roku. Gdy umierał, miał ponoć stwierdzić: „Zapytajcie Lou, co mi jest. Tylko Ona to wie”.

Rok po rozstaniu z Rilkem Lou odnowiła znajomość z Friedrichem Pinelesem, z którym zaszła w ciążę podczas wspólnego pobytu w Tyrolu. Do narodzin dziecka jednak nie doszło, Lou albo poroniła, albo usunęła ciążę. Po tym zdarzeniu postanowiła nie mieć dzieci.

W roku 1911 Lou poznała Zygmunta Freuda i podjęła studia w dziedzinie psychoanalizy. Dość prędko zyskała uznanie i zaczęła publikować artykuły w fachowych pismach poświęconych psychologii.

Po dojściu Hitlera do władzy była już zbyt stara i zmęczona, by myśleć o emigracji – była też zbyt popularna i ceniona w konserwatywnej Getyndze, by groziło jej poważne niebezpieczeństwo ze strony hitlerowców. Jej książki znalazły się na „czarnej liście”.

Chorowała na raka piersi i cukrzycę. Zmarła na mocznicę we śnie 5 lutego 1937 roku, a urna z jej prochami spoczęła w grobie męża na cmentarzu miejskim w Getyndze. Kilka tygodni później Gestapo skonfiskowało jej bibliotekę.

Twórczość

• Im Kampf um Gott (powieść opublikowana pod pseudonimem Henri Lou, 1885)
• Henrik Ibsens Frauen-Gestalten (1892)
• Friedrich Nietzsche in seinen Werken (1894)
• Ruth (1895)
• Aus fremder Seele. Eine Spätherbstgeschichte (1896)
• Fenitschka. Eine Ausschweifung (dwa opowiadania, 1897)
• Menschenkinder (zbiór 10 nowel, 1898)
• Ma. Ein Porträt (powieść, 1901)
• Im Zwischenland. Fünf Geschichten aus dem Seelenleben halbwüchsiger Mädchen (zbiór 5 opowiadań, 1902)
• Die Erotik (esej, 1910), wyd. polskie: Erotyka. Pisma psychoanalityczne, tł. A. Serafin, wstęp E. Wojciechowska, Warszawa 2020
• Drei Briefe an einen Knaben (1917)
• Das Haus. Eine Familiengeschichte vom Ende des vorigen Jahrhunderts (powieść, 1921)
• Die Stunde ohne Gott (zbiór opowiadań dla dzieci, 1922)
• Ródinka. Eine russische Erinnerung (powieść, 1923)
• Rainer Maria Rilke (1928)
• Mein Dank an Freud (list otwarty z okazji 75. rocznicy urodzin S. Freuda, 1931)

Bibliografia

• Appignanesi Lisa, Forrester John, Lou Andreas-Salomé: „niezwykłe stworzenie”, w: ci sami, Kobiety Freuda, tłum. E. Abłamowicz, Warszawa 1998, s. 253-286.
• Decker Kerstin, Lou Andreas-Salomé. Der bittersüße Funke Ich, Berlin 2012.
• Krupińska Grażyna, Sztuka staje się życiem, a życie sztuką... Poglądy estetyczne Lou Andreas-Salomé w przestrzeni kulturowej końca XIX i początku XX wieku, Kraków 2018.
• Welsch Ursula, Wiesner Michaela, Lou Andreas-Salomé. Vom „Lebensurgrund“ zur Psychoanalyse, München, Wien 1988.
• Welsch Ursula, Pfeiffer Dorothee, Lou Andreas-Salomé. Eine Bildbiographie, Leipzig 2006.

Linki zewnętrzne

• Lou Andreas-Salome (niem.)
• Biografia. www4.hmc.edu:8001. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-01-14)]. (ang.).
• Biografie (niem.)
• Wilhelm Szewczyk, Marnotrawstwo serca, czyli Lou Andreas Salomé, Seria: Z medalionem, Wydawnictwo Śląsk 1980
• https://www.medienedition.de/themen/lou-andreas-salome