Liberalno-Demokratyczna Partia Niemiec

Liberal-Demokratische Partei Deutschlands
Państwo	NRD
Lider	pierwszy; Waldemar Koch; ostatni; Rainer Ortleb
Data założenia	5 lipca 1945
Data rozwiązania	11 sierpnia 1990
Adres siedziby	Berlin
Ideologia polityczna	liberalizm
Poglądy gospodarcze	liberalne (w teorii), etatystyczne (de facto)

Liberalno-Demokratyczna Partia Niemiec (niem. Liberal-Demokratische Partei Deutschlands, LDPD) – partia polityczna działająca w Niemczech Wschodnich (1945–1990), nawiązująca do zasad liberalizmu politycznego i gospodarczego, należąca do Bloku Demokratycznego i Frontu Narodowego.

Historia

Ugrupowanie powstało w lipcu 1945 po tym, jak komendantura sowiecka w Niemczech Wschodnich wydała zgodę na tworzenie partii „antyfaszystowskich” i „demokratycznych”. Z prawa do organizacji politycznej skorzystała grupa działaczy dawnej Demokratycznej Partii Niemiec (niem. Deutsche Demokratische Partei, DDP), wśród nich Wilhelm Külz, Eugen Schiffer i Waldemar Koch. Po niepowodzeniu negocjacji z CDU o powołaniu wspólnej prawicowej partii politycznej, 5 lipca 1945 ogłoszono powstanie Partii Liberalno-Demokratycznej (niem. Liberal-Demokratische Partei, LDP). Wśród jej członków i sympatyków znaleźli się dawni działacze Niemieckiej Partii Demokratycznej (niem. Deutsche Demokratische Partei, DDP), Niemieckiej Partii Ludowej (niem. Deutsche Volkspartei, DVP) i Niemieckiej Narodowej Partii Ludowej (niem. Deutschnationale Volkspartei, DNVP). W programie ugrupowania znalazły się hasła obrony prawa do prywatnej własności – partia była przeciwniczką reformy rolnej i upaństwowienia zakładów przemysłowych.

10 lipca 1945 LDPD została formalnie uznana przez sowiecką komendanturę. Jej pierwszym przewodniczącym został Waldemar Koch, jednak na skutek nacisków władz sowieckich musiał ustąpić w grudniu 1945. Zastąpił go bardziej umiarkowany Wilhelm Külz^[1]. W tym czasie do LDPD należało ok. 80 tys. osób^[2], w 1950 już więcej niż 200 tys. W wyborach do landtagów z 1946 partia zajęła drugie po SED miejsce, uzyskując 25% głosów^[3]. Nie udały się podejmowane przez LDP próby stworzenia ogólnoniemieckiej partii liberalnej.

Po śmierci Wilhelma Külza partia stała się bardziej krytyczna wobec polityki prowadzonej przez SED, jednak w wyniku czystki dokonanej na początku lat 50. usunięto większość niepokornych działaczy, w tym również takie osoby jak Günther Stempel (sekretarz generalny, skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności).

Partia stała się wówczas typową dla tej części Europy partią koncesjonowaną, zmieniając nazwę na Liberalno-Demokratyczną Partię Niemiec (niem. Liberal-Demokratische Partei Deutschlands, LDPD). W swym programie podkreślała konieczność ochrony rzemiosła i drobnego handlu, jednak w praktyce akceptowała bez zastrzeżeń kierunki polityki gospodarczej SED. Jej przedstawiciele startowali ze wspólnych list z SED, CDU, NDPD, DBP w ramach tzw. Bloku Demokratycznego i Frontu Narodowego. Przedstawiciel LDPD Johannes Dieckmann był pierwszym przewodniczącym Izby Ludowej. Jej przedstawiciele znaleźli się też w rządzie Otto Grottewohla: Hermann Kastner (wicepremier), Karl Hamann (minister handlu i aprowizacji) i Hans Loch (minister finansów). Do 1989 członkowie LDPD zasiadali we wszystkich rządach NRD, Radzie Państwa, Izbie Ludowej i jej Prezydium. Byli również reprezentowani w radach terenowych (gmin, miast, powiatów i okręgów).

Po 1967 na czele LDPD stał Manfred Gerlach, który kontynuował politykę wasalizacji wobec SED. Dopiero pod koniec lat 80. LDPD podjęła nieśmiałe próby uniezależniania się od komunistów. W grudniu 1989 partia opuściła wraz z CDU Front Narodowy. Prezes Manfred Gerlach został przewodniczącym Rady Państwa jako następca Egona Krenza. W lutym 1990 partia podjęła decyzję o skreśleniu „D” (Deutschlands) z nazwy i powrocie do dawnej nazwy LDP. Wybrano nowego przewodniczącego Rainera Ortleba i nawiązano bliższe kontakty z FDP. W wyborach marcowych do Izby Ludowej 1990 partia wystartowała wraz ze wschodnioniemiecką FDP, Niemiecką Partią Forum (niem. Deutsche Forumpartei, DFP) w koalicji wyborczej Związek Wolnych Demokratów (niem. Bund Freier Demokraten, BFD), uzyskując 5,3% głosów i 21 miejsc w parlamencie. 11 sierpnia 1990 nastąpiło zjednoczenie zachodnioniemieckiej FDP ze Związkiem Wolnych Demokratów.

Prasa

Partia wydawała własną gazetę „Der Morgen”.

Kontakty międzynarodowe

LDPD, jako jedyna partia „blokowa” NRD, utrzymywała kontakty z politykami RFN, współpracując z niemiecką FDP. Nawiązała również kontakty z analogicznymi formacjami innych krajów socjalistycznych, m.in. Stronnictwem Demokratycznym, Czechosłowacką Partią Socjalistyczną, Demokratyczną Partią Wietnamu i Partią Demokratyczną Korei Północnej.

Przewodniczący

1945 – Waldemar Koch
1945–1948 – Wilhelm Külz
1948 – Arthur Lieutenant
1948–1952 – Karl Hamann
1949–1950 – Hermann Kastner
1952–1960 – Hans Loch
1960–1967 – Max Suhrbier
1967–1990 – Manfred Gerlach
1990 – Rainer Ortleb

Przypisy

↑ Klaus Schroeder: Der SED-Staat. Partei, Staat und Gesellschaft 1949–1990. München: Propyläen, 2000, s. 32. (niem.).
↑ Gerhard Keiderling. Scheinpluralismus und Blockparteien. Die KPD und die Gründung der Parteien in Berlin 1945. „Vierteljahresschrift für Zeitgeschichte”, s. 285, April 1997. (niem.).
↑ Klaus Schroeder, Der SED-Staat..., s. 32.

Literatura

Andreas Herbst, Winfried Ranke, Jürgen Winkler: So funktionierte die DDR. Band 1. Hamburg: Rowhlt s.v. „Liberal-Demokratische Partei Deutschlands”, 1994. (niem.).
Jürgen Frölich: Liberal-Demokratische Partei Deutschlands. W: Die Parteien und Organisationen der DDR. Ein Handbuch. Berlin: Gerd-Rüdiger Stephan u. a. Dietz, 2002, s. 311–342. ISBN 3-320-01988-0. (niem.).
Peter Joachim Lapp: Ausverkauf. Das Ende der Blockparteien. Berlin: Edition Ost, 1998. ISBN 3-932180-58-5. (niem.).
Ulf Sommer: Die Liberal-Demokratische Partei Deutschlands. Eine Blockpartei unter Führung der SED. Münster: 1996. ISBN 3-929440-88-1. (niem.).
Jürgen Louis: Die Liberal-Demokratische Partei in Thüringen 1945–1952. Köln: Böhlau, 1996. ISBN 3-412-09696-2. (niem.).
Michael Walter: Es ist Frühling, und wir sind (so) frei: LDP(D), NDPD, FDP und FDP der DDR 1989/90. Würzburg: Ergon, 1998. ISBN 3-932004-91-4. (niem.).
Ronny Uhlemann: Die Entwicklung der FDP in Thüringen nach 1989/90: Der Beitritt der LDPD zur gesamtdeutschen F.D.P. und die Mitgliederentwicklung Anfang der neunziger Jahre. Saarbrücken: 2008. ISBN 3-8364-7569-3. (niem.).

Linki zewnętrzne

Udo Leuschner: Die Neugründung liberaler Parteien in den vier Besatzungszonen Deutschlands. [dostęp 2009-07-31]. (niem.).

[1] Klaus Schroeder: Der SED-Staat. Partei, Staat und Gesellschaft 1949–1990. München: Propyläen, 2000, s. 32. (niem.).

[2] Gerhard Keiderling. Scheinpluralismus und Blockparteien. Die KPD und die Gründung der Parteien in Berlin 1945. „Vierteljahresschrift für Zeitgeschichte”, s. 285, April 1997. (niem.).

[3] Klaus Schroeder, Der SED-Staat..., s. 32.

[1]

[2]

[3]