Przejdź do zawartości

Kremeneć (Izium)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kremeneć
Кременець
Ilustracja
Pomnik „Atak” na szczycie
Państwo

 Ukraina

Obwód

 charkowski

Położenie

obwód charkowski

Wysokość

218 m n.p.m.

Wybitność

160 m

Położenie na mapie obwodu charkowskiego
Mapa konturowa obwodu charkowskiego, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kremeneć”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po prawej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kremeneć”
Ziemia49°09′40,5″N 37°16′37,8″E/49,161250 37,277167

Kremeneć (ukr. Кременець) – góra o wysokości 218 m n.p.m. w południowej części miasta Izium na Ukrainie, w obwodzie charkowskim, na prawym brzegu rzeki Doniec, około 160 metrów nad lustrem wody[1]. Jest jednym z najwyższych wzniesień obwodu charkowskiego. Stanowi jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta i regionu[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Widok na dolinę Dońca

Góra jest zbudowana z utworów jurajskich[1]. Narzędzia kamienne znalezione tu przez archeologów sugerują, że pierwsi ludzie przebywali tam w okresie mezolitu. W średniowieczu koczownicy nazywali wzgórze Izzun, co oznacza wydłużony. Słowianie przyjęli to miano i nazwali górę Izium-Kurhan. W 1681 kozacy charkowscy pod wodzą Hryhorija Doneć-Zacharżewskiego, wykorzystując naturalną rzeźbę terenu, zbudowali tu twierdzę o nazwie Izium, która stała się ośrodkiem Iziumskiego Pułku Kozackiego, a w późniejszej historii miastem powiatowym[2].

20 grudnia 1919, po ustanowieniu w rejonie Iziumu władzy sowieckiej, członkowie Sił Zbrojnych Południa Rosji rozstrzelali na wzgórzu 94 więźniów lokalnego aresztu. W 1926 robotnicy miejscowych zakładów pracy ustawili w miejscu zdarzenia jedenastometrowy, kamienny obelisk[1].

W trakcie wielkiej wojny ojczyźnianej były miejscem krwawych starć Armii Czerwonej z Niemcami. Od października 1941 do maja 1942 przez Izium przebiegała linia frontu. 5 lutego 1943 wojska sowieckiej 6. Armii wyparły Niemców z lewobrzeżnej części Dońca, jednak byli oni jeszcze silnie umocnieni na prawym brzegu rzeki. Walki o tę część miasta trwały jeszcze około miesiąca. Po zakończeniu bitwy szczątki 1559 poległych czerwonoarmistów pochowano na stokach wzgórza w bratniej mogile, na której postawiono pomnik Скорбящая мать (Matka w żałobie). W jego pobliżu postawiono w XXI wieku drugi pomnik – upamiętniający ofiary Wielkiego głodu na Ukrainie z lat 1932–1933[1].

W 1965[3] lub 1967 w jej południowo-zachodniej części założono park dendrologiczny (Изюмский дендропарк „Кременец”[3]), jednak do naszych czasów zachowały się tylko pozostałości tej inwestycji[1].

W 1985, z okazji 40-lecia zakończenia II wojny światowej, Izium odznaczono Orderem Wojny Ojczyźnianej pierwszego stopnia, a na górze otwarto kompleks pamięci, który został zaprojektowany przez architektów L. Lewina, J. Gradowa, W. Łysienkę oraz rzeźbiarza J. Sincewicza. Główny pomnik (Atak) symbolizować ma męstwo żołnierzy w obliczu śmierci. Pali się przed nim wieczny ogień. Z miasta prowadzi tam szeroka aleja spacerowa. Na jednym z placów po drodze znajduje się ekspozycja sprzętu wojskowego z czasów II wojny światowej, m.in. czołgi T-34 i KW-1, działa, pojazdy samobieżne oraz katiusza. Corocznie 9 maja odbywa się na szczyt góry marsz z pochodniami, zakończony mitingiem i pokazem fajerwerków[1].

Obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Na terenach wzgórza, oprócz pamiątek starć zbrojnych XX wieku, znajdują się liczne inne pamiątki przeszłości, do których należą:

  • ekspozycja połowieckich „kamiennych bab” zebranych na terenie regionu Iziumu. Rzeźby datowane są na połowę XII wieku i przedstawiają nie tylko kobiety, ale też mężczyzn (wojowników). Ich forma jest cennym źródłem informacji o ubiorze, ozdobach i broni użytkowanych przez tutejsze plemiona koczownicze,
  • wał i fosa twierdzy iziumskiej,
  • pozostałości pieca do wypalania wapna z lat 40. XIX wieku[1].

Na jednym ze stoków wzgórza zbudowany jest hotel „7 wiatrów”, wzniesiony na pozostałościach zamku. W czasach ZSRR był wizytówką miasta. Przy budynku funkcjonuje niewielka menażeria z ptakami. W pobliżu funkcjonuje też restauracja „Kozacki chutor” z daniami kuchni regionalnej[1].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
1
Obelisk z 1926 upamiętniający ofiary egzekucji z 20 grudnia 1919
2
Kamienne baby z połowy XII wieku
3
Czołg T-34 na wystawie sprzętu wojskowego
4
Pozostałości wapiennika z lat 40. XIX wieku

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]