Kraj Zacisański

Kraj Zacisański (węg. Tiszántul) – region geograficzny zajmujący część Wielkiej Niziny Węgierskiej leżącą na wschód od doliny Cisy.

Zachodnią granicę Kraju Zacisańskiego tworzy w zasadzie dolina Cisy, tylko na jej północnym odcinku stanowią ją wschodnie zbocza Gór Tokajsko-Slańskich. Na północy Kraj Zacisański opiera się o Pogórze Ondawskie i pasma górskie Łańcucha Wyhorlacko-Gutyńskiego (Wyhorlat, Makowica, Bużora, Tupy, Oaș i Góry Gutyńskie). Na wschodzie Kraj Zacisański graniczy z Karpatami Wschodnimi, Górami Zachodniorumuńskimi i Karpatami Południowymi. Na tym odcinku Kraj Zacisański głęboko wcina się między góry dolinami Samoszu, Kereszów, Maruszy i Temeszu oraz wielu mniejszych rzek. Na południu granicę Kraju Zacisańskiego stanowi dolina Dunaju.

Kraj Zacisański w przeważającej części leży na terytorium Węgier. Nazwy tej używa tylko geografia węgierska, jednakże określana nią jednostka rozciąga się także poza dzisiejszymi granicami Węgier – na Słowacji, Ukrainie, w Rumunii i Serbii. Jej część słowacka jest określana jako Nizina Wschodniosłowacka, część ukraińska – jako Nizina Zakarpacka, część rumuńska – jako Nizina Cisy, część serbska – jako Równina Wojwodiny.

Kraj Zacisański dzieli się na:

górny Tiszántul:
1. Równina Satmarsko-Berehowska,
2. Bodrogköz i Rétköz,
3. Nyírség,
4. Hortobágy,
5. Hajduság,
6. Wielka Kumania (węg. Nagykunság),
7. Wielki i Mały Sárrét (Nagy-Sárrét i Kis-Sárrét),
dolny Tiszántul – międzyrzecze Kereszu i Maruszy (Maros Körös köze)

Kraj Zacisański stanowi słabo zróżnicowaną równinę, płasko opadającą z północy na południe (od wysokości 120 do 80 m n.p.m.), zbudowaną głównie z osadów rzecznych, przy pewnym udziale utworów eolicznych. Naturalną formacją roślinną Kraju Zacisańskiego był step i lasostep, spora część była również podmokła lub wręcz zabagniona. Obecnie przeważająca większość regionu jest zajęta pod intensywne uprawy rolne, ze względu na bardzo urodzajne gleby – mady, czarnoziemy i lessy. Na południu Kraju Zacisańskiego zdarzały się również wychodnie piasków (największa – Deliblatska peščara w Wojwodinie).

Bibliografia

Józef Szaflarski Rumunia, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965.
Józef Szaflarski Węgry, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965.
Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, PWN 1971.
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Czechosłowacja. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983.
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Rumunia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983/84.
Krystyna Jawecka, Teresa Zakrzewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Jugosławia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1984/85.
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985.
Przemysław Burchard Węgry, PW „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1988, ISBN 83-214-0554-1.
JerzyJ. Midzio JerzyJ., Krajobrazy węgierskie, Warszawa: WSiP, 1988, ISBN 83-02-03732-X, OCLC 749352013 .
WiesławaW. Rusin WiesławaW., Węgry, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005, ISBN 83-7304-416-7, OCLC 69312478 .