Jakub Bohusz-Szyszko

Jakub Krzysztof Bohusz-Szyszko

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1855 Mińsk
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 1942 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1872–1921
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	Dowództwo Okręgu Generalnego „Kraków”
Stanowiska	okręgowy inspektor Armii Ochotniczej
Główne wojny i bitwy	wojna rosyjsko-turecka wojna rosyjsko-japońska obrona Port Artur I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Jakub Krzysztof Bohusz-Szyszko herbu Odyniec (ur. 24 lipca 1855 w Mińsku, zm. 5 kwietnia 1942 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 24 lipca 1855 w Mińsku, ówczesnej stolicy guberni mińskiej, w rodzinie Justyna i Hersylii z Obrompalskich.

Ukończył gimnazjum w Jarosławiu. W 1872 ochotniczo rozpoczął służbę w armii rosyjskiej. Ukończył Szkołę Piechoty Junkrów w Moskwie. Od 1877 oficer zawodowy piechoty. W 1904 był kapitanem w 66 Butyrskim pułku piechoty w Chełmie. W 1907 przeniesiony wraz z rodziną do Irkucka. Wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W 1913 awansował do stopnia podpułkownika. W 1914 roku został awansowany do stopnia pułkownika i przeniesiony na emeryturę. Reaktywowany po wybuchu I wojny światowej. Pełnił służbę w oddziałach tyłowych.

W pierwszej dekadzie lutego 1917 roku został dowódcą zapasowego pułku strzelców należącego do Dywizji Strzelców Polskich generała majora Tadeusza Bylewskiego. Dowodzony przez niego pułk stacjonował w Biełgorodzie i liczył 17 tysięcy żołnierzy. 12 kwietnia 1917 został usunięty ze stanowiska dowódcy przez zrewolucjonizowany Komitet Pułkowy. Pod wpływem agitacji bolszewickiej pułk zbuntował się i przeszedł na stronę Armii Czerwonej (zob. 1 Polski Rewolucyjny Pułk). Po utworzeniu I Korpusu Polskiego objął dowództwo 1 pułku rezerwowego należącego do Brygady Rezerwowej, a następnie dowództwo 5 pułku strzelców polskich, który wchodził w skład 2 Dywizji Strzelców Polskich. Później był przewodniczącym Komisji Regulaminowej. Brał także czynny udział w organizacji III Korpusu Polskiego. Po likwidacji Korpusu przybył do Warszawy.

Od 11 kwietnia 1919 był dowódcą Powiatu Etapowego „Prużany”. 20 maja 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia pułkownika ze starszeństwem od dnia 24 listopada 1914 i zaliczony do I Rezerwy armii z jednoczesnym powołaniem do czynnej służby na czas wojny, aż do demobilizacji. Od 1 kwietnia 1920 dowódcą Etapów 2 Armii na froncie bolszewickim. 28 lipca 1920 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Etapowego „Prużany” na stanowisko Okręgowego Inspektora Armii Ochotniczej przy Dowództwie Okręgu Generalnego „Kraków”. Z dniem 1 maja 1921 został przeniesiony w stały stan spoczynku z prawem noszenia munduru, w stopniu pułkownika. Osiadł w Warszawie. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady. Później został zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie generałów. Zmarł 5 kwietnia 1942 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 18A, rząd 5, grób 20).

Jakub Bohusz-Szyszko był żonaty z Heleną z Witowskich, z którą miał syna Zygmunta Piotra (1893–1982), generała dywizji Wojska Polskiego i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych w latach 1976–1980 oraz córki: Eugenię (ur. 21 lutego 1887) i Irenę (ur. 18 września 1902).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6768 – 10 maja 1922
• Medal Niepodległości – 9 listopada 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Medal Zwycięstwa

Bibliografia

• Jakub Bohusz-Szyszko. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.48 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-07].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Konstanty Prożogo, Chełmscy generałowie, „Pro Patria” Pismo Ziemi Chełskiej, Magazyn Katolicko-Społeczny Nr 7-8 (68-69), Lublin lipiec-wrzesień 1998, ISNN 1232-6437 [1].
• Obrona Państwa w 1920 roku. Księga sprawozdawczo-pamiątkowa Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej i Obywatelskich Komitetów Obrony Państwa. Władysław Ścibor-Rylski (red.). Warszawa: Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa w Warszawie, 1923.
• Mieczysław Wrzosek, Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, ISBN 83-214-0724-2, s. 483–484.

Linki zewnętrzne

• Dzieje życia gen. Bohusza-Szyszko na podstawie artykułu Konstantego Prożogo. Zespół Szkół Technicznych w Chełmie. [dostęp 2023-10-29].
• Spis pochowanych na Cmentarzu Komunalnym Powązki (d. Powązki Wojskowe) w Warszawie
• Jakub Bohusz-Szyszko – publikacje w bibliotece Polona