Igława (miasto)
49°23′43″N 15°35′27″E/49,395278 15,590833 Plac Masaryka z ratuszem i kościołem św. Ignacego | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie |
1227[1] | ||||
| Burmistrz |
Petr Ryška[2] | ||||
| Powierzchnia |
87,87 km² | ||||
| Wysokość |
525 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Kod pocztowy |
586 01 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
J | ||||
| Podział miasta |
16 dzielnic | ||||
Położenie na mapie kraju Wysoczyna  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
| 49°23′43″N 15°35′27″E/49,395278 15,590833
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Igława (cz. ⓘJihlava, niem. Iglau) – miasto statutarne w południowej części Republiki Czeskiej, na Wysoczyźnie Czeskomorawskiej, na pograniczu dwóch krain historycznych: Czech właściwych i Moraw, nad rzeką Igławą. Stolica kraju Wysoczyna oraz powiatu Igława.
Według danych z 1 stycznia 2024, liczba mieszkańców miasta wynosi 53 986 osób (16. miejsce w kraju)[3], a powierzchnia – 87,87 km².
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie nazwy miasta nie jest do końca wyjaśnione – wiadomo na pewno, że pierwsza kupiecka osada wzięła swą nazwę od płynącej tutaj rzeki. Nazwę rzeki wywodzi się albo od Longobardów (Igulaha) albo od Słowian, u których jehla oznaczały ostre kamienie w korycie rzeki[4]. Mieszkający w mieście od średniowiecza Niemcy wiązali ją z niemieckim słowem Igel (nazwa niemiecka Iglau), stąd prawdopodobnie w symbolice miasta pojawił się jeż. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Iglavia[5].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, samochodowy, elektroniczny, włókienniczy, drzewny, szklarski, skórzany, spożywczy oraz hutniczy[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Igławę założono w pobliżu bogatych złóż rudy srebra ok. roku 1240 jako wolne miasto górnicze. Jest przez to najstarszym miastem górniczym w Czechach (ok. 50 lat starszym od Kutnej Hory). Pierwsza wzmianka o osadzie Jihlava jest jednak starsza – pochodzi z 1233 r. W XIV w. nastąpiło zahamowanie wydobycia srebra i zaczęło rozwijać się sukiennictwo. W XIX w. miasto stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym (głównie włókiennictwo) i uzyskało połączenie kolejowe. Do 1945 r. Igława wraz z okolicą była „niemiecką wyspą językową” (Iglauer Sprachinsel). W latach 1909–1948 funkcjonowała tu niewielka sieć tramwajowa. Stolicą kraju jest od 2001 r.
Igława pełni funkcję regionalnego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowo-usługowego, akademickiego (Wyższa Szkoła Politechniczna) i kulturalnego. Obecnie główną gałąź gospodarki stanowi przemysł maszynowy (m.in. zakłady Robert Bosch GmbH i Motorpal). Swoją siedzibę mają tu kluby sportowe: piłkarski FC Vysočina Igława i hokejowy Dukla Jihlava. Miasto jest także ważnym w skali kraju węzłem drogowym i kolejowym.
Najważniejsze zabytki Igławy znajdują się w obrębie średniowiecznego Starego Miasta z Placem Masaryka o powierzchni 36 653 m², stanowiącym miejski rynek. Są to kościoły: św. Jakuba, św. Krzyża, Wniebowzięcia NMP i św. Ignacego, liczne kamienice mieszczańskie, ratusz oraz pozostałości obwarowań miejskich z Bramą Matki Boskiej. Turystom udostępniony jest labirynt podziemnych korytarzy o długości 25 km – drugi co do wielkości podziemny kompleks w Czechach. Poza Starym Miastem znajduje się m.in. cmentarz żydowski z grobowcem rodziców Gustava Mahlera. Jedną z atrakcji miasta jest też duży ogród zoologiczny.
Historycznie, Igława znajduje się na obszarze dwóch krain historycznych: Czech właściwych (część lewobrzeżna miasta) i Moraw (część prawobrzeżna, w tym Stare Miasto). W blokowiskach w północnej części miasta można znaleźć kamienie z czasów Marii Teresy wyznaczające granicę czesko-morawską[6].
W Igławie urodzili się malarz Dominik Oesterreicher (1750–1809), protoplasta rodu Estreicherów, lekarz Josef Vincenc Melion (1813–1905) oraz historyk i genealog Ottokar Lorenz (1832–1904).
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Dane demograficzne za rok 2021[7] i 2024[3].
| Rok | 2021 | 2024 |
|---|---|---|
| Liczba ludności | 51 125 | 53 986 |
| Liczba mężczyzn | 25 049 | 26 122 |
| Liczba kobiet | 26 076 | 27 864 |
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Eilenburg, 1987
Purmerend, 1991- Heidenheim an der Brenz, 2002
Ludzie związani z Igławą
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Igława, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-11].
- ↑ Primátor města, Jihlava [dostęp 2024-10-15] (cz.).
- ↑ a b c Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2024, Český statistický úřad, 17 maja 2024 [dostęp 2024-10-03] (ang. • cz.).
- ↑ JIHLAVSKÝ JEŽEK MÁ STOVKY PODOB (cz.).
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 177. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Tomasz Larczyński, Śladami dziadzi Morgotha, Marek Rokita (red.), „Rowertour” (11), 2013, s. 44.
- ↑ Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2021, Český statistický úřad [dostęp 2024-10-15] (ang. • cz.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Urzędu Miasta w Igławie (cz. • ang. • niem.)
- Iglau.cz (informacje z miasta i regionu) (cz.)
- Strona poświęcona historii Igławy. starajihlava.wz.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-22)]. (cz.).
- Niezależny Portal Internetowy Zjihlavy.cz (cz.)
- Igława, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 244.
