Grzybówka oliwkowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka oliwkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena chlorantha (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 110 (1871) | |
Grzybówka oliwkowa (Mycena chlorantha (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus chloranthus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Paul Kummer w 1871 r.[1]
- Agaricus chloranthus Fr. 1818
- Mycena chlorantha f. bispora Malençon 1975
- Mycena chlorantha f. caespitosa Courtec. & Guinb. 1985
Nazwę polską nadała Maria Lisiewska w 1987 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 6–25 mm, kształt tępo stożkowy, wypukły lub dzwonkowaty, z garbkiem lub bez, gładki lub płytko, półprzezroczyście prążkowany. Powierzchnia oliwkowozielona do oliwkowobrązowej lub oliwkowo-żółtozielona do żółtej, czasem ze środkiem bardziej brązowawym. Brzeg bardzo blado szarawozielony do bladożółtawego lub jaskrawo cytrynowego. Jest higrofaniczny; po wyschnięciu znacznie blednie i zmienia barwę na ochrowo zielonkawożółtą, blado-oliwkowożółtą lub brązowożółtą[4].
Blaszki w liczbie 14–22, dochodzące do trzonu, wolne, nieco przyrośnięte lub zbiegające ząbkiem, białawe, bardzo blado-szarobrązowe, blado-żółtawe lub blado szarozielone. Ostrza bladożółte do cytrynowych lub zielonkawożółte do zielonkawych[4].
Wysokość 15–50 mm, grubość 1–2 mm, wewnątrz pusty, dość twardy, walcowaty, przy podstawie nieco rozszerzony, prosty lub zakrzywiony. Powierzchnia gładka, lub nieco włókienkowata, w górnej części oprószona lub nieco owłosiona, w dolnej naga, lekko błyszcząca. Barwa od blado szarobrązowej poprzez żółtawo-szaro-zielonkawą do oliwkowozielonej. Podstawa pokryta blado zielonkawymi, grubymi i elastycznymi włókienkami[4].
W stanie świeżym nieokreślony, po wyschnięciu wyraźny zapach jodoformu[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 23–41 × 8–12 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe ze sterygmami o długości 5–9 µm. Zarodniki 8–11 × 5,2–7 µm, 1,4-1,6, Qav = 1,56, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 15–40 × 8–22 µm, pomiędzy podstawkami, lub tworzące sterylne pasmo, o kształcie od baryłkowatego do cylindrycznego, z zawartością o barwie od blado zielonej do żółtawej. Na powierzchni pokryte są nielicznymi i równomiernie rozmieszczonymi brodawkami lub cylindrycznymi wyrostkami o wymiarach 1–6 × 0,5–1,5 µm, rzadziej całkowicie gładkie lub z dużo większymi i szerszymi naroślami. Pleurocystyd brak, jeśli występują, są podobne. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki włosków o szerokości do 2–4,5 µm, pokryte brodawkami lub wyrostkami o wymiarach 0,5–7 × 0,5–1,5 µm, mającymi tendencję do wyrastania w znacznie dłuższe i tworzące gęste koralopodobne masy. Strzępki warstwy korowej trzonu o szerokości do 2–3,5 µm, słabo pokryte brodawkami lub cylindrycznymi wyrostkami o wymiarach 0,5–7,5× 1–1,5 µm. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie tego gatunku tylko w jednym miejscu w Ameryce Północnej i w kilku krajach Europy[5]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza tylko dwa stanowiska podane przez M. Lisiewską w Słowińskim i Wolińskim Parku Narodowym[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości znajdzie się na liście gatunków wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Grzyb saprotroficzny. W Polsce spotykany na wydmach, wśród traw[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ M. Lisiewska, K. Kochman, A. Skirgiełło. Grzybówka (Mycena). 17. Podstawczaki (Basidiomycetes), bedłkowe (Agaricales), gąskowate I (Tricholomataceae). Kraków: PWN, 1987.
- ↑ a b c d e Mycena chlorantha (Fr.) P. Kumm. [online] [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ Mycena chlorantha [online], Discover Life [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.