Galicyjska Kolej Transwersalna

Linia kolejowa
	Galicyjska Kolej Transwersalna
	Dane podstawowe
Długość	768 km
	; Linia kolejowa w Rabce
	Historia
Rok otwarcia	1884
	Multimedia w Wikimedia Commons

Galicyjska Kolej Transwersalna (niem. Galizische Transversalbahn) – państwowa linia kolejowa, otwarta w 1884 w Galicji w Austro-Węgrzech. Przebiega równoleżnikowo z zachodu na wschód przez górskie obszary Karpat, równolegle do oddanej w roku 1851 drogi 28. Jej łączna długość wynosiła około 800 km. Linia kolejowa przecięła doliny najważniejszych rzek karpackich, stąd jej nazwa, od łacińskiego trans versalis – poprzeczna^[1].

Historia

Powstała w celu połączenia już istniejących tras o przebiegu równoleżnikowym i stworzenia nieprzerwanego ciągu komunikacji kolejowej z zachodu na wschód. Jej budowa miała głównie cel militarny – wybudowanie linii alternatywnej wobec głównej Kraków – Lwów Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika na wypadek wojny z Rosją. Miała również przyczynić się do zaktywizowania słabo rozwiniętych obszarów górskich. Stacjami końcowymi były Czadca na Węgrzech (obecnie na Słowacji) i Husiatyn (obecnie na Ukrainie). Główne dworce kolejowe znajdowały się w Żywcu, Suchej, Nowym Sączu, Jaśle, Krośnie, Sanoku, Zagórzu, Chyrowie, Samborze, Drohobyczu, Stryju i Stanisławowie.

Przed rozpoczęciem projektu Kolei Transwersalnej istniały trasy kolejowe:

Zagórz – Krościenko – Chyrów (fragment Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej Łupków – Przemyśl, 1872),
Kolej Dniestrzańska Chyrów – Sambor – Stryj (1872),
Kolej Arcyksięcia Albrechta Stryj – Dolina – Stanisławów (1873),
Nowy Sącz – Stróże (fragment linii Tarnów – Pławiec, 1876).

W ramach Kolei Transwersalnej w 1884 otwarto linie kolejowe o łącznej długości 577 km:

Czadca – Zwardoń – Żywiec – Sucha – Chabówka – Limanowa – Nowy Sącz, z odgałęzieniami Sucha – Skawina – Podgórze (obecnie Kraków Płaszów) oraz Skawina – Oświęcim,
Stróże – Jasło – Sanok – Zagórz, z odgałęzieniem do Gorlic,
Chryplin (koło Stanisławowa) – Buczacz – Czortków – Husiatyn.

Cały szlak liczył łącznie 768 km^[2].

Stan obecny

Polska

Obecnie (2021) ruch pasażerski odbywa się na liniach:

Čadca – Żywiec – Sucha Beskidzka – Rabka Zdrój,
(Krynica) – Nowy Sącz – Stróże – Jasło,
Gorlice Zagórzany – Gorlice,
(Rzeszów) – Jasło – Nowy Zagórz – (Komańcza) – (Łupków),
Nowy Zagórz – Uherce.

Ruch pasażerski został wstrzymany na liniach:

Rabka Zdrój – Nowy Sącz (wyłącznie ruch turystyczny prowadzony m.in. przez skansen w Chabówce^[3] oraz lokalne Nowosądeckie Stowarzyszenie Miłośników Kolei z Nowego Sącza^[4]),
Uherce – Krościenko – Chyrów (Ukraina) – odcinek graniczny z zachowaną normalną szerokością toru.

Ukraina

Ruch pasażerski odbywa się na liniach:

Starżawa – Chyrów – Sambor (po szerokim torze 1520 mm),
Sambor – Stryj,
Iwano-Frankiwsk (Stanisławów) – Stryj,
Drohobycz – Truskawiec.

Wyłączono z ruchu pasażerskiego odcinki:

graniczny Krościenko – Starżawa (2009),
Drohobycz – Borysław (2003),
Buczacz – Czortków (2014).

Odcinek Stanisławów – Buczacz został fizycznie zlikwidowany przez hitlerowców w lecie 1944.

Odniesienia

Poeta Janusz Szuber napisał wiersz Kolej Transwersalna 1884 wydany w tomiku poezji Pan Dymiącego Zwierciadła z 1996^[5].

Zobacz też

Przypisy

↑ DariuszD. Gacek DariuszD., Beskid Wyspowy. Przewodnik, Rewasz, 2012, ISBN 978-83-62460-25-0 [dostęp 2018-06-11] (pol.).
↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 35. ISBN 978-83-935385-7-7.
↑ Wakacyjne pociągi retro z Chabówki do Kasiny Wielkiej. Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ Turystyczne pociągi historyczne w Małopolsce. Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej.
↑ Janusz Szuber: Pan Dymiącego Zwierciadła. Sanok: 1996, s. 42–43. ISBN 83-905046-1-8.

Bibliografia

RyszardR. Stankiewicz RyszardR., EdwardE. Wieczorek EdwardE., Przez Galicję. Kolej Transwersalna, 2009, ISBN 978-83-926946-3-2 .

[1] DariuszD. Gacek DariuszD., Beskid Wyspowy. Przewodnik, Rewasz, 2012, ISBN 978-83-62460-25-0 [dostęp 2018-06-11] (pol.).

[2] Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 35. ISBN 978-83-935385-7-7.

[3] Wakacyjne pociągi retro z Chabówki do Kasiny Wielkiej. Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce. [zarchiwizowane z tego adresu].

[4] Turystyczne pociągi historyczne w Małopolsce. Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej.

[5] Janusz Szuber: Pan Dymiącego Zwierciadła. Sanok: 1996, s. 42–43. ISBN 83-905046-1-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]