Czech Nowacki

Czech Jerzy Nowacki
	major pilot
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1915 ; Wałków
Data i miejsce śmierci	23 kwietnia 2004 ; Duszniki-Zdrój
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego; Armée de l’air; RAF
Jednostki	dywizjon 301; 138 dywizjon specjalnego przeznaczenia RAF
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
	Odznaczenia
	;

Czech Jerzy Nowacki (ur. 21 marca 1915 w Wałkowie, zm. 23 kwietnia 2004 w Dusznikach-Zdroju) – major pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari.

Życiorys

Miał czwórkę rodzeństwa, m.in. braci Lecha i Rusa. W 1931 r. odbył kurs szybowcowy w Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej. Podczas jednego z lotów pilotowany przez niego szybowiec Wrona uległ katastrofie, ale pilot nie odniósł obrażeń. Egzamin maturalny zdał w 1937 r. w poznańskim gimnazjum i wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Naukę ukończył w 1939 r. jako podporucznik obserwator z 92. lokatą. Nie zdążył otrzymać przydziału do jednostki bojowej, został ewakuowany na Węgry, skąd przedostał się do Francji^[a]. Został skierowany na kurs nawigatorów na lotnisku Aerienne k. Clermont-Ferrand^[1].

Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych. Otrzymał numer służbowy RAF P-1046^[2]. Został skierowany na szkolenie w pilotażu samolotów brytyjskich do 15 Elementary Flying Training School w Carlisle i 18 Operational Training Unit w Hucknall. Po ukończeniu szkolenia został przydzielony do dywizjonu bombowego 301. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1942 r. dowodził załogą Wellingtona (21317 GR-U) podczas nalotu na Rostock. Samolot został poważnie uszkodzony, ale pilot zdołał go doprowadzić na teren Szwecji, gdzie załoga została internowana^[3].

Po krótkim internowaniu 21 lutego 1943 r. powrócił do Anglii i do latania bojowego^[4]. Po ukończeniu tury lotów bojowych zgłosił się we wrześniu do służby w 138 dywizjonie specjalnego przeznaczenia RAF. W jednym z lotów do Polski ze zrzutem zaopatrzenia na placówkę „Baran” 511, z 9 na 10 października 1943 r., pilotowany przez niego B-24 Liberator (B2858 NF-F) został trafiony przez artylerię przeciwlotniczą w zbiorniki paliwa^[5]. Pomimo uszkodzenia załoga dokonała zrzutu w zaplanowanym miejscu^[6]. Podczas drogi powrotnej wyskoczyła na spadochronach nad Szwecją i została internowana na miesiąc^[7].

W czerwcu 1944 r. powrócił do jednostki. Rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Lotniczej, którą ukończył w ramach VI kursu 17 września 1945 r. Nie zdecydował się na powrót do komunistycznej Polski, pozostając na emigracji w Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPiR), a po demobilizacji ukończył studia fizjoterapeutyczne i prowadził gabinet fizjoterapii w Kornwalii^[1].

W 1989 r. zdecydował się na powrót do Polski. Zmarł 23 kwietnia 2004 r. w Dusznikach i został pochowany na tamtejszym cmentarzu^[8].

Życie prywatne

Podczas służby w PKPiR poznał Joan, z którą zawarł związek małżeński. Mieli dwóch synów: Lecha Ryszarda oraz Robina Rusa. Małżeństwo rozpadło się pod koniec lat 80. XX w.^[9]

Upamiętnienie

30 grudnia 2009 r. imieniem Czecha Nowackiego został nazwany park w Dusznikach-Zdroju. Na kompleks parkowy składa się Czarny Staw, boisko do siatkówki, plac zabaw oraz teren rekreacyjny^[10].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[11]^[12]:

Uwagi

↑ Skrzypczak podaje, że droga Nowackiego do Francji prowadziła przez Rumunię, jednak nie znajduje to potwierdzenia w opracowaniach historyków.

Przypisy

↑ ^a ^b Pawlak 2009 ↓, s. 242.
↑ Krzystek 2012 ↓, s. 413.
↑ Hodyra 2016 ↓, s. 63.
↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 84.
↑ Bieniecki 1994 ↓, s. 373.
↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 79.
↑ Bieniecki 1994 ↓, s. 473.
↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 112.
↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 111.
↑ Park im. mjr. pilota Czecha Nowackiego Czarny Staw. polska-org.pl. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).
↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 107.
↑ Nowacki Czech Jerzy. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).

Bibliografia

Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej. Kraków: Arcana, 1994. ISBN 978-83-86225-10-1. OCLC 32544104.
Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942-1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
Leszek Skrzypczak. Stary żołnierz a nasz czas. Wspomnienie o majorze Czechu Nowackim. „Rocznik Muzeum Papiernictwa”. IV, 2010. Duszniki Zdrój: Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju. ISSN 1897-7685. OCLC 669790103.

[1] Skrzypczak podaje, że droga Nowackiego do Francji prowadziła przez Rumunię, jednak nie znajduje to potwierdzenia w opracowaniach historyków.

[CITEREFPawlak2009242-2] Pawlak 2009 ↓, s. 242.

[CITEREFKrzystek2012413-3] Krzystek 2012 ↓, s. 413.

[CITEREFHodyra201663-4] Hodyra 2016 ↓, s. 63.

[CITEREFBieniecki200584-5] Bieniecki 2005 ↓, s. 84.

[CITEREFBieniecki1994373-6] Bieniecki 1994 ↓, s. 373.

[CITEREFBieniecki200579-7] Bieniecki 2005 ↓, s. 79.

[CITEREFBieniecki1994473-8] Bieniecki 1994 ↓, s. 473.

[CITEREFSkrzypczak2010112-9] Skrzypczak 2010 ↓, s. 112.

[CITEREFSkrzypczak2010111-10] Skrzypczak 2010 ↓, s. 111.

[PL-11] Park im. mjr. pilota Czecha Nowackiego Czarny Staw. polska-org.pl. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).

[CITEREFSkrzypczak2010107-12] Skrzypczak 2010 ↓, s. 107.

[krzy-13] Nowacki Czech Jerzy. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]