Cmentarz żydowski w Katowicach
50°15′21″N 19°00′29″E/50,255833 19,008056 nr rej. :- A/1227/23 z 19 lipca 2023 (woj. śląskie)[1] - A/1414/90 z 29 października 1990 (woj. katowickie)[2] | |
 Kirkut w Katowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
judaizm |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Powierzchnia cmentarza |
1,1 ha |
| Liczba grobów |
949 - 1400 |
| Data otwarcia |
1869 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°15′21″N 19°00′29″E/50,255833 19,008056
| |
Cmentarz żydowski w Katowicach − cmentarz znajdujący się przy ul. Kozielskiej 16[3], w dzielnicy Śródmieście.
W 1868 katowicka gmina żydowska kupiła od Josefa Ludnowskiego, za 480 talarów, teren pod nowy cmentarz − były to 3 morgi ziemi[4]. Cmentarz został otwarty w 1869. Jego teren powiększono w 1927. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Przywozili tu zwłoki zamordowanych obrońców Katowic[5]. Po zakończeniu wojny, dokonano kolejnego rozszerzenia terenu cmentarza (w 1945[5]). Cmentarz jest otoczony murowanym ogrodzeniem. Na powierzchni 1,1 ha zachowało się około 1400 nagrobków, choć są też informacje, że jedynie 949[6][7].
Pierwszą osobą pochowaną na tym cmentarzu był czteroletni Carl Munzer. Na cmentarzu pochowani są członkowie takich rodów jak Goldstein, Glaser, Schalscha. W 1890 przebudowano dom pogrzebowy, a obok wzniesiono budynek Bractwa Pogrzebowego z mieszkaniem dla stróża[4].
Na cmentarzu znajduje się pomnik poświęcony ofiarom Holokaustu. Ma formę szerokiego ołtarza. Na stelach, wieńczących mensę, umieszczone są polsko-hebrajskie inskrypcje. Na mensie są tablice, upamiętniające sześć rodzin, które wymordowali Niemcy w czasie II wojny światowej. Na mensie zlokalizowano dwa znicze stojące[8]. Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków 29 października 1990 (nr rej.: A/1414/90). Granice ochrony obejmują: teren cmentarza, nagrobki, budynek pogrzebowy, budynek bractwa pogrzebowego, ogrodzenie z bramą kutą[2].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Ogrodzenie (2015) -
Dom przedpogrzebowy (2014) -
Budynek Bractwa Pogrzebowego (2014) -
Nagrobki przy murze -
Teren cmentarza (2006) -
Teren cmentarza (2014) -
Teren cmentarza (2023)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 24 sierpnia 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-09-27]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-06-09].
- ↑ Atrakcje turystyczne. katowice.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-09)]. (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2011-06-09]
- ↑ a b Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 22. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ a b Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 23. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ Wirtualny Sztetl
- ↑ Burchard podaje, że zachowało się 1417 nagrobków
- ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 24. ISBN 83-907154-5-7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 190.
- Żydowskie Katowice nadal istnieją. www.katowice.gazeta.pl. [dostęp 2011-06-09]. (pol.).
- Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-09]. (pol.).
- Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1, Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-09]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cmentarz żydowski w Katowicach na portalu Wirtualny Sztetl
- Budynki cmentarza żydowskiego w Katowicach na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz żydowski w Katowicach (www.kirkuty.xt.pl)
