Przejdź do zawartości

Cesarsko-królewska Obrona Krajowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kapitan Landwehry w mundurze paradnym
Czapka ułana z Landwehr Ulanenregiment Nr. 2

Cesarsko-królewska Obrona Krajowa (niem. Kaiserlich Königliche Landwehr) – jeden z czterech, obok wspólnego wojska (c. i k. Armia), wspólnej marynarki wojennej (k. u. k. Kriegsmarine) i królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej, rodzajów sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, istniejący w latach 1869–1918.

W przeciwieństwie do Cesarstwa Niemieckiego, gdzie Landwehra formowała się w dużej mierze z rezerwistów i ludzi niewysłużonych, cesarsko-królewska Landwehra składała się z jednostek regularnych.

Obrony Krajowej nie należy mylić z Pospolitym Ruszeniem (Landsturm).

Korzenie Obrony Krajowej sięgają XVI wieku jako skłonienie do obrony kraju wszystkich zdolnych do służby wojskowej.

Podczas wojen napoleońskich patentem cesarza z 9 czerwca 1808 Obrona Krajowa stała się ogólną samodzielną formacją wojskową do uzupełnień regularnej armii. Została użyta podczas działań zbrojnych w 1809 i oraz w latach 1813–1814. W 1859 została na 10 lat rozwiązana.

W 1868 zostało utworzone c. k. Ministerstwo Obrony Kraju (niem. k. k. Ministerium für Landesverteidigung)[1].

Skład w 1914

[edytuj | edytuj kod]

W czasie wybuchu wojny w 1914 cesarsko-królewska Landwehra składała się z:

  • 35 pułków piechoty (liniowej)
  • 2 pułków piechoty górskiej
  • 3 tyrolskich pułków strzelców krajowych (Landesschützen, od 1917 Kaiserschützen)
  • 1 Reitende Tiroler Landesschützen-Division (w sile batalionu)
  • 1 Reitende Dalmatiner Landesschützen-Division (w sile batalionu)
  • 6 pułków ułanów
  • 8 dywizjonów armat polowych
  • 8 dywizjonów haubic polowych
Organizacja pokojowa c. k. Obrony Krajowej w 1914 roku
13 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Wiedniu

komendant – FML Eduard Edler von Kreysa

25 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Wiedniu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Wien Nr 1
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Wien Nr 24
26 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Brnie (niem. Brünn) Pułk Piechoty Obrony Krajowej Brünn Nr 14
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Kremsier Nr 25
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 13 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 13
21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Pradze

komendant – FML Artur Ritter von Przyborski

41 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie Pułk Piechoty Obrony Krajowej Eger Nr 6
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilsen Nr 7
42 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze Pułk Piechoty Obrony Krajowej Prag Nr 8
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Budweis Nr 29
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 21 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 21
22 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Grazu

komendant – FML Heinrich Ritter von Krauss-Elislago

43 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Grazu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Graz Nr 3
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Marburg Nr 26
44 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Lublanie Pułk Piechoty Obrony Krajowej Klagenfurt Nr 4
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pola Nr 5
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Laibach Nr 27
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 22 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 22
26 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Litomierzycach

komendant – FML Karl von Křtek

51 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Jiczynie Pułk Piechoty Obrony Krajowej Jičín Nr 11
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Časlau Nr 12
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Hohenmauth Nr 30
52 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Litomierzycach Pułk Piechoty Obrony Krajowej Leitmeritz Nr 9
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Jungbunzlau Nr 10
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 26 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 26
43 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Czerniowcach

komendant – FML Albert Schmidt von Georgenegg

85 Brygada Piechoty Obrony Krajowej we Lwowie Pułk Piechoty Obrony Krajowej Lemberg Nr 19
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Złoczów Nr 35
86 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Czerniowcach Pułk Piechoty Obrony Krajowej Stanislau Nr 20
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Czernovitz Nr 22
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Kolomea Nr 36
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 43 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 43
44 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Innsbrucku

komendant – FML Heinrich Tschurtschenthaler von Helmheim

87 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Linzu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Linz Nr 2
Pułk Piechoty Obrony Krajowej St. Pölten Nr 21
88 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Bolzano (nim. Bozen) Pułk Strzelców Krajowych Trient Nr I
Pułk Strzelców Krajowych Bozen Nr II
Pułk Strzelców Krajowych Innichen Nr III
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 44 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 44
45 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Przemyślu

komendant – FML Stephan Ljubičić

89 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Przemyślu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Przemyśl Nr 18
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Stryj Nr 33
90 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Jarosławiu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Rzeszów Nr 17
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Jaroslau Nr 34
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 45 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 45
46 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie

komendant – FML Karl Nastopil

91 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie Pułk Piechoty Obrony Krajowej Krakau Nr 16
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Teschen Nr 31
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Neusandez Nr 32
92 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Ołomuńcu Pułk Piechoty Obrony Krajowej Olmütz Nr 13
Pułk Piechoty Obrony Krajowej Troppau Nr 15
Dywizjon Armat Polowych Obrony Krajowej Nr 46 Dywizjon Haubic Polowych Obrony Krajowej Nr 46
47 Dywizja Piechoty w Castelnuovo 4 Brygada Górska w Dubrowniku (wł. Ragusa) Pułk Piechoty Obrony Krajowej Gravosa Nr 37
5 Brygada Górska w Splicie (wł. Spalato) Pułk Piechoty Obrony Krajowej Zara Nr 23
1 Brygada Kawalerii Obrony Krajowej w Weis Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 5
Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 6
Tyrolski Dywizjon Konnych Strzelców Krajowych
2 Brygada Kawalerii Obrony Krajowej w Ołomuńcu Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 2
Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 4
Kurs Oficerów Kawalerii Obrony Krajowej w Ołomuńcu
3 Brygada Kawalerii Obrony Krajowej we Lwowie Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 1
Pułk Ułanów Obrony Krajowej Nr 3
Dalmatyński Dywizjon Konnych Strzelców Krajowych

Pułki piechoty

[edytuj | edytuj kod]

Cechą charakterystyczną cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej było to, iż każdy z jej pułków piechoty składał się jedynie z trzech batalionów, a nie jak pozostałe pułki piechoty – z czterech batalionów.

Przydział: 44. Landwehr Infanteriebrigade – 22. Landwehr Infanterie Truppendivision – III Korpus Armijny
Sformowany: 1889
Miejsce postoju: Klagenfurt
Narodowości: 79% Niemcy – 21% inni
Okręg poboru: Klagenfurt (Karyntia)
Komendant: Pułkownik (Oberst) Friedrich Eckhardt von Eckhardtsburg
Od 11 kwietnia 1917 pod nazwą k.k. Gebirgs-Schützenregiment Nr. 1

Kawaleria

[edytuj | edytuj kod]

Kawaleria strzelców krajowych

[edytuj | edytuj kod]
  • k.k. Reitende Tiroler Landesschützen Division
Przydział: 1. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 58% Niemcy – 38% Tyrolczycy – 4% inni
Sformowany: 1872
Miejsce postoju: Trydent (Trient)
Dowódca: Oberstleutnant Moritz Srnka
  • k.k. Reitende Dalmatiner Landesschützen Division
Narodowości: 82% Serbowie/Chorwaci – 18% inni
Sformowany: 1874
Miejsce postoju: Sinj
Dowódca: Oberstleutnant Julius Stöger-Steiner

Pułki ułanów

[edytuj | edytuj kod]
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 1
Przydział: 3. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 65% Rusini – 30% Polacy – 5% inni
Okręg poboru: Lwów (Lemberg)
Miejsce postoju: Lwów (Lemberg)
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Gustav Resch
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 2
Przydział: 2. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 58% Czesi – 42% inni
Okręg poboru: Litomierzyce (Leitmeritz)
Miejsce postoju: Vysoké Mýto (Hohenmauth)
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Emil Hofsass
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 3
Przydział: 3. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 69% Polacy – 26% Rusini – 5% inni
Okręg poboru: Przemyśl
Miejsce postoju: Rzeszów
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Valerian Fehmel
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 4
Przydział: 2. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 85% Polacy – 15% inni
Okręg poboru: Kraków (Krakau)
Miejsce postoju: Ołomuniec
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Josef Weidenhoffer
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 5
Przydział: 1. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 97% Niemcy – 3% inni
Okręg poboru: Wiedeń (Wien)
Miejsce postoju: Stockerau
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Julius Brandmeyer
  • k.k. Landwehr Ulanen Regiment Nr. 6
Przydział: 1. Landwehr Kavalleriebrigade
Narodowości: 60% Niemcy – 39% Czesi – 1% inni
Okręg poboru: Praga
Miejsce postoju: Wels
Dowódca: Pułkownik (Oberst) Ferdinand von Habermann

Artyleria

[edytuj | edytuj kod]

Dywizjony armat polowych

[edytuj | edytuj kod]
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 13
Sformowany: 1913
Narodowości: 83% Niemcy – 17% inni
Okręg poboru: Wiedeń (Wien)
Miejsce postoju: Wiedeń (Wien)
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 21
Sformowany: 1913
Narodowości: 27% Niemcy – 72% Czesi – 1% inni
Okręg poboru: Praga
Miejsce postoju: Praga
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 22
Sformowany: 1913
Narodowości: 71% Niemcy – 26% Słoweńcy – 3% inni
Okręg poboru: Graz
Miejsce postoju: Graz
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 26
Sformowany: 1913
Narodowości: 55% Niemcy – 43% Czesi – 2% inni
Okręg poboru: Litomierzyce (Leitmeritz)
Miejsce postoju: Theresienstadt
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 43
Sformowany: 1913
Narodowości: 55% Rusini – 25% Polacy – 20% inni
Okręg poboru: Lwów (Lemberg)
Miejsce postoju: Lwów (Lemberg)
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 44
Sformowany: 1913
Narodowości: 60% Niemcy – 39% Czesi – 1% inni
Okręg poboru: Praga
Miejsce postoju: Linz
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 45
Sformowany: 1913
Narodowości: 60% Rusini – 25% Polacy – 15% inni
Okręg poboru: Przemyśl
Miejsce postoju: Przemyśl
  • k.k. Landwehr Feldkanonendivision Nr. 46
Sformowany: 1913
Narodowości: 49% Polacy – 27% Niemcy – 24% inni
Okręg poboru: Kraków
Miejsce postoju: Ołomuniec

Dywizjony haubic polowych

[edytuj | edytuj kod]
  • k.k. Landwehr Feldkhaubitzdivision Nr. 13
Sformowany: 1909
Narodowości: 83% Niemcy – 17% inni
Okręg poboru: Wiedeń (Wien)
Miejsce postoju: Wiedeń (Wien)
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 21
Sformowany: 1909
Narodowości: 27% Niemcy – 72% Czesi – 1% inni
Okręg poboru: Praga
Miejsce postoju: Praga
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 22
Sformowany: 1909
Narodowości: 71% Niemcy – 26% Słoweńcy – 3% inni
Okręg poboru: Graz
Miejsce postoju: Graz
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 26
Sformowany: 1909
Narodowości: 55% Niemcy – 43% Czesi – 2% inni
Okręg poboru: Litomierzyce (Leitmeritz)
Miejsce postoju: Theresienstadt
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 43
Sformowany: 1909
Narodowości: 55% Rusini – 25% Polacy – 20% inni
Okręg poboru: Lwów (Lemberg)
Miejsce postoju: Lwów (Lemberg)
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 44
Sformowany: 1909
Narodowości: 60% Niemcy – 39% Czesi – 1% inni
Okręg poboru: Praga
Miejsce postoju: Linz
  • k.k. Feldhaubitzdivision Nr. 45
Sformowany: 1909
Narodowości: 60% Rusini – 25% Polacy – 15% inni
Okręg poboru: Przemyśl
Miejsce postoju: Przemyśl
  • k.k. Landwehr Feldhaubitzdivision Nr. 46
Sformowany: 1909
Narodowości: 49% Polacy – 27% Niemcy – 24% inni
Okręg poboru: Kraków (Krakau)
Miejsce postoju: Ołomuniec

Zmiana nazewnictwa w 1917

[edytuj | edytuj kod]

W maju 1917 cesarz Karol zmienił nazewnictwo poszczególnych jednostek z K.k. Landwehrinfanterieregiment na k.k. Schützenregiment. Nieoficjalnie zmiana powodowana była chęcią uznania zasług bojowych jednostek Landwehry, walczących na wszystkich austro-węgierskich frontach I wojny światowej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rydel 2001 ↓, s. 23.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Heinz von Lichem: Spielhahnstoß i Edelweiß – die Friedens- i Kriegsgeschichte der Tiroler Hochgebirgstruppe „Die Kaiserschützen” von ihren Anfängen bis 1918. Leopold Stocker Verlag, Graz 1977. ISBN 3-7020-0260-X.
  • Heinz von Lichem: Der Tiroler Hochgebirgskrieg 1915–1918. Steiger Verlag, Berwang (Tirol) 1985. ISBN 3-85423-052-4.
  • Anton Graf Bossi Fedregotti: Kaiserjäger – Ruhm i Ende: nach dem Kriegstagebuch des Pułkownik (Oberst) von Cordier. Stocker Verlag, Graz 1977. ISBN 3-7020-0263-4.
  • Carl Freiherr von Bardolff: Soldat im alten Österreich – Erinnerungen aus meinem Leben. Diederichs Verlag, Jena 1938.
  • Allmeyer-Beck/Lessing: Die K.u.K. Armee 1848–1918. Bertelsmann Verlag, München 1974.
  • Oskar Brüch, Günter Dirrheimer: Schriften des Heeresgeschichtlichen Museums in Wiedeń. (Militärwissenschaftliches Institut) Band 10: Das k.u.k. Heer 1895. Stocker Verlag, Graz 1997. ISBN 3-7020-0783-0.
  • Rest-Ortner-Ilmig: Des Kaisers Rock im 1. Weltkrieg – Uniformierung i Ausrüstung der österreichisch-ungarischen Armee von 1914 bis 1918. Verlag Militaria, Wiedeń 2002. ISBN 3-9501642-0-0.
  • Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868-1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]