Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Pyrohoszczy w Kijowie
 nr rej. 80-385-0140
| |||||||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
15/28 sierpnia | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Kijowa  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego  | |||||||||||||||||||
| 50°27′47″N 30°30′59″E/50,463056 30,516389 | |||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||
Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej – prawosławna cerkiew w Kijowie, przy placu Kontraktowym, w dzielnicy Padół. Działająca przy niej parafia pozostaje w jurysdykcji eparchii kijowskiej Kościoła Prawosławnego Ukrainy (do 2018 r. Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwotne świątynia została zbudowana na targu na Padole przez Mścisława i Jaropełka, synów Włodzimierza Monomacha[1]. Była to pierwsza w Kijowie cerkiew wzniesiona w całości z cegły, bez użycia kamieni[2]. Świątynia nie poniosła strat podczas mongolskiego najazdu na Kijów, dopiero w 1482 zniszczyły ją wojska tatarskie pod wodzą Mengli Gireja. Została odbudowana w 1613 w stylu renesansowym, według projektu włoskiego architekta Bracciego. W latach 1651 i 1718 budynek niszczyły pożary. Kolejna przebudowa cerkwi miała miejsce w latach 70. XVIII wieku, według projektu Iwana Hryhorowicza-Barskiego (architekt ten po śmierci został pochowany właśnie w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej)[1].
W XVII stuleciu, pełniąc nieprzerwanie funkcje sakralne, cerkiew mieściła dodatkowo kijowskie archiwum miejskie[1]. Była to najważniejsza cerkiew na kijowskim Padole; działały przy niej przytułek dla ubogich i szkoła[3].
Po kolejnych dwóch pożarach świątyni w 1808 i 1811 kolejnej przebudowy świątyni dokonał Andriej Mielenski, tym razem w stylu klasycystycznym. W 1835 dostawiono natomiast trójkondygnacyjną dzwonnicę zwieńczoną polisferyczną kopułą i wysoką iglicą. Po wszystkich przebudowach cerkiew pozostawała świątynią krzyżowo-kopułową, z trzema absydami i jedną kopułą. Jej elewacje zdobiły rzędy kolumn w porządku doryckim, na fasadzie frontowej znajdował się tympanon. W końcu XIX wieku na południowy zachód od cerkwi wzniesiono kaplicę (czasownię) w stylu rosyjsko-bizantyjskim[1].
Od 1934 r. cerkiew była przez kilka miesięcy głównym soborem katedralnym autokefalicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego; służył w niej jego ostatni zwierzchnik, metropolita Iwan Pawłowski[4].
Również w 1934 r. stolica Ukraińskiej SRR została przeniesiona z Charkowa do Kijowa. W związku z tym władze postanowiły nadać miastu "bardziej socjalistyczny wygląd", co oznaczało również niszczenie obiektów sakralnych. Jeszcze w 1934 r. zburzono sobór św. Mikołaja w Kijowie[5], zaś w roku następnym na polecenie władz stalinowskich zniszczono całą grupę historycznych prawosławnych świątyń: cerkwie Dziesięcinna[6], Narodzenia Pańskiego[7], św. Mikołaja Dobrego[8], Trzech Świętych Hierarchów[9], monastery św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach[10] oraz Objawienia Pańskiego[11]. Analogiczny los spotkał cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Pyrohoszczy[2].
W latach 1976–1979 odsłonięte zostały fundamenty świątyni, pojawiła się również koncepcja, by odbudować ją z przeznaczeniem na muzeum Słowa o wyprawie Igora (cerkiew jest wspomniana w tym utworze). Ostatecznie jednak cerkiew odbudowano dopiero w latach 1997–1998, w pierwotnej postaci z XII wieku, i natychmiast po zakończeniu prac przywrócono do użytku liturgicznego[1]. Świątynię użytkował Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego[3]; od 2018 r. cerkiew należy do Kościoła Prawosławnego Ukrainy.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Etymologia słowa Pyrohoszcza w nazwie świątyni odnoszącego się do Matki Bożej nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Według jednej z wersji wskazuje ono na ufundowanie budowli przez handlujących na Padole – powstanie cerkwi za pieniądze (pyroh, dosł. pieróg, chleb) kupców (hoszczy). Inne wyjaśnienie zakłada, że po wzniesieniu budynku umieszczono w nim cudowną ikonę maryjną przywiezioną z Bizancjum i określaną po grecku pirgotissa, co wskazywałoby na przechowywanie w baszcie, wieży. Słowo to miałoby na Rusi zostać zniekształcone na pyrohoszcza[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Церковь Успения Богородицы Пирогощей [online], mesta.kiev.ua [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b The Lost Landmarks of Kyiv – The Collegiate Church Of The Pyrohoshcha Madonna [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-07].
- ↑ a b Церковь Успения Богородицы Пирогощи [online], Интернет-журнал «Наш Киев» [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-05].
- ↑ A. Zinczenko, ПАВЛОВСЬКИЙ Іван Данилович [online], web.archive.org, 25 października 2016 [dostęp 2022-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25].
- ↑ Николаевский военный собор, Пустынно-Николаевский монастырь :: "Вашъ Кіевъ" [online], web.archive.org, 6 maja 2011 [dostęp 2022-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-06].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Church of the Assumption of the Virgin or Church of the Tithes [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-19].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Church of the Nativity [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Church of St. Nicholas the Good [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-13].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Church Of St. Basil Or Three Hierarchs [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Monastery Of St. Michael Of The Golden Domes [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-13].
- ↑ The Lost Landmarks of Kyiv – The Main Church Of The Bratskyi Monastery Of The Epiphany [online], oldkyiv.kiev.ua [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-19].