Bazyli Rogowski

Bazyli Rogowski
Andrzej Lacek
	; Bazyli Rogowski (przed 1939)
	major piechoty
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1894 ; Jordanów
Data i miejsce śmierci	29 kwietnia 1960 ; Nysa
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Późniejsza praca	starosta częstochowski; starosta toruński; starosta rówieński; wicewojewoda tarnopolski
	Odznaczenia

Bazyli Rogowski, ps. „Andrzej Lacek” (ur. 27 maja 1894 w Jordanowie, zm. 29 kwietnia 1960 w Nysie) − major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, starosta i wicewojewoda tarnopolski^[1].

Życiorys

Bazyli Rogowski urodził się 27 maja 1895 roku w Jordanowie. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich pod komendą Edwarda Rydza-Śmigłego, a następnie przeszedł do Wojska Polskiego. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. Był inicjatorem ustanowienia popiersia Naczelnika Józefa Piłsudskiego w Przemyślu, odsłoniętego w 1921^[2]. Z dniem 12 listopada 1924 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, pozostając oficerem nadetatowym 48 pułku piechoty w Stanisławowie. 2 kwietnia 1929 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[3]. Z dniem 31 maja 1929 został przeniesiony do rezerwy^[4].

22 lutego 1932 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto z przydziałem mobilizacyjnym do 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa^[5]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń. Posiadał wówczas przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII i był reklamowany na okres dwunastu miesięcy^[6].

Po zakończeniu kariery wojskowej przeszedł do pracy w administracji państwowej. Pracował jako naczelnik wydziału w Urzędzie Wojewódzkim we Lwowie^[7], w latach 1933−1936 był m.in. starostą powiatu częstochowskiego^[1], następnie na początku kwietnia 1936 został wicewojewodą nowogródzkim^[8], był też starostą powiatu toruńskiego^[9]. Do końca 1938 sprawował stanowisko starosty powiatu rówieńskiego, po czym objął urząd wicewojewody tarnopolskiego (tym samym zamieniony posadami z Hipolitem Niepokulczyckim)^[10]. Brał aktywny udział w budowie struktur Obozu Zjednoczenia Narodowego^[1]. Członek Zarządu Okręgu Równe Związku Legionistów Polskich w 1936 roku^[11].

We wrześniu 1939 roku organizował ewakuację najwyższych władz państwowych do Rumunii, a potem stał się głównym współpracownikiem marszałka Rydza-Śmigłego^[1], kiedy ten postanowił uciec z internowania w Rumunii. Wczesną wiosną 1941 roku współorganizował jego ucieczkę z internowania, a w październiku tego samego roku jako jedyny^[9] towarzyszył mu w drodze do Polski^[12], po czym powrócił do działalności konspiracyjnej na Węgrzech i Słowacji pod nazwiskiem Andrzej Lacek. W okresie pobytu na Węgrzech Rydz-Śmigły namalował portret Rogowskiego, przechowywany następnie w zbiorach rodzinnych^[9].

Na Słowacji poznał młodszą o 30 lat Agnieszkę Tomkową, która została jego drugą żoną. W 1946 roku przyjechał z żoną do Polski i zatrudnił się w Ministerstwie Odbudowy. Generał Jerzy Ziętek poprosił go o przeprowadzkę na Śląsk, oferując stanowisko w kamieniołomach w Nadziejowie k. Nysy, następnie ponownie przeniósł się do Warszawy na zaproponowane stanowisko w Cepelii, a na końcu pracował w sklepie w Nysie^[9].

Po wojnie uniknął więzienia dzięki protekcji Ziętka.

Zmarł w Nysie 29 kwietnia 1960 roku i został pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Mieczysława I w Nysie (sektor 4_2-D-19)^[13].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7121 (17 maja 1922)^[14]^[15]
Krzyż Niepodległości (7 lipca 1931)^[16]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1931)^[7]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[17]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (22 kwietnia 1939)^[18]^[19]^[20]
Srebrny Krzyż Zasługi (29 października 1926)^[21]

Artykuły

Moje wspomnienia z pobytu na ziemi węgierskiej z marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym (1940−1941), [w:] Kultura, Paryż 1962.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d JarosławJ. Kapsa JarosławJ., Historie Jarosława Kapsy. Opowieść 30 [online], cz.info.pl, 15 października 2012 [dostęp 2013-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-11] .
↑ Odsłonięcie pomnika Naczelnika Państwa w Przemyślu. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 3, 27 sierpnia 1921.
↑ Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 129, 192.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 177.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 22 lutego 1932 roku, s. 131.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 8, 999.
↑ ^a ^b M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu bezpieczeństwa publicznego”.
↑ B. Rogowski – wicewojewodą nowogrodzkim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 80 z 5 kwietnia 1936.
↑ ^a ^b ^c ^d TeresaT. Semik TeresaT., Adiutant Śmigłego [online], Dziennik Zachodni, 3 lipca 2009 [dostęp 2013-08-18] .
↑ Nowy wicewojewoda w Tarnopolu. „Wschód”. Nr 111, s. 3, 1 stycznia 1939.
↑ Związek Legionistów Polskich: 1936−1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 80.
↑ WłodzimierzW. Kalicki WłodzimierzW., 26 października 1941. Powrót marszałka [online], Wyborcza.pl, 31 października 2010 [dostęp 2013-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-08] .
↑ Cmentarze Komunalne w Nysie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], nysa.grobonet.com [dostęp 2020-08-04] .
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 7.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 6 sierpnia 1927 roku, s. 243.
↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i państwowej”.
↑ M.P. z 1939 r. nr 95, poz. 216 „za zasługi w służbie państwowej”.
↑ Odznaczenia w województwie tarnopolskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 162 z 21 lipca 1939.
↑ Odznaczenia w województwie tarnopolskim. „Wschód”. Nr 141, s. 1, 30 lipca 1939.
↑ M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].

[kapsa-1] JarosławJ. Kapsa JarosławJ., Historie Jarosława Kapsy. Opowieść 30 [online], cz.info.pl, 15 października 2012 [dostęp 2013-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-11] .

[2] Odsłonięcie pomnika Naczelnika Państwa w Przemyślu. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 3, 27 sierpnia 1921.

[3] Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 129, 192.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_11_z_6_lipca_1929_roku,_s._177-4] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 177.

[5] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 22 lutego 1932 roku, s. 131.

[6] Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 8, 999.

[:0-7] M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu bezpieczeństwa publicznego”.

[8] B. Rogowski – wicewojewodą nowogrodzkim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 80 z 5 kwietnia 1936.

[dz-9] TeresaT. Semik TeresaT., Adiutant Śmigłego [online], Dziennik Zachodni, 3 lipca 2009 [dostęp 2013-08-18] .

[10] Nowy wicewojewoda w Tarnopolu. „Wschód”. Nr 111, s. 3, 1 stycznia 1939.

[11] Związek Legionistów Polskich: 1936−1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 80.

[gw-12] WłodzimierzW. Kalicki WłodzimierzW., 26 października 1941. Powrót marszałka [online], Wyborcza.pl, 31 października 2010 [dostęp 2013-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-08] .

[13] Cmentarze Komunalne w Nysie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], nysa.grobonet.com [dostęp 2020-08-04] .

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_1_z_4_stycznia_1923,_s._7-14] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 7.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_20_z_6_sierpnia_1927_roku,_s._243-15] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 6 sierpnia 1927 roku, s. 243.

[16] M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[17] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i państwowej”.

[18] M.P. z 1939 r. nr 95, poz. 216 „za zasługi w służbie państwowej”.

[19] Odznaczenia w województwie tarnopolskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 162 z 21 lipca 1939.

[20] Odznaczenia w województwie tarnopolskim. „Wschód”. Nr 141, s. 1, 30 lipca 1939.

[21] M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.

[22] sarz rządowy powiatu

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[A]

II Rzeczpospolita	Józef Marczewski^[A] (191?−19??) A. Rączka (19??−1920) Kazimierz Kühn (1920−1932) Kazimierz Eustachiewicz (1932−1933) Bazyli Rogowski (1933−1936) Władysław Rozmarynowski (1936−1939)
Polska Ludowa	Józef Kaźmierczak (1945−1947) Zygmunt Kapalski (1947−1948) ?
III Rzeczpospolita	Wiesław Bąk (1999−2002) Ireneusz Skubis (2002−2004) Mieczysław Chudzik (2004−2006) Andrzej Kwapisz (2006−2017) Krzysztof Smela (2017−)