Bastyda

Plac bastydy Castelnau-de-Montmiral (dep. Tarn)

Rozplanowanie bastydy (według schematu akwitańskiego)

Bastyda (fr. bastide z prowansalskiego bastida) – typ niewielkiej warownej osady miejskiej, w średniowieczu charakterystyczny dla obszarów południowo-zachodniej Francji.

Bastydy tworzono jako nowe skupiska populacji („miasta nowe” – villes neuves) z inicjatywy władzy senioralnej, królewskiej bądź kościelnej. Specjalnym aktem fundacyjnym zakładano je na regularnym planie dostosowanym jednak do naturalnego ukształtowania terenu. Centrum stanowił czworoboczny plac otoczony domami o arkadowych podcieniach; w jego pobliżu lokowano kościół. Wyloty ulic w narożnikach placu często zwężano dla celów obronnych, przesklepiając je też arkadowo.

Osad takich powstało ok. 400, najwięcej podczas wojny stuletniej. Do charakterystycznych i najlepiej zachowanych należą m.in. Villeneuve-sur-Lot, Montauban, Monpazier, Mirepoix, Villefranche-de-Rouergue i Sauveterre-de-Rouergue.

Nazwą tą określano również element miejskich fortyfikacji o charakterze baszty wartowniczej.

Bibliografia

• Andrzej Dulewicz: Słownik sztuki francuskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 37

Linki zewnętrzne

• Bastydy południowo-zachodniej Francji – strona informacyjna (fr.) [dostęp 2017-07-15]
• Strona C.E.B., specjalistycznego ośrodka badań (fr.) [dostęp 2017-10-29]