Przejdź do zawartości

Antoni Wiwulski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Wiwulski
Ilustracja
Antoni Wiwulski
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1877]
Tot′ma

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 1919
Wilno

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rzeźba

Epoka

modernizm

Ważne dzieła

pomnik Grunwaldzki w Krakowie

Grób Wiwulskiego na cmentarzu Na Rossie (2019)

Antoni Wiwulski herbu Prus III (ur. 20 lutego 1877 w Tot’mie, zm. 10 stycznia 1919 w Wilnie) – polski architekt i rzeźbiarz, twórca m.in. pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie (1910) i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie (1916).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Antoni Wiwulski urodził się na północy Rosji, gdzie jego ojciec, absolwent Akademii Leśnej w Petersburgu, był zarządcą lasów państwowych. Po śmierci ojca (1883) matka przeniosła się z synem do Mitawy. Po kilku latach nauki w gimnazjum, zdecydowała się przenieść syna do Zakładu Naukowo-Wychowawczego Ojców Jezuitów w Chyrowie w zaborze austriackim, który Wiwulski ukończył, by następnie rozpocząć studia w Wiedniu. Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu (Wydział Architektury, 1901) oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu. Już w czasie studiów w Wiedniu zainteresował się rzeźbą.

W czasie studiów artystycznych w Paryżu, pomimo bardzo trudnej sytuacji materialnej, wynajmuje własne atelier rzeźbiarskie. Pierwszymi pracami zwraca uwagę środowiska artystycznego Paryża, m.in. Władysława Mickiewicza i Ignacego Paderewskiego, który widząc jego rzeźby decyduje się ufundować pomnik upamiętniający zwycięstwo pod Grunwaldem. Po zaakceptowaniu szkiców Wiwulskiego, Paderewski zorganizował artyście atelier w oranżerii, w ogrodzie swojej willi w Morges w Szwajcarii. Pomnik Grunwaldzki w Krakowie przyniósł Wiwulskiemu sławę. Odlany we Francji pomnik, został pociągiem przewieziony do Krakowa. Został on następnie uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tys. osób.

Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919[1], w polskiej Samoobronie Wileńskiej[2]. W czasie służby wojskowej nabawił się ciężkiego zapalenia płuc, w wyniku którego zmarł 10 stycznia 1919[3], w kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i ogłoszeniu Litewskiej Republiki Radzieckiej.

Został pochowany na cmentarzu Na Rossie[4].

Ważne dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Inne trzy największe prace powstały na Litwie:

Antoni Wiwulski jest też autorem wielu rzeźb: portretów, kompozycji figuralnych o charakterze symbolicznym oraz religijnym, studiów i szkiców do pomników, m.in. tablicy pamiątkowej poświęconej gen. Tadeuszowi Kościuszce w kościele św. Jana w Wilnie. W 1912 roku wziął udział w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w Sztokholmie[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 37
  2. Encyklopedia Kresów, Andrzej Betlej, Stanisław Lem, Kraków: Wyd. Kluszczyński, [2004], s. 518, ISBN 83-89550-93-8, OCLC 831153086.
  3. Waldemar Wołkanowski, Wilnianie w walce o niepodległość Polski (cz. 3) [online], Wilnoteka [dostęp 2021-01-10] (pol.).
  4. Cmentarz na Rossie w Wilnie - baza danych [online], cmentarznarossie.uksw.edu.pl [dostęp 2018-10-22] (pol.).
  5. Antoni Wiwulski Bio, Stats, and Results | Olympics at Sports-Reference.com [online], www.sports-reference.com [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-16] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]