Thaddeus Radzilowski
Data i miejsce urodzenia |
4 lutego 1938 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
20 lipca 2018 |
Zawód, zajęcie |
historyk |
Alma Mater |
Wayne State University |
Dzieci |
John, Paul, Stefan |
Odznaczenia | |
Thaddeus Casimir Radzilowski, pol. Tadeusz Kazimierz Radziłowski (ur. 4 lutego 1938 w Detroit, zm. 20 lipca 2018 w West Bloomfield, Michigan) – amerykański historyk polskiego pochodzenia specjalizujący się w tematyce dziejów Polski, Europy Środkowej i Wschodniej oraz migracji ludności[1], profesor akademicki, poliglota, autor licznych publikacji naukowych, badacz i działacz polonijny[2], założyciel i pierwszy prezydent polsko-amerykańskiego Piast Institute, członek korespondencyjny Polskiej Akademii Nauk[potrzebny przypis].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Syn Hieronima i Genowefy Ochałek-Radziłowskiej. Wnuk Jana i Ewy Fugiel-Ochałek oraz Stanisława Radziłowskiego. Jego przodkowie wyemigrowali z Polski do USA pod koniec XIX wieku. Rodzina od strony matki pochodziła z okolic Jasła (ówczesna Galicja), a dokładniej z miejscowości Bączal Dolny, gdzie w 1892 roku przyszła na świat jego babka Ewa. Tam też w miejscowej parafii została ochrzczona[3].
Edukacja i kariera zawodowa
[edytuj | edytuj kod]Będąc nastolatkiem jako ministrant posługiwał przy parafii św. Floriana w Hamtramck[3]. W 1959 roku uzyskał licencjat, a następnie tytuł magistra na Wayne State University w Detroit[4][5]. W latach 1961–1963 pełnił służbę wojskową w United States Army na misji w Wietnamie i w amerykańskiej bazie na wyspie Okinawa[6]. Studia doktoranckie z zakresu historii ukończył na Uniwersytecie Michigan i w 1971 obronił doktorat. Przez wiele lat jako asystent, a następnie profesor wykładał na amerykańskich i zagranicznych uniwersytetach, w tym: w Heidelberg College, Madonna University i Southwest Minnesota State University (SMSU), gdzie pełnił funkcję dziekana Wydziału Historii, dyrektora Regionalnego Centrum Historycznego i wicedziekana ds. Naukowych i Studenckich[4][5], Uniwersytecie Ekonomicznym w Wiedniu, a także na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie[7]. Członek wielu fundacji i instytucji polonijnych, w tym m.in.: Fundacji Kościuszkowskiej, Muzeum Polskiego w Ameryce, Związku Narodowego Polski, Kongresu Polonii Amerykańskiej, Polskiego Instytutu Naukowego oraz Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego[5]. Doradca w amerykańskich agencjach rządowych, w tym: United States Census Bureau, U.S. Commission on Civil Rights i National Endowment for the Humanities[6]. Od 1997 r. profesor emerytowany Uniwersytetu w Minnesocie[5][6]. W latach 1995–2003 był rektorem Saint Mary’s College Of Ave Maria University w Orchard Lake[8]. W 1985 roku piastował stanowisko prezesa stowarzyszenia naukowego Polish American Historical Association. Ponadto był wykładowcą w randze profesora wizytującego University of Michigan-Dearborn[9].
W 2003 roku założył Piast Institute – największą organizację pozarządową w Stanach Zjednoczonych, która zajmuje się sprawami Polonii i Amerykanów polskiego pochodzenia[3]. Był członkiem korespondentem PAN[5][10], a także konsultantem i doradcą w kilku amerykańskich produkcjach telewizyjnych i radiowych: Out of Solidarity: Three Polish Families in America (1986) i Dealers among Dealers (1995). Biegle posługiwał się językami: angielskim, polskim, francuskim i rosyjskim.
Śmierć i pogrzeb
[edytuj | edytuj kod]Zmarł 20 lipca 2018 o godzinie 9:15 czasu miejscowego w szpitalu w West Bloomfield w Hrabstwie Oakland (stan Michigan)[11][7]. Jego pogrzeb odbył się w 25 lipca. Pochowany został na cmentarzu Holy Sepulchre w Southfield[12].
Reakcje po śmierci
[edytuj | edytuj kod]Śmierć Thaddeusa Radzilowskiego została zauważona przez amerykańskie i polskie media lokalne, ogólnokrajowe oraz społecznościowe[13][14][15], a także struktury państwowe, w tym Ambasadę RP w Stanach Zjednoczonych oraz polskiego ambasadora prof. Piotra Wilczka m.in. na Twitterze[16][17]. Ponadto miasto Hamtramck, w którym siedzibę ma Piast Institute (Instytut Piastowski) w geście żałoby postanowiło opuścić flagi do połowy masztu[18].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W 1964 roku zawarł związek małżeński z Katarzyną z domu Pilską. Miał trzech synów: Johna (profesora i historyka), Paula (profesora nadzwyczajnego Madonna University)[19] i Stefana[6]. Był silnie związany z rodzinnymi stronami swoich przodków. Tereny te odwiedził kilkukrotnie podczas swoich pobytów w Polsce, w tym także w czasie wykładów z zakresu migracji i przemieszczania się ludności na Uniwersytecie Jagiellońskim[20][21].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- State and Revolution in Russian and Soviet Historiography, 1978
- Out of Solidarity: The Polish Families in America, 1987
- The Meaning of Russian History, 1994
- wiele artykułów tematycznych z zakresu historii i co najmniej 3 skrypty radiowe
Nagrody i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Laureat statuetki „Wybitny Polak” w kategorii Nauka Godła Teraz Polska edycji amerykańskiej[22], 2016,
- Lech Walesa Media Award[23], 2013,
- Laureat nagrody specjalnej Distinguished Faculty Award at Southwest State University,
- Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[24] (rok nadania: 1999).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Presentations and discussions [online], polishnewsseattle.org [dostęp 2018-01-18] .
- ↑ USA: Nielegalni imigranci z Polski też skorzystają na dekrecie Obamy [online], interia.pl [dostęp 2018-01-18] .
- ↑ a b c Thaddeus Radziłowski [online], archiwumemigranta.pl [dostęp 2018-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-15] .
- ↑ a b dr Tadeusz Radziłowski [online], wybitnypolak.pl [dostęp 2018-01-15] .
- ↑ a b c d e Thaddeus Radzilowski [online], piastinstitute.org [zarchiwizowane z adresu 2019-06-08] (ang.).
- ↑ a b c d Radzilowski, Thaddeus C. [online], poles.org [dostęp 2018-01-18] .
- ↑ a b Piast Institute co-founder Thaddeus Radzilowski 'believed in people’ [online], detroitnews.com [dostęp 2018-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-23] (ang.).
- ↑ Orchard Lake Good News [online], cheriehappy.com [dostęp 2018-01-18] .
- ↑ Thaddeus Radzilowski at University of Michigan [online], ratemyprofessors.com [dostęp 2018-01-18] .
- ↑ Zmarł historyk polskiego pochodzenia i działacz Thaddeus Radzilowski [online], dzieje.pl, 22 lipca 2018 [dostęp 2021-09-01] .
- ↑ Dr. Thaddeus C. Radzilowski passed away... [online], poland.us [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Amerykański i polski patriota, służył w Wietnamie. Zmarł historyk Thaddeus Radzilowski [online], tvn24.pl [dostęp 2018-07-23] .
- ↑ Amber Ainsworth , Hamtramck’s Piast Institute founder, historian Thaddeus... [online], clickondetroit.com [dostęp 2018-07-21] (ang.).
- ↑ Zmarł Tadeusz Radziłowski, współzałożyciel i prezes PIAST Institute [online], radiorampa.com [dostęp 2018-07-22] (ang.).
- ↑ Thaddeus Radzilowski – American historian and author, died on Saturday July 21st 2018 at age 80 [online], dead-people.com [dostęp 2018-07-21] (ang.).
- ↑ Embassy of Poland US (@PolishEmbassyUS) | Twitter [online], twitter.com [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Piotr Wilczek [online], twitter.com [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Piast Institute , Facebook Piast Institute [online], 21 lipca 2018 .
- ↑ Faculty [online], madonna.edu [dostęp 2018-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-18] (ang.).
- ↑ Professor Thaddeus Radzilowski – POLISH STUDIES ENDOWMENT COMMITTEE [online], polishstudiesuw.org [dostęp 2018-07-31] (ang.).
- ↑ Władysława Kołodziej , Gabriela Ślawska , Gmina Skołyszyn. Przeszłość i teraźniejszość, 2006 .
- ↑ Wybitni Polacy w USA nagrodzeni [online], terazpolska.pl [dostęp 2018-01-15] .
- ↑ Dr. Radzilowski Awarded Lech Walesa Media Award [online], posteaglenewspaper.com [dostęp 2018-01-18] (ang.).
- ↑ M.P. z 1999 r. nr 2, poz. 31.
- Amerykańscy historycy
- Amerykanie pochodzenia polskiego
- Absolwenci uczelni w Stanach Zjednoczonych
- Wykładowcy uczelni w Stanach Zjednoczonych
- Działacze polonijni w Stanach Zjednoczonych
- Naukowcy polskiego pochodzenia
- Naukowcy polonijni w Stanach Zjednoczonych
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- Ludzie urodzeni w Detroit
- Ludzie związani z Bączalem
- Urodzeni w 1938
- Zmarli w 2018