Teofil (cesarz bizantyński)

Teofil
	Cesarz bizantyński
Okres	od 2 października 829; do 20 stycznia 842
Poprzednik	Michał II Amoryjczyk
Następca	Michał III Metystes
	Dane biograficzne
Dynastia	amoryjska
Data urodzenia	813
Data śmierci	20 stycznia 842
	Moneta
	; Solid Teofila
	Multimedia w Wikimedia Commons

Teofil (ur. 813, zm. 20 stycznia 842) – cesarz bizantyjski od 829 (drugi cesarz z dynastii amoryjskiej), syn Michała II i jego pierwszej żony – Tekli.

Życiorys

Jego ojcem chrzestnym był cesarz Leon V. Do godności współcesarza został wyniesiony już w 821 roku. Wychowywali go przeciwnicy kultu ikon, między innymi Jan Gramatyk, późniejszy patriarcha. W odróżnieniu od niewykształconego ojca, był rozmiłowany w sztuce i nauce, miał solidne wykształcenie i uznawany był za uczonego i pisarza, podejrzewano^[1] go także o znajomość nauk tajemnych. Uwielbiał sztukę arabską. Żywił niechęć do kultu obrazów i usiłował bezskutecznie odrodzić ikonoklazm. Naśladował kalifa abbasydzkiego Haruna ar-Raszida (786-809), przechadzając się po stolicy, rozmawiając z mieszkańcami i słuchając ich skarg. 2 października 829 został koronowany na jedynego władcę.

Teofil był dobrym administratorem. Rozbudował temy w Azji Mniejszej i utworzył dwa nowe: Paflagonię i Chaldię. Uczynił też Krym temem. Najważniejszą rzeczą za jego rządów były jednak wojny z Arabami. Cesarz rozmiłowany w sztuce i kulturze arabskiej musiał przez całe panowanie prowadzić z Arabami wojny. Tym gorsze, że na dwóch frontach: na Sycylii, gdzie Bizantyńczycy utracili w 831 roku Palermo i w Azji Mniejszej. Wojna w Azji toczyła się ze zmiennym szczęściem dla obu stron. W 830 i 838 roku powstrzymano dwie kampanie kalifa al-Mamuna. W czasie tej drugiej doszło jednak do klęski pod Demizon 22 lipca 838 roku. Utracono też siedzibę rodową cesarza, twierdzę Amorion.

Jego żoną była Teodora, z którą cesarz miał siedmioro dzieci:

Konstantyna, współcesarza w latach 833-835,
Michała III Metystesa, kolejnego cesarza,
Marię, żonę cezara Aleksego Mouselesa,
Teklę, kochankę cesarza Bazylego I Macedończyka,
Annę,
Anastazję,
Pulcherię.

Przypisy

↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 459. ISBN 83-85719-85-7.

Bibliografia

G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, przeł. pod red. H. Evert – Kappesowej, wyd.3 Warszawa 2008.
R. Browning, Cesarstwo Bizantyńskie, przeł. G. Żurek, Warszawa 1997.
K. Zakrzewski, Historia Bizancjum, wyd.2 Kraków 1999.

[1] Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 459. ISBN 83-85719-85-7.

[1]

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)