Przejdź do zawartości

LGBT

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest najnowsza wersja artykułu LGBT edytowana 23:08, 5 mar 2024 przez Szoltys-bot (dyskusja | edycje).
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 5 mar 2024, była oparta na tej wersji.
Ten artykuł dotyczy skrótu LGBT. Zobacz też: społeczność LGBT.
Tęczowa flaga – symbol społeczności LGBT
Osoby zgromadzone na paradzie LGBT w Madrycie
Bar Stonewall Inn na Manhattanie; miejsce zamieszek Stonewall w 1969 roku, ikona kultury LGBT. Zdjęcie wykonane w weekend świętowania nowojorskiej parady równości, dzień po tym, jak prezydent Barack Obama ogłosił Stonewall narodowym pomnikiem Stanów Zjednoczonych, i niecałe dwa tygodnie po strzelaninie w klubie nocnym Pulse w Orlando.

LGBT (z ang. Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) – skrótowiec odnoszący się do lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych[1][2].

Skrótowiec LGBT ma na celu podkreślenie różnorodności cechującej będące w mniejszości grupy społeczne, tworzone w oparciu o tożsamość seksualną lub płciową. Określa się nim ogół osób, które mają odmienną od heteroseksualnej orientację seksualną lub inną niż cispłciową tożsamość płciową. Skrótowiec ma zatem charakter włączający i może być stosowany w odniesieniu do każdego, kto jest nieheteroseksualny lub niecisgenderowy, w tym do osób niebinarnych, nie zaś wyłącznie do osób homoseksualnych, biseksualnych czy transpłciowych.

Aby zaakcentować szeroki zasięg znaczeniowy terminu, popularny wariant LGBTQ zawiera literę oznaczającą tych, którzy identyfikują się jako queer lub nie są pewni swojej tożsamości seksualnej (questioning). Ci, którzy chcą dodatkowo uwzględnić osoby interpłciowe, używają rozszerzonego akronimu LGBTI. Oba akronimy są niekiedy łączone, tworząc jeden wspólny akronim LGBTIQ lub LGBT+, aby objąć spektrum seksualności i tożsamości płciowych.

Termin powstał w latach 60. XX w. w USA. Do powszechnego obiegu wszedł w latach 90.[3]

Warianty

Istnieje wiele odmian, w tym takie, które zmieniają kolejność liter; najczęściej stosowanymi określeniami są LGBT lub GLBT[4]. Mimo identycznego znaczenia LGBT może mieć bardziej feministyczne konotacje niż GLBT, ponieważ stawia na pierwszym miejscu L (od „lesbijka”)[4].

Może również zawierać dodatkowe litery Q od terminów „queer” (oznaczającego ogół osób nie-heteroseksualnych i/lub nie-cispłciowych) lub „questioning” (odnoszącego się do osób niepewnych swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej), tworząc warianty LGBTQ i LGBTQQ[5][6][7][8].

Kolejność liter nie została ujednolicona; poza różnicami pomiędzy pozycjami początkowego L lub G, wymienione, mniej powszechne litery, jeśli są używane, mogą pojawić się w prawie dowolnej kolejności[4]. Dłuższe skrótowce bazujące na LGBT są czasami określane w języku angielskim jako „literowa zupa” (ang. alphabet soup)[9][10][11]. Te zróżnicowane terminy nie reprezentują zazwyczaj różnic politycznych w obrębie społeczności, ale wynikają po prostu z preferencji jednostek i grup[12].

Niektórzy używają terminu LGBT+ w znaczeniu „LGBT i pokrewne społeczności”[13][14]. LGBTQIA jest niekiedy używane i dodaje „queer, interpłciowość i aseksualność” do podstawowego terminu[15][16]. Inne warianty mogą mieć drugie T dla transwestytów; TS lub 2 dla osób two-spirit; oraz SA lub drugie A dla „sojuszników hetero” (ang. straight allies)[17][18][19][20][21][22]. Jednakże włączenie terminu „sojusznicy” do skrótu wywołuje kontrowersje[23], a niektórzy postrzegają włączenie „sojuszników” w miejsce „aseksualnych” jako formę wymazywania osób aseksualnych[24][25][26]. Inni wskazują z kolei, że A odnosi się też do ludzi aromantycznych i agender[27][28].

Włączenie heteroseksualnych sojuszników do akronimu LGBT okazało się kwestią sporną, ponieważ wielu heteroseksualnych sojuszników zostało w ostatnich latach oskarżonych o wykorzystywanie poparcia dla osób LGBT w celu zdobycia popularności i statusu[29], a wielu aktywistów LGBT krytykowało heteronormatywny światopogląd niektórych heteroseksualnych sojuszników[30]. Podawane są również inne argumenty przeciwko uwzględnieniu sojuszników w akronimie[31].

Uwzględnienie transpłciowości

Termin trans* został przyjęty przez niektóre grupy jako bardziej inkluzywna alternatywa dla terminu „transgender”, gdzie trans (bez gwiazdki) jest używany do określenia transmężczyzn i transkobiet, podczas gdy termin trans* obejmuje wszystkie osoby niecispłciowe (genderqueer), w tym osoby transpłciowe, transseksualne, transwestytów, genderqueer, genderfluid, niebinarne, genderless, agender, trzeciej płci, two-spirit, bigender oraz transmężczyzn i transkobiety[32][33][34].

Jeśli nie uwzględnia się osób transpłciowych, zamiast LGBT używany jest krótszy termin LGB[4][35].

Alternatywne terminy

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W niektórych kręgach używa się także nazwy MOGII (Marginalized Orientations, Gender Identities and Intersex)[36] oraz SOGI (Sexual Orientation and Gender Identity)[37]. Seksuologia historycznie określała osoby homoseksualne, biseksualne oraz osoby określane jako „transseksualne” (w odniesieniu do osób transpłciowych) oraz jako „transwestytów” (dwa ostatnie terminy całkowicie lub częściowo wyszły z obiegu w terminologii naukowej) zbiorczym terminem ambiseksualizm[38].

Krytyka terminu

Skrót LGBT nie został zaakceptowany przez wszystkich, których dotyczy. Niektóre osoby mogą nie identyfikować się jako np. lesbijka/gej, mimo że mieszczą się w definicji osoby o orientacji homoseksualnej – odczuwają pociąg seksualny do osób tej samej płci czy nawet uprawiają seks z osobami tej samej płci[39]. Ponadto niektórzy twierdzą, że kwestie osób transpłciowych nie są takie same jak u lesbijek, gejów i osób biseksualnych (LGB). Argument ten koncentruje się na idei, że transseksualizm i transpłciowość mają związek tylko z tożsamością płciową i problemem nieakceptacji swojej płci biologicznej, a nie orientacją seksualną[40].

Zobacz też

Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Cytaty w Wikicytatach
 Wiadomości w Wikinews
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ LGBTQ+. Kim jest plus? Oto pojęciownik (jak mówić, żeby nie obrażać) [online], TVN24 [dostęp 2022-06-26] (pol.).
  2. ↑ LGBT, LGBTQ i LGBT plus - co to znaczy? Co znaczą skróty [online], gazeta.pl [dostęp 2022-06-26] (pol.).
  3. ↑ Jonathan Alexander, Karen Yescavage, Bisexuality and transgenderism: interSEXions of the others, 2004. ISBN 1-56023-287-0.
  4. ↑ a b c d Jonathan Alexander, Karen Yescavage, Bisexuality and Transgenderism: InterSEXions of the Others, Psychology Press, 2003, ISBN 978-1-56023-287-2 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  5. ↑ Płeć i mniejszości seksualne. Ponton.org. [dostęp 2020-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-01)]. (pol.).
  6. ↑ Mary K. Bloodsworth-Lugo, In-Between Bodies: Sexual Difference, Race, and Sexuality, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-7943-8 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  7. ↑ Christine Alder, Anne Worrall, Girls’ Violence: Myths and Realities, SUNY Press, 3 sierpnia 2004, ISBN 978-0-7914-6110-5 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  8. ↑ Meredith Rogers Cherland, Helen J. Harper, Advocacy Research in Literacy Education: Seeking Higher Ground, Lawrence Erlbaum Associates, 2007, ISBN 978-0-8058-5056-7 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  9. ↑ Linda DeMarco, Sylvain Bruni, No More Alphabet Soup [online], HuffPost, 18 maja 2012 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  10. ↑ LGBTQQIAAP - „Alphabet Soup 101” [online], pugetsoundoff.org [zarchiwizowane z adresu 2014-10-09].
  11. ↑ Jacob Tobia, LGBTQIA: A Beginner’s Guide to the Great Alphabet Soup Of Queer Identity [online], Mic [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  12. ↑ Catrina Brown, Tod Augusta-Scott, Narrative Therapy: Making Meaning, Making Lives, SAGE Publications, 3 sierpnia 2006, ISBN 978-1-4129-0988-4 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  13. ↑ Thomson Reuters Foundation, Armenia LGBT+ community waits for change one year after revolution [online], news.trust.org [dostęp 2020-06-15].
  14. ↑ Do you know what LGBTQ+ stands for? [online], PinkNews – Gay news, reviews and comment from the world’s most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 15 marca 2018 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  15. ↑ Miłość Nie Wyklucza, Społeczność lgbtqia w Polsce [online], 2015.
  16. ↑ Religious Institute. Definitions. W: Time to Seek. religiousinstitute.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-01)]..
  17. ↑ Sarah LeBaron, Oberlin College, College Prowler, Inc, 2005, ISBN 978-1-59658-092-3 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  18. ↑ Edith Wen-Chu Chen, Glenn Omatsu, Teaching about Asian Pacific Americans: Effective Activities, Strategies, and Assignments for Classrooms and Communities, Rowman & Littlefield, 2006, ISBN 978-0-7425-5338-5 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  19. ↑ Internet Archive, After revolution. Mapping gender and cultural politics in neoliberal Nicaragua, Austin: University of Texas Press, 2001 [dostęp 2020-06-15].
  20. ↑ Yolanda C. Padilla, Gay and Lesbian Rights Organizing: Community-based Strategies, Harrington Park Press, 2004, ISBN 978-1-56023-275-9 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  21. ↑ Mary E. Swigonski i inni, From Hate Crimes to Human Rights: A Tribute to Matthew Shepard, Harrington Park Press, 2001, ISBN 978-1-56023-257-5 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  22. ↑ Długołęcka A., Engel- Bernatowicz A., Kiedy kobieta kocha kobietę..., Warszawa 2008, Anka Zet Studio. ISBN 978-83-926570-0-2.
  23. ↑ Morgan Kelly, Adding ‘allies’ to LGBT acronym sparks controversy [online], Iowa State Daily [dostęp 2020-06-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-18] (ang.).
  24. ↑ The A in LGBTQIA is for Asexual, not Ally [online], Galop, 24 października 2017 [dostęp 2020-06-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-15] (ang.).
  25. ↑ KATHERINE RICHARD, Column: „A” stands for asexuals and not allies [online], The Maroon, 5 września 2013 [dostęp 2020-06-15].
  26. ↑ Talie Cederwall, The ‘A’ is Not for Ally: The Asexual Umbrella [online], Bolingbrook Pride, 11 czerwca 2019 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  27. ↑ The ‘A’ Doesn’t Stand For Ally [online], www.intomore.com [dostęp 2020-06-15].
  28. ↑ A is for Asexual, Agender, Aromantic [online], GLAAD, 11 lutego 2015 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  29. ↑ Ron Becker, Gay-Themed Television and the Slumpy Class, „Television & New Media”, 7 (2), 2006, s. 184–215, DOI: 10.1177/1527476403255830, ISSN 1527-4764 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  30. ↑ Sara DeTurk, Allies in Action: The Communicative Experiences of People Who Challenge Social Injustice on Behalf of Others, „Communication Quarterly”, 59 (5), 2011, s. 569–590, DOI: 10.1080/01463373.2011.614209, ISSN 0146-3373 [dostęp 2020-06-15].
  31. ↑ 5 Good Reasons Why the LGBTQIA+ Acronym Shouldn’t Include ‘Ally’ [online], Everyday Feminism, 11 sierpnia 2016 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  32. ↑ Hugh Ryan, What Does Trans* Mean, and Where Did It Come From? [online], Slate Magazine, 10 stycznia 2014 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  33. ↑ The OED Just Added the Word 'Trans*.' Here’s What It Means [online], Time [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  34. ↑ What does the asterisk in “trans*” stand for? - ❤ It’s Pronounced Metrosexual [online], It’s Pronounced Metrosexual [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  35. ↑ Janis S. Bohan, Psychology and Sexual Orientation: Coming to Terms, Psychology Press, 1996, ISBN 978-0-415-91514-4 [dostęp 2020-06-15] (ang.).
  36. ↑ MOGAI. (ang.).
  37. ↑ Sexual orientation and gender identity - Homepage [online], Sexual Orientation and Gender Identity [dostęp 2020-07-18] (ang.).
  38. ↑ ambiseksualizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-02].
  39. ↑ Dana G. Finnegan, Emily B. McNally, Counseling Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Substance Abusers: Dual Identities, Psychology Press, 2002, s. 8–10, ISBN 978-1-56023-925-3 [dostęp 2018-06-18], Cytat: „Does she have to label herself a lesbian to be one? Does she have to take on the Identity of a lesbian in order to be one? Does she have to be labeled a lesbian by others in order to be a lesbian Or is her identity dependent on what she ealls herselt? What if she has sex with Other women, but does not consider herself a lesbian? Is she one?” (ang.).
  40. ↑ Melissa M. Wilcox, Coming Out in Christianity: Religion, Identity, and Community, Indiana University Press, 2003, ISBN 0-253-21619-2 [dostęp 2018-06-18] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=LGBT&oldid=73065334”