Kongelige Danske Marine

Søværnet

Państwo	Dania
Siły zbrojne	Duńskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1510
Prefiks	KDM (ang. HDMS)
Bandera

Kongelige Danske Marine (także Søværnet (duń.), czyli marynarka wojenna) – Królewska Duńska Marynarka Wojenna, morski rodzaj Duńskich Sił Zbrojnych, odpowiedzialna za kontrolę morskiego obszaru Królestwa Danii (wybrzeże ma łączną długość 7314 km) oraz dozorowanie wód wokół jej terytoriów zależnych: Grenlandii i Wysp Owczych.

W latach 1509-1814 działała z Marynarką Norwegii pod wspólną duńską banderą. W 1940 roku flota liczyła 45 okrętów. Podczas II wojny światowej Dania była neutralna, lecz trafiła faktycznie bez walk pod niemiecką okupację; flota nadal pozostawała w rękach rządu Danii, ale nie była używana operacyjnie. 29 sierpnia 1943, wobec próby zajęcia okrętów przez Niemców, większość okrętów, w tym dwa stare pancerniki obrony wybrzeża, została samozatopiona.

Z racji położenia Danii oraz konieczności patrolowania północnego Atlantyku wykorzystuje duże, nowoczesne okręty o zwiększonej autonomiczności, Søværnet bierze również udział w międzynarodowych misjach w ramach NATO. W przeszłości wykorzystywała śmigłowce Aérospatiale Alouette III (1977-1982) oraz Westland Lynx Mk. 90B (1980-2010), do czasu ich przeniesienia do Sił Powietrznych. Od czasu wycofania w 2004 trzech OP typu Tumleren (ex-norweskie Kobbeny) Dania nie posiada okrętów podwodnych, w 2009 wycofano trzy korwety typu Niels Juel, do 2010 wycofano 10 patrolowców typu Flyvefisken, 3 pozostałe sprzedano Litwie. Dowództwo operacji morskich znajduje się w Aarhus, królewska akademia marynarki mieści się w Kopenhadze, dwie główne floty stacjonują w Frederikshavn i Korsør. Wszystkie okręty Søværnet powstały w duńskich stoczniach.

Historia

Druga połowa XIX wieku

Po wojnach napoleońskich marynarka duńska spadła do pozycji potęg lokalnych. U progu drugiej wojny o Szlezwik ze Związkiem Niemieckim w 1864 roku miała jeden parowo-żaglowy okręt liniowy, fregatę pancerną „Dannebrog”, nowoczesny monitor „Rolf Krake” i sześć fregat lub korwet śrubowych, a nadto stare okręty żaglowe oraz jednostki parowe o mniejszej wartości. Flota duńska prowadziła podczas wojny blokadę morską wybrzeża państw niemieckich, która jednak została zakończona po bitwie morskiej pod Helgolandem, stanowiącej jedyne większe starcie morskie wojny i taktyczne zwycięstwo duńskie nad eskadrą austriacko-pruską. Po przegranej wojnie Dania straciła znaczną część terytorium i ludności i była już niezdolna do utrzymywania silnej ani licznej marynarki, skupiając się na obronie wybrzeża. Do początku lat 70. XIX wieku wcielono z większych jednostek dwie dalsze fregaty pancerne, dwa monitory i okręt pancerny „Odin”. Wodowany w 1878 roku pancernik obrony wybrzeża „Helgoland” stał się natomiast największym okrętem w całej Skandynawii.

Od lat 80. XIX wieku do początku XX wieku wprowadzano nowe okręty, w tym pięć mniejszych pancerników przybrzeżnych, cztery małe krążowniki pancernopokładowe, jeden torpedowiec taranowy i ponad 20 torpedowców. Wyjątkiem wśród okrętów służących głównie do działań przybrzeżnych był nieopancerzony krążownik „Fyen” zbudowany dla potrzeb kolonii na Wyspach Dziewiczych. Większość okrętów, w tym wszystkie większe jednostki były budowane w Danii.

Okres wojen światowych

Tuż przed I wojną światową, w której Dania pozostała neutralna, podjęto budowę nowych torpedowców oraz okrętów podwodnych według wzorów zagranicznych. W okresie I wojny światowej trzon floty stanowiły trzy niewielkie pancerniki przybrzeżne typu Herlulf Trolle, natomiast jej podstawowymi jednostkami było kilkadziesiąt torpedowców typów Tumleren, Søridderen, Hvalrossen, Springeren i starszych XIX-wiecznych. Do 1920 roku kupiono za granicą lub zbudowano także 15 okrętów podwodnych, po czym w latach 20. ukończono jeszcze ostatni pancernik przybrzeżny „Niels Iuel” i dwa okręty podwodne. W latach 30. do służby weszło sześć nowych, lecz niewielkich torpedowców typów Dragen i Glenten i trzy okręty podwodne typu Havmanden (czwarty ukończono w 1942 roku), przy tym wycofywano starsze okręty.

Na początku II wojny światowej w skład marynarki duńskiej wchodziły dwa pancerniki przybrzeżne „Niels Iuel” i „Peder Skram”, sześć nowych i 11 starszych torpedowców, 11 małych okrętów podwodnych oraz różne okręty patrolowe i minowe. Dania zadeklarowała neutralność również podczas II wojny światowej, lecz 9 kwietnia 1940 roku została zajęta przez Niemcy, nie stawiając oporu. Pod okupacją niemiecką flota nadal pozostawała w rękach rządu Danii, jedynie Niemcy zmusili Danię do wypożyczenia sześciu torpedowców, używanych do celów pomocniczych. Ukończono w tym okresie jeden okręt podwodny i rozpoczęto budowę dwóch większych torpedowców, ukończonych dopiero po wojnie. 29 sierpnia 1943 roku Niemcy rozbroili duńską armię i podjęli próbę zajęcia jej okrętów, jednakże większość została samozatopiona w bazach przez załogi, a część podjęła próbę przedarcia się do neutralnej Szwecji. Powiodło się to tylko torpedowcowi „Havkatten”, trzem trałowcom i dziewięciu kutrom patrolowym, a pancernik przybrzeżny „Niels Iuel” został uszkodzony przez lotnictwo i wyrzucił się na brzeg.

Czasy powojenne

Bezpośrednio po II wojnie światowej duńska marynarka nie miała wartościowych jednostek budowy przedwojennej. Z okrętów bojowych wojnę przetrwał jedynie stary torpedowiec „Havkatten” i cztery podniesione okręty podwodne, ponadto otrzymano dwa poniemieckie torpedowce, lecz wszystkie te jednostki zostały wycofane do początku lat 50. Jeszcze w 1945 roku Dania zakupiła dwie brytyjskie fregaty typu River i jedną korwetę, a następnie wydzierżawiła trzy okręty podwodne typu U (w tym dawny polski ORP „Dzik”). Wojnę przetrwało ponadto kilkanaście trałowców i kutrów trałowych, które okazały się przydatne do oczyszczania wód po wojnie i zostały uzupełnione przez kilkadziesiąt okrętów poniemieckich lub dzierżawionych od Brytyjczyków. Dokończono również budowę dwóch torpedowców typu Najaden oraz sześciu patrolowców typu Bille, które posłużyły do lat 60. W 1949 roku Dania stała się jednym z założycieli sojuszu NATO. W latach 50. wydzierżawiła trzy brytyjskie niszczyciele eskortowe wojennej budowy typu Hunt, a następnie zakupiła we Włoszech cztery nowe korwety i zbudowała sama cztery nowe okręty podwodne.

Organizacja

Aarhus

Frederikshavn

Korsør

Kopenhaga

Obiekty Søværnet

Dowództwo Grenlandzkie, baza w Kangilinnguit

Przystań bazy Kangilinnguit, 1977

Główne dowództwo (ADMDANFLT) – Aarhus

Królewska Duńska Akademia Marynarki Wojennej – Kopenhaga

Baza Frederikshavn

• 1 Eskadra
  • Division 11 – Fregaty typu Thetis (4): F357 Thetis, F358 Triton, F359 Vædderen, F360 Hvidbjørnen
  • Division 14 – Żaglowce typu Svanen (2): Y101 Svanen, Y102 Thyra.
  • Division 16 – typ Supply (2): A560 Gunnar Thorson, typ Seatruck: A562 Mette-Miljø
  • Division 17 – typ Supply (2): A561 Gunnar Seidenfaden, typ Seatruck: A563 Marie-Miljø
  • Division 19 – typ Knud Rasmussen (2): P570 Knud Rasmussen, P571 Ejnar Mikkelsen
    • typ Holm (2): A541 Birkholm, A542 Fyrholm, typ Flyvefisken (1): Y311 Søløven

Baza Korsør

• 2 Eskadra
  • Division 21 – Fregaty typu Iver Huitfeldt (1): F361 Iver Huitfeldt
  • Division 22 – Fregaty typu Absalon (2): L16 Absalon og L17 Esbern Snare
  • Division 23 – typ MSF (4): MSF1, MSF2, MSF3, MSF4, typ Holm (2): MSD5 Hirsholm, MSD6 Saltholm
  • Division 24 – Okręty patrolowe typu Diana Mk II (6): P520 Diana, P521 Freja, P522 Havfruen, P523 Najaden, P524 Nymfen, P525 Rota

Baza Kangilinnguit, Grenlandia

• typ Agdlek: Y388 Tulugaq
• Y309 Kugsag

Okręty

P570 Knud Rasmussen w okolicach Grenlandii

Typ	Zdjęcie	Okręty	Wejście do służby	Wyporność (t)	Długość (m)
Fregaty (5)
Fregaty typu Iver Huitfeldt		3	2008-2011	6600	138,7
Okręty wsparcia typu Absalon		2	2003-2005	6300	137
Oceaniczne okręty patrolowe (7)
Fregaty typu Thetis		4	1989-1992	3500	112,3
Okręty patrolowe typu Knud Rasmussen		3	2005-2017	1720	71,8
Okręty patrolowe (6)
Okręty patrolowe typu Diana Mk II		6	2005-2009	185	43
Lodołamacze (3)
typu Danbjørn		2 (na sprzedaż)	1965–1966	3685	77
A553 Thorbjørn		0 (wycofany)	1979-1980	1548	57,6
Pozostałe
typu Supply (Okręt ochrony środowiska)		2	1980-1981	1660	12,3
typu Seatruck (Okręt ochrony środowiska)		2	1978-1979	247	29,75
typu Flyvefisken Y311 Søløven (Baza nurków)		8	1986-1996	350-480	54
typu MSF (Niszczyciele min)		4	1997-1999	125	26,5
typu Holm (Wielozadaniowe, szkolne)		6	2005-2008	98	28,9
A540 Dannebrog (Jacht królewski)		1	1932	1238	78,43
typu SKA11 (Zbiornikowiec, do pomiarów)	Brak zdjęcia	4	1981-1985	52	19,9
klasy O (Geodezyjny, badawczy)	Brak zdjęcia	2	Brak danych	3,5	7,7
klasy Miljø (Okręt ochrony środowiska)		2	1996	16	16,4
Miljø 103 (Okręt ochrony środowiska)		1	2008	30	16,4
A559 Sleipner (Okręt do transportu torped)	Brak zdjęcia	1	1986	465	36,5
klasy Svanen (Okręt szkolny)	Brak zdjęcia	2	1960-1961	32	18,8

Bandery

• 
  Bandera wojenna
• 
  Bandera admirała
• 
  Bandera wiceadmirała
• 
  Bandera kontradmirała
• 
  Bandera admirała flotylli
• 
  Bandera dowódcy eskadry

Bibliografia

• Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
• Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• A. Daszjan. Korabli Wtoroj mirowoj wojny – WMS Polszy i stran Skandinawii (Danii, Norwiegii, Szwiecyi i Finlandii) [Корабли Второй мировой войны – ВМС Польши и стран Скандинавии (Дании, Норвегии, Швеции и Финляндии)]. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 3/2005, 2005. (ros.). 

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Søværnet.. [dostęp 2012-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-17)]. (duń.).
• World Navies Today: Denmark, hazegray.org. [dostęp 2012-06-05]. (ang.).