Powstanie sipajów
Czas |
{{{czas}}} | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Terytorium | |||
Przyczyna |
niezadowolenie z rządów Wielkiej Brytanii | ||
Wynik |
Zwycięstwo brytyjczyków, likwidacja Kompanii Wschodnioindyjskiej | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
| |||
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} |
Powstanie sipajów (ang. Great Mutiny, zwłaszcza w historiografii indyjskiej; także Sepoy Mutiny) – masowe antybrytyjskie wystąpienia zbrojne w Indiach w latach 1857-1858.
Przyczyny
[potrzebny przypis]. Problem stanowił również tłuszcz wołowy lub wieprzowy i on stał się głównym powodem wybuchu powstania. Krowy są dla hinduistów zwierzętami świętymi, zaś dla muzułmanów świnie są nieczyste, toteż używanie nabojów okręconych papierem nasączonym takim tłuszczem (żołnierze przed wystrzeleniem musieli odgryzać kapsel papierowego naboju) było dla jednych i drugich naruszeniem przepisów religijnych i groziło utratą kasty i staniem się pariasem[1].
Przebieg
11 maja 1857 dwa pułki sipajów zbuntowały się w mieście Meerut. Powstanie szybko, w ciągu ok. 2 tygodni, rozszerzyło się na większość północnych Indii, czemu nie mogły zapobiec słabe siły brytyjskie liczące (w całych Indiach) ok. 45 tys. ludzi (sipajów było ok. 230 tys., choć nie wszyscy dołączyli do rebeliantów). Dowództwo nad powstańcami objął Nana Sahib; wśród ważnych ośrodków, zajęli oni, przy wsparciu cywilów, Delhi[2], oblegali także Lakhnau i Kanpur.
Brytyjczyków w tłumieniu powstania wsparli lokalni książęta indyjscy, zainteresowani podtrzymaniem swojej władzy, a także król Nepalu; po ściągnięciu posiłków z Bliskiego Wschodu i metropolii, Anglicy rozpoczęli tłumienie powstania, poczynając od Pendżabu. Delhi broniło się 14 tygodni, ale zostało zdobyte 20 października 1857; Lucknow - pół roku później, 14 marca 1858[2]. Po oswobodzeniu stolicy, Kanpuru i Lakhnau, wojsko wyruszyło w marcu 1858 r. z Bombaju przeciwko ufortyfikowanemu miastu Dźhansi (które zostało zajęte przez Anglików dopiero w 1853 r.). Przywódcami powstania byli tu wybitny hinduski przywódca Tatya Tope oraz potężna rani Dźhansi Lakszmi Raj. Po bitwie pod Kalpi Anglicy pokonali dzielnie walczące wojska rani[potrzebny przypis]. Brutalne tłumienie powstań w innych prowincjach zajęło jeszcze rok[2]. Dopiero 8 lipca 1859 r. gubernator Lord Canning stwierdził że bunt został stłumiony.[potrzebny przypis]
Rewolta ograniczona była do północnej części kraju, przede wszystkim Bengalu. Z tego powodu powstanie nie miało większych szans powodzenia. Na skutek wewnętrznych waśni mieszkańcy innych terytoriów nie byli gotowi do wystąpienia przeciwko Brytyjczykom.[potrzebny przypis]
Skutki
Koszty rebelii okazały się dla Indii bardzo wysokie. Zginęło wiele tysięcy ludzi, zniszczone zostały miasta i wioski. Dla samych Anglików bunt był sporym szokiem. Kompania Wschodnioindyjska zapewniała pracę i dobrobyt dużej liczbie zarówno Anglików jak i Hindusów. 2 sierpnia 1858 r. proklamacja królewska ogłosiła że odtąd władzę nad Indiami będzie sprawowała Korona brytyjska. [potrzebny przypis]Skutkiem powstania było również zlikwidowanie Kompanii Wschodnioindyjskiej w 1858 r.[3] Zwiększono liczbę oddziałów angielskich, a hinduskie zredukowano (Sipajowie mogli co najwyżej dwukrotnie przewyższać liczbą brytyjskich żołnierzy).[potrzebny przypis]
Wizje artystyczne
- ↑ Zygmunt Rynkiewicz, Leksykon bitew świata. Warszawa 2004, s.215, 216.
- ↑ a b c Indyjskie powstanie 1857-59. W: Mała encyklopedia wojskowa. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 549.
- ↑ Powstanie sipajów – bunt w obronie świętych krów. polskieradio.pl. [dostęp 2016-05-19]. (pol.).
Bibliografia
- Zygmunt Ryniewicz: Leksykon bitew świata. Warszawa: Almapress, 2004. ISBN 978-83-7020-379-5. .