Według danych z 31 grudnia 2012 r. Łuków liczył 30 827 mieszkańców[1]. Na przełomie 2011 i 2012 r. wśród 908 miast Polski zajmował 144. miejsce pod względem liczby ludności i 136. miejsce pod względem powierzchni[2].
Miasto stanowi 2,6% powierzchni powiatu i 28,2% jego ludności.
Według podziału na regiony historyczne Polski cała ziemia łukowska (z Siedlcami i Radzyniem) należy do Małopolski[4]. Jednak od XIX wieku teren ten często zaliczany jest do Podlasia.
Łuków graniczy z 10 wsiami i kompleksem Lasów Łukowskich (Jata, od strony NW). Do pobliskich miast prowadzą drogi krajowe w trzech kierunkach i wojewódzkie w trzech kierunkach.
Położenie topograficzne. Gród łukowski zlokalizowany został w zakolu Krzny Południowej i znajdował się 160 m n.p.m. Dawny rynek lokowanego miasta (obecnie pl. Solidarności i Wolności) leży na wysokości 161 m n.p.m., a plac Narutowicza w nowszym centrum miasta – 162 m n.p.m. W granicach administracyjnych znajdują się tereny posiadające wysokości bezwzględne 157…170 m n.p.m. Jedno z północnych przedmieść sięga do Krzny Północnej (również 160 m n.p.m.)[6].
Według danych z roku 2002[7] Łuków ma obszar 35,75 km², w tym:
użytki rolne: 62%
użytki leśne: 13%
W dolinie Krzny Pd. znajdują się Zalew Zimna Woda, łąki, ogródki działkowe, park, stadion i oczyszczalnia ścieków. Tereny zabudowane otoczone są polami uprawnymi i nieużytkami. W większej odległości z wielu stron występują lasy.
Nazwa Łuków pojawia się po raz pierwszy w notatkach z 1233 roku. W dokumencie Bolesława Wstydliwego, wydanym dla biskupa płockiego, książę uwolnił dobra kockie spod jurysdykcji Castelani nostri de Lucow[8]. Nazwa Łuków pochodzi od słowiańskiego pnia słowotwórczego łuk, który jest zrozumiały na gruncie analizy materiału onomastycznego z całej Słowiańszczyzny. W przedhistorycznej epoce języka polskiego rdzeńłuk posiadał oboczne formy łęk (porównaj łąka) i ług. Nazwa Łuków początkowo określała miejsce położone na terenie podmokłym. Należy zatem do typu nazw topograficznych[9][10]. Nazwa mieszkańca miasta to łukowianin (forma drugiego przypadku liczby mnogiej: łukowian), zaś mieszkanki – łukowianka.
Historia
Pierwsze wzmianki pochodzą z 1233 roku, w Łukowie istniała małopolska kasztelania o strategicznym, nadgranicznym znaczeniu. W połowie XIII w. książę Bolesław Wstydliwy osadził w Łukowie templariuszy i wystarał się o utworzenie biskupstwa misyjnego - wymienianym w bullii papieżaInnocentego IV z 1 lutego 1257[11]. Jednak wskutek interwencji Krzyżaków diecezja łukowska formalnie istniała tylko w latach 1254–1257 – papież cofnął pełnomocnictwo niedawno mianowanemu biskupowi, Bartłomiejowi z Pragi.
Miasto było wielokrotnie niszczone: przez Prusów, Tatarów, Jaćwingów i Litwinów. Dopiero zawarcie w 1385 roku unii polsko-litewskiej dało względne uspokojenie sytuacji. W 1369 roku Kazimierz Wielki nadał Łukowowi prawa wolnego miasta. W 1403 roku Władysław Jagiełło „dodał” Łukowowi prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim. Poważną przeszkodą dla rozwoju Łukowa były częste pożary. Z zachowanych do naszych czasów przekazów źródłowych wiadomo, że miasto uległo poważnym zniszczeniom w latach 1517, 1528 i 1533.
Największy rozkwit miasto przeżywało w XVI i pierwszej połowie XVII wieku. Łuków słynął z targów i produkcji sukna. Wojna polsko-szwedzka w XVII wieku przynosi upadek miasta.
W latach 1763–1793 urząd vicesregenta grodu łukowskiego sprawował Grzegorz Chromiński herbu Lubicz.
Ożywienie gospodarcze przyniósł dopiero wiek XVIII – Łuków ponownie stał się kasztelanią, jednak korzystną passę przerwał pożar w 1782 roku, w wyniku którego liczba mieszkańców zmniejszyła się z ponad 3000 do 1 644[12]
Mimo nienajlepszych warunków życia ludność Łukowa odznaczała się zawsze postawą patriotyczną i brała czynny udział w powstaniach i ruchach niepodległościowych. Po powstaniu listopadowym (w 1839 roku) działał tu Związek Patriotyczny, zorganizowany przez młodzież łukowską i warszawską. Przewodniczył jej Karol Levittoux – wychowanek gimnazjum łukowskiego. Wykrycie przez Rosjan „spisku” było bezpośrednią przyczyną likwidacji szkoły średniej w Łukowie i przeniesienia jej do Siedlec.
Polityka rusyfikacji prowadzona w XIX w. przyniosła upadek szkolnictwa. Wielu światłych łukowian czyniło starania o utworzenie szkoły w budynku poklasztornym przy kościele pobernardyńskim (zagrożonym przebudową na cerkiew). Dopiero w 1902 r. kurator zgodził się na 4-klasową szkołę o poziomie czterech niższych klas gimnazjalnych z językiem polskim jako przedmiotem nieobowiązkowym. W 1899 r. powstała 2-klasowa prywatna szkoła dla dziewcząt (pensja żeńska)[13]. Od roku szkolnego 1911/1912 staraniem Stanisława Szałowskiego, prezesa Polskiej Macierzy Szkolnej w Łukowie, zaczęła funkcjonować Szkoła Handlowa. Była to czteroklasowa placówka prywatna, istniejąca obok starszej czteroklasowej szkoły miejskiej. W 1916 r. została przemianowana na sześcioklasową Szkołę Realną. Z kolei w 1919 r. przekształcono ją w Państwowe Gimnazjum im. T. Kościuszki[14].
W latach II wojny światowejhitlerowcy wymordowali miejscowych Żydów, stanowiących około 50% mieszkańców miasta. Miasto i okolice były terenem działania ruchu oporu, w tym AK, BCh i NSZ.
Po wojnie ożywienie gospodarcze przyniosła budowa dwóch dużych zakładów: fabryki obuwia Łukbut i dużych zakładów mięsnych, bazujących na lokalnym surowcu. Kontynuowana jest tradycja targów. Na początku XXI wieku zakłady Łukbut upadły. Zakłady Mięsne wykupił znany senator Henryk Stokłosa. Po 1990 powstało też wiele prywatnych zakładów mięsnych i obuwniczych.
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża ŚwiętegoZespół klasztorny bernardynów z 2 poł. XVIII wieku, ul. Księdza Kardynała S. Wyszyńskiego 41-43. W skład zespołu wchodzą:
kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w stylu barokowym z lat 1665-1770;
dzwonnica z 1766 r.;
klasztor bernardynów (obecnie w większości mieści I Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki);
cmentarz św. Rocha, ul. kard. Stefana Wyszyńskiego 50;
zespół klasztorny pijarów z XVIII i XIX wieku, ul. J.Piłsudskiego 14. W skład zespołu wchodzą:
kolegium pijarów i zabudowania klasztorne (obecnie Powiatowy Urząd Pracy);
ogrodzenie z bramą ;
konwikt Szaniawskich w stylu barokowym z lat 1728–1733 z fundacji biskupa Konstantego Felicjana Szaniawskiego; obecnie w budynku mieści się Muzeum Regionalne, ul. Piłsudskiego 19;
kamienica przy ul. Piłsudskiego 28 (róg z Alejami Kościuszki) z 1924 roku;
budynek dawnej Kasy Skarbowej z połowy XIX wieku, pl. Narutowicza 3.
Układ urbanistyczny
Śródmieście
Ochronie konserwatorskiej podlega zabytkowy układ ulic i placów w Śródmieściu z centrum w pobliżu zakola Krzny Południowej, jak i panorama z jej doliny z widokiem na oba kościoły barokowe. Głównymi ulicami miasta są: ul. J. Piłsudskiego, ul. ks. kard. S. Wyszyńskiego i zaczynająca się również w Śródmieściu ul. Międzyrzecka. Przy skrzyżowaniu tych dwóch ostatnich znajduje się pl. Solidarności i Wolności – historyczny Rynek Główny miasta. Plac G. Narutowicza koło Kolegiaty Łukowskiej i Starostwa to dawny plac Pijarski. Kolebka grodu kasztelańskiego położona w zakolu Krzny Pd., nie jest reprezentacyjną dzielnicą miasta. Do II wojny światowej w dużym stopniu była zamieszkana przez ludność żydowską, a podczas okupacji hitlerowcy utworzyli w niej getto.
Kamienice i budynki użyteczności publicznej powstałe w Śródmieściu są przeważnie jedno-, a niektóre dwupiętrowe.
Części miasta
Część zabudowy koncentruje się wzdłuż głównych arterii miasta – ulic: J. Piłsudskiego, ks. kard. S. Wyszyńskiego i przedłużających je ulic o nazwach kierunkowych: ul. Radzyńskiej, Świderskiej i Siedleckiej (na osi południe–północ) oraz ul. Międzyrzeckiej i Warszawskiej (w kierunku wschodnim i zachodnim). Duże znaczenie mają też Al. T. Kościuszki, łączące Śródmieście z dworcem kolejowym.
W ciągu dziejów wokół śródmieścia, wzdłuż dróg zbiegających się w nim prawie promieniście, powstało wiele części miasta, z których szesnaście nosi dziś nazwę ustaloną urzędowo[17]. Jest ona na na ogół zgodna z jedyną albo główną ulicą każdej z nich:
Pastewnik
Wójtostwo
Zapowiednik – obejmuje ul. Zapowiednik i końcową część ul. Międzyrzeckiej z ulicami bocznymi, tylko po parzystej, południowo-wschodniej stronie, w sąsiedztwie lasu Zapowiednik[18]
Karwacz – położona za przejazdem kolejowym północna strona ul. Międzyrzeckiej, z ul. Podgórną, w sąsiedztwie wsi Karwacz
Farfak
Trzaskaniec – składa się z ulicy Trzaskoniec
Wiatraki
Zimna Woda
Poważe (z Poważego na Wiatraki, w poprzek doliny Krzny Pd., prowadzi ul. Nadrzeczna)
Łapiguz
Patoki – ul. Żelechowska (przynajmniej za przejazdem kolejowym) i jej boczna, ul. Patoki
Gołaszowiec – obecna ul. Gołaszówiec do ul. Kiernickich i końcowy odcinek ul. Kiernickich
Nowy Łuków; częściowo na jego skraju powstało os. H. Sienkiewicza
Ulica Cegielniana – jako część miasta obejmuje ul. Cegielnianą, Południową i Zagrodową; częściowo na skraju tej parceli powstało os. Sienkiewicza
Cieszkowizna
Glinki
Ulice niektórych z wymienionych części miasta są boczne, przebiegają poprzecznie do arterii kierującej ruch pojazdów do centrum. Wolne od uciążliwego transportu są m.in.: Pastewnik, Gołaszowiec, Nowy Łuków, Ulica Cegielniana i, jeśli nie włączać ul. Żelechowskiej, Patoki. Są osiedla zabudowy jednorodzinnej posiadające odrębną nazwę urzędową, która jednak nie występuje w adresach posesji. Są to:
W obecnych spisach miejscowości nie występuje jako część miasta między innymi Zakolejna oraz osiedla: Pisarzy Polskich i Adama Mickiewicza (zwane Nowym Łukowem II). Wyżej wymienione części miasta są to, poza pojedynczymi blokami, tereny zabudowy jednorodzinnej.
Osiedla budownictwa wielorodzinnego
Osiedle Henryka Sienkiewicza – widok na blok przy ulicy Jana Skrzetuskiego
Większe osiedla bloków mieszkalnych są następujące:
Wymienione osiedla składają się z bloków czteropiętrowych, posiadających od jednej do pięciu klatek schodowych.
Do małych osiedli bloków mieszkalnych należą:
os. Spokojna
os. Stodolna–Siedlecka
W sąsiedztwie os. Klimeckiego powstał Zespół Budynków Mieszkalnych Wielorodzinnych przy ulicy Przemysłowej.
Tereny przemysłowo-składowe
Duże zakłady produkcyjne w okresie uprzemysławiania miasta zlokalizowano we wschodniej jego części (zapewne ze względu na przeważające wiatry zachodnie i bliskość głównej linii kolejowej wschód—zachód), natomiast w pobliżu stacji Łuków Łapiguz (częściowo po przedwojennych koszarach) umieszczono przedsiębiorstwa handlowe z magazynami. Obiekty po nieistniejących już wielu państwowych zakładach produkcyjnych, szczególnie we wschodniej części miasta, zajmują firmy handlowe.
Pomniki i niektóre tablice pamiątkowe
głaz z tablicą „1233–1983. 750 lat Łukowa” (ul. J. Piłsudskiego)
tablica obchodu w 1916 r. 125 rocznicy ogłoszenia Konstytucji 3 maja (pl. G. Narutowicza)
pomnik Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Łuków poległych za wolność Ojczyzny w latach 1939–1945 (pomnik na grobowcu na cmentarzu św. Rocha)
pomnik Harcerzy i Harcerek, którzy zginęli za Ojczyznę w latach 1939–1945 (pomnik - symboliczny grobowiec na cmentarzu św. Rocha)
pomnik Kolejarzy poległych za Ojczyznę w latach 1939–1945 (ul. S. Konarskiego)
pomnik Harcerzy Szarych Szeregów zamordowanych przez gestapo w akcji zdobycia amunicji w 1943 r. (ul. S. Okrzei)
pomnik Żydów poległych i pomordowanych przez okupantów hitlerowskich w latach 1939–1944 w Łukowie i okolicy (na terenie dawnego kirkutu przy ul. Warszawskiej)
tablica upamiętniająca kilkaset Żydów rozstrzelanych podczas okupacji przez Niemców na dziedzińcu ówczesnego Magistratu (ul. ks. kard. S. Wyszyńskiego 19)[20]
Żydów Łukowa zamordowanych przez Niemców w latach 1940–1943 (w lasku zwanym Kierkutem, przy drodze polnej z Łukowa od ul. Domaszewskiej do Malcanowa[21].)
Żołnierzy Armii Radzieckiej i Polskiej poległych w walkach o wyzwolenie Ziemi Łukowskiej (w Parku Miejskim)
Między ulicami Świderską, Cmentarną i 700-lecia (obecnie między os. Unitów Podlaskich i os. Sienkiewicza) znajduje się cmentarz św. Rocha, powstały w pierwszej połowie XIX w. Jest on administrowany przez Parafię Rzymskokatolicką Podwyższenia Krzyża św. Na cmentarzu wojskowym przy ul Strzelniczej, na Łapiguzie, pochowani są żołnierze różnych narodowości polegli podczas I wojny światowej oraz żołnierze polscy, którzy zginęli w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej. Na końcu ul. Zapowiednik przygotowano cmentarz komunalny.
Fontanna w Centrum Łukowa
Zieleń miejska
Parki
Park Miejski – w dolinie Krzny Pd. w sąsiedztwie Śródmieścia; w latach 2008–2010 został zmodernizowany wraz z budową na jego terenie obiektów rekreacyjnych[22]
park szpitalny
Ogrody działkowe
„Kamieniak”
„Promyk”
„Słonecznik”
„Niedźwiadek”
Demografia
Wschodnia granica dawnej ziemi łukowskiej przebiegała w najbliższym miejscu 18 km na wschód od Łukowa. Jest to część zachodniej granicy właściwego Podlasia, na którym występują wpływy kultury wschodniosłowiańskiej. Ziemia łukowska znajduje się w zasięgu dialektu mazowieckiego. Podobieństwo gwar, wielu nazw miejscowych, a także typ gniazdowego osadnictwa drobnoszlacheckiego świadczy o dawnej kolonizacji tej ziemi przez ludność z Mazowsza.
Łuków wraz z okolicą, początkowo w promieniu 20–40 km, od XII wieku należał do parafii łukowskiej archidiakonatu radomskiego diecezji krakowskiej. W 1790 roku parafia włączona została do diecezji chełmskiej, a w 1807 do nowo utworzonej diecezji lubelskiej. W 1818 roku po erygowaniu diecezji janowskiej czyli podlaskiej znalazły się w niej również tereny należące do dekanatu łukowskiego. W 1867 roku na mocy ukazu carskiego Aleksandra II diecezja podlaska została skasowana i przyłączona do lubelskiej. Taki stan trwał do roku 1918, kiedy reaktywowano diecezję podlaską.
Obecnie w Łukowie mają siedzibę 4 parafie rzymskokatolickie:
Na początku lat dziewięćdziesiątych do publicznych placówek oświatowych w Łukowie należało: 9 przedszkoli, 6 szkół podstawowych, liceum ogólnokształcące, liceum medyczne, zespół szkół zawodowych i zasadnicza szkoła rolnicza. Z dniem 1 IX 1999 r. utworzono 3 samodzielne gimnazja, w tym dwa na miejscu zlikwidowanych szkół podstawowych. W roku szkolnym 2008/2009 w mieście funkcjonuje 9 publicznych przedszkoli, 3 szkoły podstawowe i trzy gimnazja. Władze powiatu są organem prowadzącym szkoły średnie: I Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki i IV Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II oraz 3 zespoły szkół (w tym jeden składający się wyłącznie ze szkół średnich): nr 1 – im. H. Sienkiewicza, nr 2 – im. A. Świętochowskiego i nr 3 – im. W. Reymonta. Powiatową placówką jest też Zespół Szkół Specjalnych im. M. Konopnickiej. W 1991 r. powstało Społeczne Liceum Ogólnokształcące, późniejsze Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. S. kard. Wyszyńskiego, które zakończyło swoją działalność wraz z końcem roku szkolnego 2011/2012.
Collegium Łukowskie Akademii Medycznej w Lublinie (otwarte 2001) .
W latach 2000–2006 Ośrodek Dydaktyczno-Konferencyjny KUL w Łukowie umożliwiał uzyskanie wyższego wykształcenia zawodowego o kierunkach administracja i informatyka.
Instytucje i stowarzyszenia regionalistyczne
Zestawiono tu instytucje i stowarzyszenia regionalistyczne oraz szerszego zakresu prowadzące podobną działalność.
Łukowski Ośrodek Kultury, który m.in. prowadzi szkółki rzeźbiarską i garncarską w ramach ministerialnego programu "Ginące zawody". Dawniej Powiatowy Dom Kultury.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łukowskiej, zał. 1957 r. Wydaje m.in. „Zeszyty Łukowskie”.
Muzeum Regionalne w Łukowie, zał. 1960 r. – wystawy etnograficzne, sztuki, geologiczno-paleontologiczna (amonitów z jurajskich kier lodowcowych rejonu Łukowa).
Łukowskie Towarzystwo Regionalne imienia Jana Stanisława Majewskiego, zał. 1995. Wydaje m.in. „Nową Gazetę Łukowską”, a w latach 2002–2007 – rocznik „Łuków i Ziemia Łukowska. Kalendarium kronikarskie”.
Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Nasz Region”, zał. 2001. W latach 2002–2004 wydawało dwutygodnik „Puls Naszego Regionu”. M.in. prowadzi Dziecięcy Zespół Regionalny „Kropelki Rosy”, zał. 2005 r.
Łukowskie Stowarzyszenie Rozwoju, zał. 2002 r. Wśród różnokierunkowych działań prowadzi Portal Historyczny Miasta Łuków.
Bractwo Literackie „Łukowianin”, zał. 2002 r., działające w Klubie „Apis” przy ŁSM.
Stowarzyszenie „Nasze Dziedzictwo”.
Stowarzyszenie Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Łukowskiej „Łukowiacy”, zał. 1999 r.
Kultura
Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka SienkiewiczaŁukowski Ośrodek Kultury
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Mieczysława Karłowicza, zał. 1945 r.
Łukowski Ośrodek Kultury. Do 31 XII 2011 r. w jego strukturze funkcjonowała Miejska Biblioteka Publiczna i Kino „Łuków”. Przy ŁOK-u działają m.in.:
Galeria „PROwizorium”
Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Łukowskiej „Łukowiacy”, zał. 1999 r.
Orkiestra Towarzystwa Muzycznego im. Antoniego Próchniewicza w Łukowie, reaktywowana 1995 r.
Dziecięca grupa plastyczna „Pędzelki”.
Prowadzone są:
taniec z elementami baletu 5-6-latków
kultura żywego słowa i recytacja
kurs tańca towarzyskiego dla młodzieży i dorosłych
Uniwersytet Trzeciego Wieku
Klub „Apis” przy Łukowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej; przy nim działa m.in.
Bractwo Literackie „Łukowianin”, zał. 2002 r.,
Załoga Obronna Kasztelu Łuków – grupa rekonstrukcji historycznej, zał. 2002 r.
Chór „Lutnia” I Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki, zał. 1999 r. przez społecznika i nauczyciela muzyki kilku łukowskich szkół Tadeusz Borkowskiego (zmarł 3 VI 2012)
Studio Tańca „Incognito”; zespół założono w 2004 r.
Dziecięcy Zespół Regionalny „Kropelki Rosy” założony w 2005 r.
Sport i rekreacja
Ośrodek Sportu i Rekreacji w Łukowie, który posiada m.in. letnie baseny w śródmieściu, krytą pływalnię oraz zalew w dolinie Krzny Pd. w sąsiedztwie Lasu Zimna Woda.
Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy „Amonit” zał. 1994 r.
Stowarzyszenie Szachistów „Szachpol” w Łukowie założone w 1995 roku, prowadzi klub sportowy w zakresie szachów
Międzyszkolny Klub Sportowy „Delfinek” w Łukowie, zał. 2000 r.
Łukowskie Stowarzyszenie Rozwoju założyło w 2007 r. i prowadzi klub sportowy „ŁSR Orlik 2006 Łuków” w zakresie piłki nożnej chłopców.
Stowarzyszenie Piłki Ręcznej „Łukovia” Łuków założone w 2002 roku, prowadzi klub sportowy piłki ręcznej dziewcząt (www.lukovia.pl)
Służba zdrowia
W Łukowie według stanu na 1991 rok funkcjonowały następujące placówki służby zdrowia: Szpital Miejski, Pogotowie Ratunkowe, przychodnie rejonowe przy ul. 700-lecia (obecnie to ul. dr. A. Rogalińskiego) i Al. Kościuszki, co najmniej sześć prywatnych gabinetów lekarskich oraz pięć aptek, w tym trzy prywatne. W Łukowie pracowało 100 lekarzy i 439 pielęgniarek. Szpital Miejski w Łukowie był największym w województwie siedleckim pod względem liczby łóżek (667). Obecnie Szpital im. św. Tadeusza jest jednym z największych szpitali powiatowych w województwie lubelskim. W mieście czynne są też prywatne przychodnie i gabinety lekarskie. Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej: NZOZ „Łuksja”, NZOZ „Kolejarz”, NZOZ „Lukmed”, NZOZ św. Michała, NZOZ „Centrum” i NZOZ „Evmed”.
Media lokalne i regionalne
Prasa
Pierwszym łukowskim pismem lokalnym po 1989 roku był „Głos Łukowa” , przez pierwsze miesiące – pismo miejscowego OKW NSZZ „Solidarność”, potem - niezależny Obywatelski Dwutygodnik Ziemi Łukowskiej. Ukazywał się regularnie do końca 2006 r., a okazjonalnie (wydania specjalne) - do jesieni 2008 r.
Obecnie w Łukowie systematycznie są wydawane czasopisma o zasięgu powiatu łukowskiego:
Nowa Gazeta Łukowska – miesięcznik Towarzystwa Regionalnego im. J. S. Majewskiego w Łukowie
Wspólnota Łukowska – jeden z tygodników północnej Lubelszczyzny, wydawnictwa „Wspólnota”
Łukowska Gazeta Lokalna - tygodnik
Gazeta Łukowska – nowy miesięcznik
Ponadto powiat łukowski znajduje się w zasięgu następujących tygodników subregionalnych:
Łukowski Program Telewizyjny czyli Master TV – telewizja kablowa odbierana w sieci UPC na wszystkich osiedlach bloków mieszkalnych w Łukowie oraz, w mniejszej rozdzielczości, w Internecie.
Magnes.TV - powstała w 2012 roku telewizja, dostępna w sieci światłowodowej operatora telekomunikacyjnego FEROmedia oraz w Internecie
Lukman TV
Telewizją regionalną odbieraną w powiecie łukowskim jest TVP Lublin.
Internet
Liczne lokalne witryny internetowe instytucji samorządowych, społecznych, niektórych parafii, strony www osób i firm prywatnych. Prawie wszystkie redakcje wyżej wymienionych mediów prowadzą własne serwisy internetowe. Najstarszą stroną WWW o grodzie nad Krzną jest Wirtualny Łuków, w sieci od 1996 roku. Pierwsza nieoficjalna strona Miasta Łuków. Bogaty zakres miała pierwsza wersja oficjalnej witryny internetowej Miasta Łuków, powstała w 1999 r.
Jedynie w internecie jest również obecny zarejestrowany tytuł prasowy Lukow24.pl - Pierwsze źródło informacji....
Komunikacja
Dworzec kolejowy w Łukowie (przed remontem)Budynek dworca od strony miasta (po remoncie)
W Łukowie znajdują się dwie stacje kolejowe: Łuków (2 km na północ od centrum) i Łuków Łapiguz (1,5 km na zachód od centrum) oraz przystanek kolejowy Łuków Zapowiednik we wschodniej części miasta.
Transport drogowy również pełni dużą rolę. Istnieje tu przedsiębiorstwo PKS w Łukowie S.A., zapewniające połączenia z Warszawą, Siedlcami, Radzyniem Podlaskim, Garwolinem, Lubartowem oraz Lublinem, a także z większością miejscowości na terenie całego powiatu. Jego ofertę uzupełniają przedsiębiorstwa PKS w Garwolinie S.A., PKS „Sokołów” w Sokołowie Podlaskim S.A., PKS w Radzyniu Podlaskim S.A., PKS Włodawa Sp. z o.o., Lubelskie Linie Autobusowe Sp. z o.o., PKS w Puławach Sp. z o.o. czy PKS w Olsztynie S.A., utrzymujący regularne połączenia m.in. z Sokołowem Podlaskim, Parczewem, Włodawą, Rykami, Olsztynem i Giżyckiem. Istnieją też prywatni przewoźnicy utrzymujący połączenia do Lublina, Warszawy, Siedlec i Radzynia Podlaskiego.
Śródmieście od strony zachodniej otacza droga dwupasmowa[25], zwana małą obwodnicą (wobec zaplanowanej właściwej obwodnicy, która ma prowadzić blisko zachodniej granicy miasta).
W Łukowie rozwinięty jest głównie przemysł spożywczy. Ponadto działają tu średnie i małe zakłady przemysłu odzieżowego, obuwniczego, stolarki budowlanej, maszynowego i metalowego oraz zakład energetyki cieplnej. Oprócz dużych zakładów mięsnych i małych firm wędliniarskich istnieje zakład mleczarski, chłodnia, wiele małych piekarni i zakładów cukierniczych wysyłających wyroby także do innych miast[26][27]
Budownictwo
Działają większe firmy zajmujące się produkcją materiałów budowlanych, budownictwem mieszkaniowym wielorodzinnym, drogowym i wodnym oraz instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ciepłowniczych.
Gospodarka komunalna
W Łukowie pracuje zakład zajmujący się dostarczaniem wody dla odbiorców indywidualnych, osiedli domów wielorodzinnych i zakładów przemysłowych. Wdrożył on system sortowania odpadów z gospodarstw domowych. Inny zakład zaopatruje w ciepłą wodę osiedla mieszkaniowe i innych odbiorców.
Sześć z dziesięciu rond posiada nazwy; znajdują się one w pasie obwodnicy śródmieścia[30]. Są to (w kolejności od pd. strony miasta i zgodnie z ruchem wskazówek zegara):
Najstarsze, powstałe na początku lat 30. XX w., jest rondo z pomnikiem H. Sienkiewicza, na ulicy nazwanej jego imieniem.
Wzdłuż obwodnicy śródmieścia, a także niektórych ulic wybiegających poza nią promieniście – Świderskiej, częściowo Międzyrzeckiej i Żelechowskiej – przebiegają ścieżki rowerowe.
Zob. też wyżej w sekcji Komunikacja.
Rzemiosło i usługi
W mieście działa Cech Rzemiosł Różnych założony w 1952 roku.
Handel
Przy ul. Prusa znajduje się Targowisko Miejskie nr 1. Na starym targowisku zwanym Rynkiem jest prowadzony handel zwierzętami hodowlanymi, płodami rolnymi i artykułami przemysłowymi. Dniem targowym w Łukowie tradycyjnie jest czwartek. Do czasu wybudowania pasażu handlowego przy ul. Kanałowej, funkcjonowało przy niej Targowisko Miejskie nr 2, zwane zieleniakiem, gdzie odbywał się drobny handel warzywami, nabiałem itp. Obecnie jest na to wydzielone miejsce na targowisku przy ul. Prusa.
W mieście znajduje się wiele hurtowni, sklepów małych i dużych samoobsługowych, należących do firm miejscowych i dużych sieci handlowych (zob. niżej).
Liczba podmiotów gospodarczych
Liczba podmiotów gospodarczych według stanu w dniu 31 grudnia 2008 r. przedstawiała się następująco[32]:
ogółem 3409 jednostek gospodarczych, w tym w sektorze publicznym 96, w sektorze prywatnym 3313.
↑Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-12-28, s. 10, 175. ISSN1505-5507.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.
↑
Józef Ryszard Szaflik: Uzyskanie prawa niemieckiego. W: Ryszard Orłowski, Józef Ryszard Szaflik: Dzieje miasta Łukowa. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1962, s. 16; Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, T. 16, Halle 1782, s. 14.
↑Marzena Wieczorek (red.): Regionalny atlas Polski. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera, 2000, s. 5. ISBN 83-7000-512-08.
↑Główny Geodeta Kraju: Mapa topograficzna Polski 1:10 000. Łuków. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, Geokart-International Sp. z o.o. Rzeszów, 2002. ISBN 83-239-6085-2.Sprawdź autora:1. Brak numerów stron w książce
↑Ryszard Orłowski: Łuków w dobie upadku Rzeczypospolitej Szlacheckiej. W: Ryszard Orłowski, Józef Ryszard Szaflik: Dzieje miasta Łukowa. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1962, s. 61.
↑[Ryszard Grafik]: Dzieje szkolnictwa średniego w Łukowie. W: [Ryszard Grafik et al.]: Alma Mater Lukoviensis. Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie (1918–2008). Łuków: Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie, 2008, s. 38–40. ISBN 83-923129-1-0.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.
↑[Ryszard Grafik et al.]: Dzieje szkoły. W: [Ryszard Grafik et al.]: Alma Mater Lukoviensis. Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie (1918-2008). Łuków: Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie, 2008, s. 45–46. ISBN 83-923129-1-0.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.
↑Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Burmistrz
BŁĄD PRZYPISÓW
↑Główny Urząd Statystyczny. Strona Główna. TERYT. Wyszukiwanie. [2], dostęp 2009.02.28; [3], dostęp 2009-06-12.
W bazie TERYT wymienione części miasta posiadają też własny cyfrowy identyfikator miejscowości
↑Położona za przejazdem kolejowym parzysta część ul. Międzyrzeckiej na Zapowiedniku liczy najwięcej domów; jednak potocznie, niezgodnie z tradycją historyczną zaliczana jest do Karwacza.
↑W związku z różnymi publikacjami należy zauważyć, że miejsce zwane Kierkutem znajduje się w granicach Łukowa, a nie wsi Malcanów. Ta pobliska wieś nawet nie sąsiaduje z miastem, jest od niego oddzielona kolonią Pieńki, należącą do wsi Świdry. Mylące jest nazwanie ulicą Domaszewską nie tylko bocznej ulicy od ul. Świderskiej, lecz także drogi łączącej się z ul. Radzyńską. Nazwy ul. Domaszewska nie zastosowano konsekwentnie dla historycznej drogi biegnącej wprost na południe, w stronę do Domaszewnicy.
↑Główny Urząd Statystyczny: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2008 r. Statistical Information and Elaborations (Informacje i Opracowania Statystyczne). Warszawa 2009, s. 57. [4]
↑Dane według raportów wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 16 stycznia 2015.
↑Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Regionalnych > Moduł: Portret terytorium – zbiór informacji statystycznych o wybranej jednostce podziału terytorialnego (np. gmina, powiat itd.) > Jednostka terytorialna: Łuków (1), Lata: 2008.[5]
