Potok Oliwski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Emptywords (dyskusja | edycje) m Wycofano edycję użytkownika 46.175.234.171 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Halfbricking. Znacznik: Wycofanie zmian |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
Sąsiednie dolinki obsługiwane są przez dopływy potoku. Obszar źródłowy jednego z dopływów ([[Potok Prochowy]]) objęty jest ochroną (''[[Rezerwat przyrody Źródliska w Dolinie Ewy]]''), a natomiast dolinka innego potoku ([[Potok Rynarzewski]] dl. 3,4 km<ref>[http://www.infoeko.pomorskie.pl/InformacjeZbiorcze/2007/Szczegoly/27 Stan wód powierzchniowych wymienionych wyżej - klasa wód wg Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska 25 listopada 1991 Dz. U. Nr 116 poz. 503: według badań prowadzonych przez WIOŚ w Gdańsku do roku 2003 włącznie ( kl I-wody przydatne do zaopatrzenia ludności, kl II-wody przydatne do urządzania kąpielisk, kl III wody dla potrzeb rolnictwa, non-wody pozaklasowe), Infoeko]</ref>) zajęta jest przez [[Gdański Ogród Zoologiczny]]. Pozostałe imienne dopływy to [[Potok Bobrowy]] oraz [[Potok Czystej Wody]]<ref>{{cytuj stronę | autor = | url =http://web.archive.org/web/20110219011438/http://www.gdansk.pl/turystyka,320,2838.html | tytuł =Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie – Oliwski Potok | opublikowany =Urząd Miejski w Gdańsku | data dostępu =2008-09-02}}</ref>. |
Sąsiednie dolinki obsługiwane są przez dopływy potoku. Obszar źródłowy jednego z dopływów ([[Potok Prochowy]]) objęty jest ochroną (''[[Rezerwat przyrody Źródliska w Dolinie Ewy]]''), a natomiast dolinka innego potoku ([[Potok Rynarzewski]] dl. 3,4 km<ref>[http://www.infoeko.pomorskie.pl/InformacjeZbiorcze/2007/Szczegoly/27 Stan wód powierzchniowych wymienionych wyżej - klasa wód wg Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska 25 listopada 1991 Dz. U. Nr 116 poz. 503: według badań prowadzonych przez WIOŚ w Gdańsku do roku 2003 włącznie ( kl I-wody przydatne do zaopatrzenia ludności, kl II-wody przydatne do urządzania kąpielisk, kl III wody dla potrzeb rolnictwa, non-wody pozaklasowe), Infoeko]</ref>) zajęta jest przez [[Gdański Ogród Zoologiczny]]. Pozostałe imienne dopływy to [[Potok Bobrowy]] oraz [[Potok Czystej Wody]]<ref>{{cytuj stronę | autor = | url =http://web.archive.org/web/20110219011438/http://www.gdansk.pl/turystyka,320,2838.html | tytuł =Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie – Oliwski Potok | opublikowany =Urząd Miejski w Gdańsku | data dostępu =2008-09-02}}</ref>. |
||
Jest [[Jednolita część wód|jednolitą częścią wód]] powierzchniowych Potok Oliwski o [[Typologia wód powierzchniowych|typie]] potok nizinny (PN). Do 2023 miał kod PLRW20001847994, następnie PLRW20000947994<ref>{{Cytuj | tytuł = Karta charakterystyki JCWP | url = http://karty.apgw.gov.pl:4200/api/v1/jcw/pdf?code=RW20000947994 | opublikowany = Hydroportal | data dostępu = 2024-07-26 | typ nośnika = pdf}}</ref>. W 2022 jego [[Stan ekologiczny wód|potencjał ekologiczny]] oceniono jako słaby, o czym zadecydował stan [[Makrozoobentos|makrobezkręgowców bentosowych]], podczas gdy parametry fizykochemiczne z reguły mieściły się w kryteriach stanu dobrego<ref>{{Cytuj | tytuł = Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2016-2021 na podstawie monitoringu – tabela | url = https://wody.gios.gov.pl/pjwp/publication/RIVERS/88 | opublikowany = Portal Jakości Wód Powierzchniowych GIOŚ | data dostępu = 2024-07-26 | typ nośnika = xlsx}}</ref>. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
Aktualna wersja na dzień 11:50, 26 lip 2024
 Wodospad w Parku Oliwskim po dawnym młynie VII | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Lokalizacja |
Gdańsk |
| Rzeka | |
| Długość | 9,57[1] km |
| Powierzchnia zlewni |
28,7 km² |
| Średni przepływ |
0,291 m³/s |
| Źródło | |
| Miejsce | Złota Karczma |
| Wysokość |
140 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Zatoka Gdańska |
| Miejsce | |
| Wysokość |
0 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Potok Oliwski (Radosna Struga) (kaszub. Òlëwskô Strëga) (w dolnym odcinku zwany również „Potokiem Jelitkowskim” bądź „Jelitkowską Strugą”) – jeden z głównych cieków odwadniających obszar Lasów Oliwskich, spływający ze strefy krawędziowej wysoczyzny kaszubskiej znajdującej się na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i uchodzący bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Źródła znajdują się na wysokości ok. 140 m n.p.m. w Złotej Karczmie. W początkowym biegu przecina drogę ekspresową S6, i dalej w swym odcinku źródłowym płynie wartkim nurtem poprzez Dolinę Bobrów. Wpływając do Doliny Radości przyjmuje stosunkowo duży lewy dopływ (Potok Zajączkowski, zwany też Dziczym Potokiem[2]) zwiększający w dwójnasób ilość wiedzionej wody.
Dysponując od tego miejsca znaczną ilością wód został w przeszłości zagospodarowany poprzez wykorzystanie energii spadku. Na jego drodze (aż niemal po same ujście) wybudowany został szereg urządzeń, z których najbardziej znane są młyny[3] oraz Kuźnia Wodna w Oliwie.
Potok płynie dalej poprzez Oliwę, zasilając w wodę stawy parkowe, a następnie w kierunku wschodnim aż po swe ujście w Jelitkowie.
Sąsiednie dolinki obsługiwane są przez dopływy potoku. Obszar źródłowy jednego z dopływów (Potok Prochowy) objęty jest ochroną (Rezerwat przyrody Źródliska w Dolinie Ewy), a natomiast dolinka innego potoku (Potok Rynarzewski dl. 3,4 km[4]) zajęta jest przez Gdański Ogród Zoologiczny. Pozostałe imienne dopływy to Potok Bobrowy oraz Potok Czystej Wody[5].
Jest jednolitą częścią wód powierzchniowych Potok Oliwski o typie potok nizinny (PN). Do 2023 miał kod PLRW20001847994, następnie PLRW20000947994[6]. W 2022 jego potencjał ekologiczny oceniono jako słaby, o czym zadecydował stan makrobezkręgowców bentosowych, podczas gdy parametry fizykochemiczne z reguły mieściły się w kryteriach stanu dobrego[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Do 1945 roku dolna część przepływu potoku nosiła nazwę niemiecką Glettkaubach.
Przy Potoku Oliwskim i jego dopływach funkcjonowało w ciągu wieków ponad dwadzieścia młynów[8] i zakładów przemysłowych pracujących dzięki sile wody. Numerowane były pod prąd potoku – od I młyna w Jelitkowie, do XXIV w Dolinie Krzaczastego Młyna[9]. Zespół młynów nad Potokiem Oliwskim w większości został zniszczony przez czas i różne okoliczności (wojny, pożary, brak gospodarza). Dokonane w przeszłości zagospodarowanie całego potoku jest przykładem na wykorzystanie naturalnych możliwości środowiska do rozwoju gospodarczego określonej przestrzeni osiedleńczej. Ten unoszący się w przestrzeni duch miejsca (genius loci) spowodował, iż właśnie w Dolinie Radości w oparciu o wody potoku, założył swoje poletko doświadczalne Instytut Budownictwa Wodnego PAN.
Ostatnimi czasy obserwuje się nasilone parcie miasta dążącego w swej ekspansji do własnego zagospodarowania (zabudowy) tego obszaru. Widomym dowodem tego nacisku jest nadanie obiektowi fizjograficznemu jakim jest Dolina Radości miana osiedla.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obiekty Administrowane – Potoki i Rowy – Zestawienie potoków. Gdańskie Melioracje. [dostęp 2014-04-30].
- ↑ Dariusz Podbereski, Marcin S. Wilga: Wędrówki Przyrodnicze, Trasy wycieczek przyrodniczych. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1995, s. 19. ISBN 83-85843-48-5.
- ↑ MŁYNY OLIWSKIE. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-04)].
- ↑ Stan wód powierzchniowych wymienionych wyżej - klasa wód wg Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska 25 listopada 1991 Dz. U. Nr 116 poz. 503: według badań prowadzonych przez WIOŚ w Gdańsku do roku 2003 włącznie ( kl I-wody przydatne do zaopatrzenia ludności, kl II-wody przydatne do urządzania kąpielisk, kl III wody dla potrzeb rolnictwa, non-wody pozaklasowe), Infoeko
- ↑ Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie – Oliwski Potok. Urząd Miejski w Gdańsku. [dostęp 2008-09-02].
- ↑ Karta charakterystyki JCWP [pdf], Hydroportal [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2016-2021 na podstawie monitoringu – tabela [xlsx], Portal Jakości Wód Powierzchniowych GIOŚ [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Młyny wodne Potoku Oliwskiego i jego odnóg. trojmiasto.pl, 19 marca 2009. [dostęp 2009-03-19].
- ↑ Andrzej Januszajtis: Młyn V (Czachowskiego) – al. Grunwaldzka 533. staraoliwa.pl. [dostęp 2014-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-26)]. (pol.).