Przejdź do zawartości

Wiewiórka rudoogonowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Dodano kategorię "Taksony opisane przez Alexandra von Humboldt" za pomocą HotCat, po czyszczeniu kodu przejrzyj wykonane zmiany!
m Zmiana nazwy kategorii: Kategoria:Taksony opisane przez Alexandra von Humboldt → Kategoria:Taksony opisane przez Alexandra von Humboldta (przy użyciu QRC)
Linia 127: Linia 127:
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Południowej]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Południowej]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1811 roku]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1811 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Alexandra von Humboldt]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Alexandra von Humboldta]]

Wersja z 07:36, 28 kwi 2024

Wiewiórka rudoogonowa
Sciurus granatensis[1]
Humboldt, 1811
Ilustracja
Wiewiórka rudoogonowa w rezerwacie Silvestre Gandoca-Manzanillo (Kostaryka)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

wiewiórkokształtne

Nadrodzina

Sciuroidea

Rodzina

wiewiórkowate

Podrodzina

wiewiórki

Plemię

wiewiórki drzewne

Rodzaj

wiewiórka

Gatunek

wiewiórka rudoogonowa

Synonimy
  • S. llanensis Mondolfi & Boher, 1984
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiewiórka rudoogonowa[3] (Sciurus granatensis) – politypowy gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae)[1]. Ze względu na wygląd i miejsce występowania wyodrębniono 32 podgatunki wiewiórek rudoogonowych.

Gryzonie tego gatunku zamieszkują lasy tropikalne i sezonowe Ameryki Środkowej i Południowej, od północnej Kostaryki, przez Panamę (m.in. na wyspie Barro Colorado), Kolumbię i południową Wenezuelę, aż po Ekwador. Występują również na wyspach Margarita, na Tobago i Trynidadzie. Wiewiórki zasiedliły obecny habitat około 5 do 8 milionów lat temu, gdy między obiema Amerykami pojawił się most lądowy[4][5].

Żywią się przede wszystkim dużymi owocami i nasionami, a w niektórych sytuacjach także owadami, liśćmi, korą drzew, grzybami i kwiatami.

Budowa ciała

Sciurus granatensis

Wiewiórki rudoogonowe są średniej wielkości[6]. Ich kolor zmienia się znacznie w całej gamie gatunków, zwłaszcza w różnych siedliskach. Powierzchnia grzbietowa jest często ciemnopomarańczowa, ale może wahać się od matowożółtej z czarnymi plamkami aż do jednolicie czarnej[6]. Niektóre odmiany wiewiórek rudoogonowych mają medianę – grzbietowy pasek[6]. Ich brzuszna część ciała występuje w kolorach od białego do całkowicie jasnopomarańczowego[6]. Dobrze owłosiony ogon jest matowożółtobrązowy i może zawierać czarną końcówkę[6].

Wiewiórki rudoogonowe różnią się wielkością w całym ich zasięgu geograficznym. Samce i samice są prawie tego samego rozmiaru, chociaż samice są zwykle nieco większe na panamskiej wyspie Barro Colorado. Masa ciała osiąga od 228 do 520 g, a długość w zakresie od 330 do 520 mm. Sciurus granatensis ma szeroką i wygiętą czaszkę. Pyszczek jest długi[6].

Ekologia

Wiewiórka rudoogonowa w czasie posiłku

Środowisko

Wiewiórki rudoogonowe występują w różnych siedliskach[5]. Zamieszkują oba typy lasów, tropikalne i sezonowe. Głównie spotkać je można w niższych warstwach leśnych (od 3 do 15 metrów nad poziomem gruntu)[7], w ścisłej bliskości wody, a także na polach uprawnych, w miejscach z bliskim kontaktem człowieka[7][8].

Odżywianie

Wiewiórki rudoogonowe zdobywają pożywienie głównie na ziemi oraz w niższych partiach lasów, zazwyczaj do kilku metrów ponad poziomem gruntu[7]. Gdy jednak znajdą na ziemi owoc lub orzech, zawsze wnoszą go na pobliskie drzewo, kilka metrów wyżej, i dopiero tam zaczynają konsumpcję[7]. W okresie owocowania wyższych drzew zapuszczają się także w ich korony, obserwowane były nawet 30 metrów ponad poziomem gruntu[7].

Około 65% diety wiewiórek rudoogonowych składa się z owoców, orzechów i nasion. Choć żywią się głównie dużymi owocami i nasionami, ich dieta może obejmować liście, korę, grzyby i kwiaty[5]. Wiewiórki południowoamerykańskie karmią młode owadami[5]. W obszarach, w których przebywają ludzie, żywią się dla odmiany takimi owocami i warzywami jak mango, awokado, kukurydza, kokos i banan, powodując szkody w tych uprawach. Wiewiórki szukają przede wszystkim żywności na ziemi, ale także w koronach drzew powyżej 30 m nad ziemią[9][4].

Z badań przeprowadzonych na wyspie Barro Colorado wynika, że wiewiórki tego gatunku żywią się przynajmniej 56 gatunkami roślin, jednak wśród występującego tam podgatunku wiewiórek ok. 75% diety przypada na zaledwie cztery z nich: orzechy drzewa Dipteryx panamensis, pędy palmy Astrocaryum standleyanum i Scheelea zonensis oraz owoce gatunku Gustavia superba[9][7]. Z kolei w rejonie Góry św. Benedykta na Trynidadzie ulubionym przysmakiem wiewiórek rudoogonowych są łuski dojrzałych owoców kakaowca, drzewa występującego powszechnie w tym regionie[10].

Znaczenie w ekosystemie

Wiewiórki południowoamerykańskie rozpraszają nasiona owoców, którymi się żywią, a także zarodniki grzybów[10]. Mogą być cennym łupem dla drapieżników. Niekiedy przyczyniają się do niszczenia upraw, takich owoców i warzyw jak mango, kakao[11], awokado czy kukurydza.

Systematyka

Gryzonie Ameryki Południowej są wciąż stosunkowo słabo znane nauce[5], wobec czego granice pomiędzy poszczególnymi podgatunkami, a także pomiędzy rodzajami Sciurus, Microsciurus i Sciurillus bywają płynne[5]. W przeszłości niektórzy autorzy wyodrębniali także osobny rodzaj Mesosciurus, do którego miało należeć kilka spośród podgatunków obecnie klasyfikowanych jako wiewiórki rudoogonowe[12].

Na podstawie różnic w wyglądzie i miejscu występowania wyodrębniono 32 podgatunki wiewiórki rudoogonowej[1][13][14]:

Zaobserwowany: Colonia Agricola de Caracolicito[5]
  • Sciurus granatensis bondae. J. A. Allen, 1899
  • Sciurus granatensis candelensis. J. A. Allen, 1914
  • Sciurus granatensis carchensis. Harris and Hershkovitz, 1938
  • Sciurus granatensis chapmani. J. A. Allen, 1899
  • Sciurus granatensis chiriquensis. Bangs, 1902
  • Sciurus granatensis chrysuros. Pucheran, 1845
  • Sciurus granatensis ferminae. Cabrera, 1917
  • Sciurus granatensis gerrardi. Gray, 1861
Także Mesosciurus gerrardi valdiviae, zaobserwowany w okolicach Puerto Valdivia w Kolumbii[5]
  • Sciurus granatensis granatensis. Humboldt, 1811
Zaobserwowany: departament Bolívar w Kolumbii[5]
  • Sciurus granatensis griseimembra. J. A. Allen, 1914
  • Sciurus granatensis griseogena. Gray, 1867
  • Sciurus granatensis hoffmanni. Peters, 1863
  • Sciurus granatensis imbaburae. Harris and Hershkovitz, 1938
  • Sciurus granatensis llanensis. Mondolfi and Boher, 1984
Zaobserwowany: Barinas, Hato Corozal, Caño Tutumito, Arismendi[5]
  • Sciurus granatensis manavi. J. A. Allen, 1914
  • Sciurus granatensis maracaibensis. Hershkovitz, 1947
Występuje w rejonie Rio Aurare w okolicach Maracaibo[5]
  • Sciurus granatensis meridensis. Thomas, 1901
  • Sciurus granatensis morulus. Bangs, 1900
  • Sciurus granatensis nesaeus. G. M. Allen, 1902
  • Sciurus granatensis norosiensis. Hershkovitz, 1947
  • Sciurus granatensis perijae. Hershkovitz, 1947
  • Sciurus granatensis quindianus. J. A. Allen, 1914
  • Sciurus granatensis saltuensis. Bangs, 1898
  • Sciurus granatensis soederstroemi. Stone, 1914
Pierwotnie opisywana jako S. g. söderströmi[8]
  • Sciurus granatensis splendidus. Gray, 1842
  • Sciurus granatensis sumaco. Cabrera, 1917
  • Sciurus granatensis tarrae. Hershkovitz, 1947
Zaobserwowana w rejonie Rio Tarra (stąd nazwa), prawego dopływu San Calixto w kolumbijskim departamencie Norte de Santander[8][5]
  • Sciurus granatensis valdiviae. J. A. Allen, 1915
  • Sciurus granatensis variabilis. I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1832
  • Sciurus granatensis versicolor. Thomas, 1900
  • Sciurus granatensis zuliae. Osgood, 1910

Tryb życia

Podobnie jak wszystkie inne wiewiórki występujące w Ameryce Południowej, Sciurus granatensis jest zwierzęciem dziennym[5]. Buduje kuliste gniazda z gałązek i listowia w porastających drzewa pnączach lub na konarach[5].

Rozród

Młoda wiewiórka rudoogonowa

Wiewiórki rudoogonowe zwykle rozmnażają się pod koniec grudnia lub na początku stycznia do października. Podczas godów samce zaczynają szukać samic trzy lub więcej dni przed ich wejściem w ruję. W dzień, w którym u samicy rozpoczyna się ruja, wiele samców zaczyna wkraczać w jej terytorium i goni ją aż do momentu pokrycia. Samiec traci zainteresowanie samicą w ciągu 15 do 30 minut po kopulacji. Okres ciąży tych wiewiórek jest krótszy niż dwa miesiące[potrzebny przypis].

Młode rodzą się bezwłose i z zamkniętymi oczami, o masie ciała około 9 do 10 g. Wielkość miotu waha się od 1 do 2 osobników, choć w rzadkich przypadkach może wynieść 3. W ciągu roku może wystąpić od 2 do 3 miotów. Futro zaczyna rosnąć młodym około 14 dni po urodzeniu, a ich oczy otwierają się około 30 do 32 dni po urodzeniu[15].

Rozmieszczenie geograficzne

Wiewiórka rudoogonowa

Wiewiórki rudoogonowe występują powszechnie w Ameryce Środkowej i Południowej[10]. Stanowią jeden z szesnastu gatunków wiewiórek występujących w tym rejonie świata[16]. Ich zakres obejmuje północną Kostarykę, Panamę (w tym Barro Colorado), południową Wenezuelę, Kolumbię i Ekwador[9][10][7][14]. Występują również na wyspach Margarita, Tobago, Trynidad[10][14].. Okazy obserwowane były we wszystkich strefach od poziomu morza aż po zalesione zbocza gór do wysokości ok. 3 tysięcy metrów n.p.m.[14]

Ochrona

Występuje w wielu obszarach chronionych, w tym parkach narodowych i parkach miejskich[14]. Naturalnymi drapieżnikami polującymi na wiewiórki są m.in. kapucynki czubate oraz średnie i duże kotowate[5]. Mimo tego populacja wiewiórki rudoogonowej jest nadal bardzo duża i wydaje się być nie zagrożona, z tego powodu w 2008 roku IUCN umieściła ją pomiędzy gatunkami narażonymi na minimalne ryzyko wyginięcia[14].

Przypisy

  1. ↑ a b c Sciurus granatensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Sciurus granatensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 196. ISBN 978-83-88147-15-9.
  4. ↑ a b P.A. Garber, R.W. Sussman, Ecological distinctions between sympatric species of Saguinus and Sciurus, „American Journal of Physical Anthropology”, 2, 1984, s. 135–146, DOI: 10.1002/ajpa.1330650205, ISSN 0002-9483, PMID: 6439048 [dostęp 2016-04-25].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Mario de Vivo, Ana Paula Carmignotto, Family Sciuridae G. Fischer, 1817, [w:] James L Patton, Ulyses F.J Pardiñas, Guillermo D'Elía (red.), Mammals of South America. Volume 2, Volume 2,, 2015, ISBN 978-0-226-16960-6 [dostęp 2016-04-26] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f Red-tailed Squirrel - Sciurus granatensis - Details - Encyclopedia of Life [online], Encyclopedia of Life [dostęp 2016-04-16].
  7. ↑ a b c d e f g Lawrence R. Heaney, Richard W. Thorington, Ecology of Neotropical Red-Tailed Squirrels, Sciurus granatensis, in the Panama Canal Zone, „Journal of Mammalogy”, 4, 1978, s. 846–851, DOI: 10.2307/1380149, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1380149 [dostęp 2016-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-25] (ang.).
  8. ↑ a b c Leslie Zuhn Nitikman, Sciurus granatensis, „Mammalian Species”, 246, 1985, s. 1–8, DOI: 10.2307/3503822, JSTOR: 3503822 [dostęp 2016-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-17].
  9. ↑ a b c William E. Glanz, Food and Habitat Use by Two Sympatric Sciurus Species in Central Panama, „Journal of Mammalogy”, 2, 1984, s. 342–347, DOI: 10.2307/1381179, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1381179 [dostęp 2016-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-25] (ang.).
  10. ↑ a b c d e Debbie Emamdie, John Warren, Varietal Taste Preference for Cacao Theobroma cacao L. by the Neotropical Red Squirrel Sciurus granatensis (Humboldt), „Biotropica”, 3, 1993, s. 365–368, DOI: 10.2307/2388799, JSTOR: 2388799 [dostęp 2016-04-25].
  11. ↑ Diane De Steven, Francis E. Putz, Impact of Mammals on Early Recruitment of a Tropical Canopy Tree, Dipteryx panamensis, in Panama, „Oikos”, 2, 1984, s. 207–216, DOI: 10.2307/3544770, JSTOR: 3544770 [dostęp 2016-04-25].
  12. ↑ Barbara Lawrence, New Name for Sciurus Milleri J. A. Allen, „Journal of Mammalogy”, 4:, 1933, s. 369–370, DOI: 10.1093/jmammal/14.4.369-b, ISSN 0022-2372 [dostęp 2016-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-26] (ang.).
  13. ↑ Robert S. Hoffmann, Richard W. Thorington jr., Sciurus (Guerlinguetus) granatensis, [w:] Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (red.), Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005, ISBN 0-8018-8221-4, OCLC 731030073 [dostęp 2016-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-17] (ang.).
  14. ↑ a b c d e f J. Koprowski i inni, Sciurus granatensis, [w:] IUCN Red List of Threatened Species, 2008, DOI: 10.2305/iucn.uk.2008.rlts.t20010a9132258.en [dostęp 2016-04-25].
  15. ↑ Theodore H. Fleming, Notes on the Rodent Faunas of Two Panamanian Forests, „Journal of Mammalogy”, 3, 1970, s. 473–490, DOI: 10.2307/1378388, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1378388 [dostęp 2016-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-25] (ang.).
  16. ↑ Rexford D. Lord, Mammals of South America, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2007, s. 42-43, ISBN 0-8018-8494-2 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiewiórka_rudoogonowa&oldid=73637801”