Radykalny feminizm

Manifestacja na rzecz praw kobiet, transparent: "Wolność, równość, braterstwo, siostrzeństwo"

Radykalny feminizm – jeden z nurtów feminizmu, główną przyczynę opresji kobiet upatruje w dominacji mężczyzn opartej na patriarchalnych strukturach społeczeństwa. Radykalny feminizm pojawił się w latach sześćdziesiątych XX wieku, jako jeden z odłamów drugiej fali feminizmu.

Do radykalnego feminizmu zalicza się takie działaczki i autorki jak: Andrea Dworkin, Mary Daly, Robin Morgan czy Monique Wittig.

Radykalne feministki uważają, że społeczeństwo jest zorganizowane w sposób patriarchalny i jego struktury utrzymują kobiety w podległości wobec mężczyzn. Władza mężczyzn ma charakter nie tylko polityczno-prawny, ale również ekonomiczny czy kulturowy. Opresyjne struktury władzy są więc wszechobecne. Stąd dla emancypacji kobiet nie wystarczy zaprowadzenie formalnej równości prawnej płci, lecz konieczne jest przekształcenie całego społeczeństwa. Bardzo istotnym etapem tej walki jest walka z męską dominacją w języku.

Radykalny feminizm odrzuca możliwość stopniowego zreformowania systemu społecznego i zakłada konieczność ostrych, rewolucyjnych zmian. Konieczna jest ostra konfrontacja i "rozpoczęcie wojny z mężczyznami i społeczeństwem" (Ti-Grace Atkinson). W tych poglądach odróżnia się od feminizmu liberalnego, który skupia się na formalnych gwarancjach równości i postuluje stopniowe reformy społeczne.

Radykalne feministki różnią się w swoim podejściu do problematyki płci kulturowej. Na tej podstawie można rozróżnić nurt radykalno-libertariański i radykalno-kulturowy. Feministki radykalno-libertariańskie (np. Kate Milett, Shulamith Firestone) wskazują, że binarna opozycja męskiego i kobiecego ma charakter opresyjny. Ponieważ płeć kulturowa jest społecznie konstruowana postuluje się jej przedefiniowanie, np, poprzez rozwój kultury androgynicznej, czy zniszczenie tradycyjnych ról płciowych. Tymczasem feministki radykalno-kulturowe (Marylin French czy Mary Daly) proponują afirmację kobiecości i ochronę jej przed wartościami męskimi.

Innym zasadniczym elementem programu radykalnych feministek była krytyka opozycji sfery publicznej i prywatnej. Rozróżnienie to również uznano za opresyjne, łączyło się bowiem z opozycją męskie/żeńskie. Sfera publiczna było obszarem polityki, pracy, aktywnej działalności (a więc zadań tradycyjnie "męskich"), a prywatna obszarem życia domowego (obszar "kobiecy"). Stąd jednym z głównych haseł radykalnych feministek stało się "to co prywatne, jest polityczne" (Private is Political), zawarte w popularnym eseju Carol Hanisch. Ruch feministyczny rozszerzył więc obszar swojego zainteresowania poza sferę polityczną i gospodarczą, zajmując się także życiem osobistym, seksualnością, cielesnością czy emocjami.

Hasła i działalność radykalnych feministek, stały się głównym celem konserwatywnej reakcji antyfeministycznej w latach osiemdziesiątych (backlash). W latach dziewięćdziesiątych XX wieku krytycy feminizmu ukuli wobec nich pejoratywny termin feminazistki.