Wiewiórka rudoogonowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz” za pomocą gadżetu CzyWiesz |
nie odwracajmy wiewiórki ogonem, nazwa gatunku nie może być przed nazwą rodzaju |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
== Budowa ciała == |
== Budowa ciała == |
||
[[File:Sciurus granatensis - Weimar Meneses (6976842218).jpg|thumb|left|Sciurus granatensis - Weimar Meneses (6976842218)]] |
[[File:Sciurus granatensis - Weimar Meneses (6976842218).jpg|thumb|left|Sciurus granatensis - Weimar Meneses (6976842218)]] |
||
Wiewiórki rudoogonowe są średniej wielkości<ref name=":0" />. Ich kolor zmienia się znacznie w całej gamie gatunków, zwłaszcza w różnych siedliskach<ref name=":0" />. Powierzchnia grzbietowa jest często ciemno pomarańczowa, ale może wahać się od matowożółtej z czarnymi plamkami aż do całej czarnej<ref name=":0" />. Niektóre odmiany wiewiórek rudoogonowych mają [[Mediana (biologia)|medianę]] - grzbietowy pasek<ref name=":0" />. Ich brzuszna część ciała występuje w kolorach od białego do całkowicie jasno pomarańczowego<ref name=":0" />. Dobrze owłosiony ogon jest matowo żółtobrązowy i może lub nie może zawierać czarną końcówkę<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Red-tailed Squirrel - Sciurus granatensis - Details - Encyclopedia of Life|data dostępu=2016-04-16|opublikowany=Encyclopedia of Life|url=http://eol.org/pages/313735/details#morphology}}</ref>. |
|||
Wiewiórki rudoogonowe różnią się wielkością w całym ich zasięgu geograficznym. Samce i samice są prawie tego samego rozmiaru, chociaż samice są zwykle nieco większe na wyspie [[Barro Colorado]] u wybrzeży Panamy. Masa ciała wynosi od 228 do 520 g, a długość w zakresie od 330 do 520 mm. Sciurus granatensis ma szeroką i wygiętą czaszkę. Ryjek jest długi<ref name=":0" />. |
|||
== Ekologia == |
== Ekologia == |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
=== Środowisko === |
=== Środowisko === |
||
Wiewiórki rudoogonowe występują w różnych siedliskach<ref name=":7" />. Zamieszkują oba typy lasów, tropikalne i sezonowe. Głównie spotkać je można w niższych warstwach leśnych (od 3 do 15 metrów nad poziomem gruntu)<ref name=":6" />, w ścisłej bliskości do wody, a także na polach uprawnych, w miejscach z bliskim kontaktem człowieka<ref name=":6">{{Cytuj|autor=Lawrence R. Heaney, Richard W. Thorington|tytuł=Ecology of Neotropical Red-Tailed Squirrels, Sciurus granatensis, in the Panama Canal Zone|czasopismo=Journal of Mammalogy|data=1978-11-24|data dostępu=2016-04-25|issn=0022-2372|wydanie=4|s=846–851|doi=10.2307/1380149|url=http://jmammal.oxfordjournals.org/content/59/4/846|język=en}}</ref><ref name=":8">{{Cytuj|autor=Leslie Zuhn Nitikman|tytuł=Sciurus granatensis|czasopismo=Mammalian Species|data=1985-01-01|data dostępu=2016-04-25|wydanie=246|s=1–8|doi=10.2307/3503822|url=http://www.science.smith.edu/msi/pdf/i0076-3519-246-01-0001.pdf}}</ref>. W okresie owocowania wyższych drzew zapuszczają się jednak także w ich korony, obserwowane były nawet 30 metrów ponad poziomem gruntu<ref name=":6" />. |
|||
=== Odżywianie === |
=== Odżywianie === |
||
Wiewiórki rudoogonowe zdobywają pożywienie głównie na ziemi oraz w niższych partiach lasów, zazwyczaj do kilku metrów ponad poziomem gruntu<ref name=":6" />. Gdy jednak znajdą na ziemi owoc lub orzech, zawsze wnoszą go na pobliskie drzewo, kilka metrów wyżej, i dopiero tam zaczynają konsumpcję<ref name=":6" />. |
|||
Około 65% diety |
Około 65% diety wiewiórek rudoogonowych składa się z owoców, orzechów i nasion. Choć żywią się głównie dużymi owocami i nasionami, ich dieta może obejmować liście, korę, grzyby i kwiaty<ref name=":7" />. Na podstawie badań stwierdzono, że wiewiórki południowoamerykańskie karmią młode owadami<ref name=":7" />. W obszarach, w których przebywają ludzie, żywią się dla odmiany takimi owocami i warzywami jak [[mango]], [[awokado]], [[kukurydza]], [[Kokos właściwy|kokos]] i [[banan]], powodując uszkodzenia tych upraw. Wiewiórki szukają przede wszystkim żywności na ziemi, ale także w koronach drzew powyżej 30 m nad ziemią<ref name=":3">{{Cytuj|autor=William E. Glanz|tytuł=Food and Habitat Use by Two Sympatric Sciurus Species in Central Panama|czasopismo=Journal of Mammalogy|data=1984-05-31|data dostępu=2016-04-25|issn=0022-2372|wydanie=2|s=342–347|doi=10.2307/1381179|url=http://jmammal.oxfordjournals.org/content/65/2/342|język=en}}</ref><ref name=":5">{{Cytuj|autor=P. A. Garber, R. W. Sussman|tytuł=Ecological distinctions between sympatric species of Saguinus and Sciurus|czasopismo=American Journal of Physical Anthropology|data=1984-10-01|data dostępu=2016-04-25|issn=0002-9483|wydanie=2|s=135–146|doi=10.1002/ajpa.1330650205|pmid=6439048|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6439048}}</ref>. |
||
Z badań przeprowadzonych na wyspie [[Barro Colorado]] wynika, że wiewiórki tego gatunku żywią się przynajmniej 56 gatunkami roślin, jednak wśród występującego tam podgatunku wiewiórek ok. 75 proc. diety przypada na zaledwie cztery z nich: orzechy drzewa ''[[Dipteryx panamensis]]'', pędy palmy ''[[Astrocaryum standleyanum]]'' i ''[[Scheelea zonensis]]'' oraz owoce gatunku ''[[Gustavia superba]]''<ref name=":3" /><ref name=":6" />. Z kolei w rejonie Góry św. Benedykta na Trynidadzie ulubionym przysmakiem wiewiórek rudoogonowych są łuski dojrzałych owoców [[Kakaowiec|kakaowca]], drzewa występującego powszechnie w tym regionie<ref name=":4" />. |
Z badań przeprowadzonych na wyspie [[Barro Colorado]] wynika, że wiewiórki tego gatunku żywią się przynajmniej 56 gatunkami roślin, jednak wśród występującego tam podgatunku wiewiórek ok. 75 proc. diety przypada na zaledwie cztery z nich: orzechy drzewa ''[[Dipteryx panamensis]]'', pędy palmy ''[[Astrocaryum standleyanum]]'' i ''[[Scheelea zonensis]]'' oraz owoce gatunku ''[[Gustavia superba]]''<ref name=":3" /><ref name=":6" />. Z kolei w rejonie Góry św. Benedykta na Trynidadzie ulubionym przysmakiem wiewiórek rudoogonowych są łuski dojrzałych owoców [[Kakaowiec|kakaowca]], drzewa występującego powszechnie w tym regionie<ref name=":4" />. |
||
Wersja z 13:01, 26 kwi 2016
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| |
| Systematyka | |
| Domena |
eukarionty |
|---|---|
| Królestwo |
zwierzęta |
| Typ |
strunowce |
| Podtyp |
kręgowce |
| Gromada |
ssaki |
| Podgromada |
łożyskowce |
| Rząd |
gryzonie |
| Podrząd |
wiewiórkokształtne |
| Rodzina |
wiewiórkowate |
| Podrodzina |
wiewiórki |
| Rodzaj |
wiewiórka rudoogonowa |
| Gatunek |
wiewiórka rudoogonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} Humboldt 1811 | |
| Zasięg | |
| |
Wiewiórka rudoogonowa (także południowoamerykańska) (Sciurus granatensis) – politypowy gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae)[1]. Ze względu na wygląd i miejsce występowania wyodrębniono 32 podgatunki wiewiórek rudoogonowych.
Gryzonie tego gatunku zamieszkują lasy tropikalne i sezonowe Ameryki Środkowej i Południowej, od północnej Kostaryki, Południowej Wenezueli, przez Kolumbię i Ekwador po Panamę na północy. Występują również na wyspach Margarita, Tobago, Trynidad i Barro Colorado. Wiewiórki zasiedliły obecny habitat około 5 do 8 milionów lat temu, gdy między obiema Amerykami pojawił się most lądowy[3][4].
Żywią się przede wszystkim dużymi owocami i nasionami, a w niektórych sytuacjach także owadami, liśćmi, korą drzew, grzybami i kwiatami.
Budowa ciała
.jpg)
Wiewiórki rudoogonowe są średniej wielkości[5]. Ich kolor zmienia się znacznie w całej gamie gatunków, zwłaszcza w różnych siedliskach[5]. Powierzchnia grzbietowa jest często ciemno pomarańczowa, ale może wahać się od matowożółtej z czarnymi plamkami aż do całej czarnej[5]. Niektóre odmiany wiewiórek rudoogonowych mają medianę - grzbietowy pasek[5]. Ich brzuszna część ciała występuje w kolorach od białego do całkowicie jasno pomarańczowego[5]. Dobrze owłosiony ogon jest matowo żółtobrązowy i może lub nie może zawierać czarną końcówkę[5].
Wiewiórki rudoogonowe różnią się wielkością w całym ich zasięgu geograficznym. Samce i samice są prawie tego samego rozmiaru, chociaż samice są zwykle nieco większe na wyspie Barro Colorado u wybrzeży Panamy. Masa ciała wynosi od 228 do 520 g, a długość w zakresie od 330 do 520 mm. Sciurus granatensis ma szeroką i wygiętą czaszkę. Ryjek jest długi[5].
Ekologia
Środowisko
Wiewiórki rudoogonowe występują w różnych siedliskach[4]. Zamieszkują oba typy lasów, tropikalne i sezonowe. Głównie spotkać je można w niższych warstwach leśnych (od 3 do 15 metrów nad poziomem gruntu)[6], w ścisłej bliskości do wody, a także na polach uprawnych, w miejscach z bliskim kontaktem człowieka[6][7]. W okresie owocowania wyższych drzew zapuszczają się jednak także w ich korony, obserwowane były nawet 30 metrów ponad poziomem gruntu[6].
Odżywianie
Wiewiórki rudoogonowe zdobywają pożywienie głównie na ziemi oraz w niższych partiach lasów, zazwyczaj do kilku metrów ponad poziomem gruntu[6]. Gdy jednak znajdą na ziemi owoc lub orzech, zawsze wnoszą go na pobliskie drzewo, kilka metrów wyżej, i dopiero tam zaczynają konsumpcję[6].
Około 65% diety wiewiórek rudoogonowych składa się z owoców, orzechów i nasion. Choć żywią się głównie dużymi owocami i nasionami, ich dieta może obejmować liście, korę, grzyby i kwiaty[4]. Na podstawie badań stwierdzono, że wiewiórki południowoamerykańskie karmią młode owadami[4]. W obszarach, w których przebywają ludzie, żywią się dla odmiany takimi owocami i warzywami jak mango, awokado, kukurydza, kokos i banan, powodując uszkodzenia tych upraw. Wiewiórki szukają przede wszystkim żywności na ziemi, ale także w koronach drzew powyżej 30 m nad ziemią[8][3].
Z badań przeprowadzonych na wyspie Barro Colorado wynika, że wiewiórki tego gatunku żywią się przynajmniej 56 gatunkami roślin, jednak wśród występującego tam podgatunku wiewiórek ok. 75 proc. diety przypada na zaledwie cztery z nich: orzechy drzewa Dipteryx panamensis, pędy palmy Astrocaryum standleyanum i Scheelea zonensis oraz owoce gatunku Gustavia superba[8][6]. Z kolei w rejonie Góry św. Benedykta na Trynidadzie ulubionym przysmakiem wiewiórek rudoogonowych są łuski dojrzałych owoców kakaowca, drzewa występującego powszechnie w tym regionie[9].
Znaczenie w ekosystemie
Wiewiórki południowoamerykańskie rozpraszają nasiona owoców, którymi się żywią, a także zarodniki grzybów[9]. Mogą być cennym łupem dla drapieżników. Niekiedy przyczyniają się do niszczenia upraw, takich owoców i warzyw jak mango, kakao[10], awokado czy kukurydza.
Systematyka
Gryzonie Ameryki Południowej są wciąż stosunkowo słabo znane nauce[4], wobec czego granice pomiędzy poszczególnymi podgatunkami, a także pomiędzy rodzajami Sciurus, Microsciurus i Sciurillus bywają płynne[4]. W przeszłości niektórzy autorzy wyodrębniali także osobny rodzaj Mesosciurus, do którego miało należeć kilka spośród podgatunków obecnie klasyfikowanych jako wiewiórki rudoogonowe[11].
Na podstawie różnic w wyglądzie i miejscu występowania wyodrębniono 32 podgatunki wiewiórki rudoogonowej[1][12][2]:
Tryb życia
Podobnie jak wszystkie inne wiewiórki występujące w Ameryce Południowej, sciurus granatensis jest zwierzęciem dziennym[4]. Budują kuliste gniazda z gałązek i listowia w porastających drzewa pnączach lub na konarach[4].
Rozród
Czerwonoogonowe wiewiórki zwykle rozmnażają się pod koniec grudnia lub na początku stycznia do października. Podczas godów, samce zaczynają szukać samic trzy lub więcej dni przed ich wejściem w ruje. W dzień, w którym samica dostaje ruje, wiele samców zaczyna wkraczać w jej zakres terytorialny i goni ją aż do momentu pokrycia. Samiec traci zainteresowanie w ciągu 15 do 30 minut po kopulacji. Okres ciąży tych wiewiórek jest krótszy niż dwa miesiące[potrzebny przypis].
Młode rodzą się bezwłose i z zamkniętymi oczami, o wadze około 9 do 10 g. Wielkość miotu waha się od 1 do 2 osobników, choć w rzadkich przypadkach może wynieść 3. W ciągu roku może wystąpić od 2 do 3 miotów. Futro zaczyna rosnąć młodym około 14 dni po urodzeniu, a ich oczy otwierają się około 30 do 32 dni po urodzeniu[13].
Występowanie
Rudoogonowe wiewiórki występują powszechnie w Ameryce Środkowej i Południowej[9]. Stanowią jeden z szesnastu gatunków wiewiórek występujących w tym rejonie świata[14]. Ich zakres obejmuje północną Kostarykę, Południową Wenezuelę, Kolumbię, Panamę i Ekwador[8][9][6][2]. Występują również na wyspach Margarita, Tobago, Trynidad i Barro Colorado Island[9][2]. Okazy obserwowane były we wszystkich strefach od poziomu morza aż po zalesione zbocza gór do wysokości ok. 3 tysięcy metrów n.p.m[2].
Ochrona
Występuje w wielu obszarach chronionych, w tym parkach narodowych i parkach miejskich[2]. Naturalnymi drapieżnikami polującymi na wiewiórki są m.in. kapucynki czubate oraz średnie i duże kotowate[4]. Mimo tego populacja rudoogonowej wiewiórki jest nadal bardzo duża i wydaje się być nie zagrożona, z tego powodu w 2008 roku IUCN umieściła wiewiórkę rudoogonową pomiędzy gatunkami narażonymi na minimalne ryzyko wyginięcia[2].
Przypisy
- ↑ a b c ITIS Standard Report Page: Sciurus granatensis, [w:] Integrated taxonomic information system [online], www.itis.gov [dostęp 2016-03-21].
- ↑ a b c d e f g J. Koprowski i inni, Sciurus granatensis, [w:] IUCN Red List of Threatened Species, 2008, DOI: 10.2305/iucn.uk.2008.rlts.t20010a9132258.en [dostęp 2016-04-25].
- ↑ a b P.A. Garber, R.W. Sussman, Ecological distinctions between sympatric species of Saguinus and Sciurus, „American Journal of Physical Anthropology”, 2, 1984, s. 135–146, DOI: 10.1002/ajpa.1330650205, ISSN 0002-9483, PMID: 6439048 [dostęp 2016-04-25].
- ↑ a b c d e f g h i Mario de Vivo, Ana Paula Carmignotto, Family Sciuridae G. Fischer, 1817, [w:] James L Patton, Ulyses F.J Pardiñas, Guillermo D'Elía (red.), Mammals of South America. Volume 2, Volume 2,, 2015, ISBN 978-0-226-16960-6 [dostęp 2016-04-26] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Red-tailed Squirrel - Sciurus granatensis - Details - Encyclopedia of Life [online], Encyclopedia of Life [dostęp 2016-04-16].
- ↑ a b c d e f g Lawrence R. Heaney, Richard W. Thorington, Ecology of Neotropical Red-Tailed Squirrels, Sciurus granatensis, in the Panama Canal Zone, „Journal of Mammalogy”, 4, 1978, s. 846–851, DOI: 10.2307/1380149, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1380149 [dostęp 2016-04-25] (ang.).
- ↑ Leslie Zuhn Nitikman, Sciurus granatensis, „Mammalian Species”, 246, 1985, s. 1–8, DOI: 10.2307/3503822, JSTOR: 3503822 [dostęp 2016-04-25].
- ↑ a b c William E. Glanz, Food and Habitat Use by Two Sympatric Sciurus Species in Central Panama, „Journal of Mammalogy”, 2, 1984, s. 342–347, DOI: 10.2307/1381179, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1381179 [dostęp 2016-04-25] (ang.).
- ↑ a b c d e Debbie Emamdie, John Warren, Varietal Taste Preference for Cacao Theobroma cacao L. by the Neotropical Red Squirrel Sciurus granatensis (Humboldt), „Biotropica”, 3, 1993, s. 365–368, DOI: 10.2307/2388799, JSTOR: 2388799 [dostęp 2016-04-25].
- ↑ Diane De Steven, Francis E. Putz, Impact of Mammals on Early Recruitment of a Tropical Canopy Tree, Dipteryx panamensis, in Panama, „Oikos”, 2, 1984, s. 207–216, DOI: 10.2307/3544770, JSTOR: 3544770 [dostęp 2016-04-25].
- ↑ Barbara Lawrence, New Name for Sciurus Milleri J. A. Allen, „Journal of Mammalogy”, 4, 1933, s. 369–370, DOI: 10.1093/jmammal/14.4.369-b, ISSN 0022-2372 [dostęp 2016-04-26] (ang.).
- ↑ Robert S. Hoffmann, Richard W. Thorington jr., Sciurus (Guerlinguetus) granatensis, [w:] Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (red.), Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005, ISBN 0-8018-8221-4, OCLC 731030073 [dostęp 2016-04-25] (ang.).
- ↑ Theodore H. Fleming, Notes on the Rodent Faunas of Two Panamanian Forests, „Journal of Mammalogy”, 3, 1970, s. 473–490, DOI: 10.2307/1378388, ISSN 0022-2372, JSTOR: 1378388 [dostęp 2016-04-25] (ang.).
- ↑ Rexford D. Lord, Mammals of South America, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2007, s. 42-43, ISBN 0-8018-8494-2 (ang.).