Przejdź do zawartości

Chociebuż: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
JDavid (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
41 890 edycji
Anulowanie wersji 42392400 autora Tomasz Majtyka (dyskusja) brak możliwości weryfikacji danych przy podanym źródle WP:WER
m Anulowanie wersji 42551756 autora JDavid (dyskusja), drobne techniczne
Linia 72: Linia 72:


W 1868 r. Chociebuż uzyskał połączenie kolejowe z [[Berlin]]em i [[Zgorzelec|Zgorzelcem]]. Znajdują się tutaj cztery [[stacja kolejowa|stacje kolejowe]], w tym główna – [[Cottbus (stacja kolejowa)|Bahnhof Cottbus]].
W 1868 r. Chociebuż uzyskał połączenie kolejowe z [[Berlin]]em i [[Zgorzelec|Zgorzelcem]]. Znajdują się tutaj cztery [[stacja kolejowa|stacje kolejowe]], w tym główna – [[Cottbus (stacja kolejowa)|Bahnhof Cottbus]].

== Klimat (1979-2013) ==
{{Pogoda infobox
|collapsed=
|metric_first=
|single_line=
|location = Chociebuża
|Jan_Hi_°C = 2.7 |Jan_REC_Hi_°C = 15.5
|Feb_Hi_°C = 4.0 |Feb_REC_Hi_°C = 19.1
|Mar_Hi_°C = 8.8 |Mar_REC_Hi_°C = 23.5
|Apr_Hi_°C = 14.6 |Apr_REC_Hi_°C = 30.7
|May_Hi_°C = 20.0 |May_REC_Hi_°C = 32.7
|Jun_Hi_°C = 22.6 |Jun_REC_Hi_°C = 36.6
|Jul_Hi_°C = 24.7 |Jul_REC_Hi_°C = 37.7
|Aug_Hi_°C = 24.5 |Aug_REC_Hi_°C = 38.4
|Sep_Hi_°C = 19.6 |Sep_REC_Hi_°C = 31.3
|Oct_Hi_°C = 14.1 |Oct_REC_Hi_°C = 27.5
|Nov_Hi_°C = 7.4 |Nov_REC_Hi_°C = 19.1
|Dec_Hi_°C = 3.8 |Dec_REC_Hi_°C = 15.0
|Year_Hi_°C = 13.9 |Year_REC_Hi_°C = 38.4

|Jan_Lo_°C = -2.9 |Jan_REC_Lo_°C = -24.4
|Feb_Lo_°C = -2.6 |Feb_REC_Lo_°C = -21.7
|Mar_Lo_°C = 0.4 |Mar_REC_Lo_°C = -15.6
|Apr_Lo_°C = 3.6 |Apr_REC_Lo_°C = -6.6
|May_Lo_°C = 8.2 |May_REC_Lo_°C = -2.1
|Jun_Lo_°C = 11.4 |Jun_REC_Lo_°C = 1.4
|Jul_Lo_°C = 13.4 |Jul_REC_Lo_°C = 5.6
|Aug_Lo_°C = 13.0 |Aug_REC_Lo_°C = 4.7
|Sep_Lo_°C = 9.6 |Sep_REC_Lo_°C = 1.6
|Oct_Lo_°C = 5.4 |Oct_REC_Lo_°C = -7.3
|Nov_Lo_°C = 1.5 |Nov_REC_Lo_°C = -11.6
|Dec_Lo_°C = -1.2 |Dec_REC_Lo_°C = -20.1
|Year_Lo_°C = 5.0 |Year_REC_Lo_°C = -24.4

|Jan_MEAN_°C = 0.0
|Feb_MEAN_°C = 0.7
|Mar_MEAN_°C = 4.4
|Apr_MEAN_°C = 9.1
|May_MEAN_°C = 14.2
|Jun_MEAN_°C = 17.0
|Jul_MEAN_°C = 19.0
|Aug_MEAN_°C = 18.5
|Sep_MEAN_°C = 14.2
|Oct_MEAN_°C = 9.5
|Nov_MEAN_°C = 4.4
|Dec_MEAN_°C = 1.3
|Year_MEAN_°C = 9.4

|Jan_Precip_mm = 39
|Feb_Precip_mm = 33
|Mar_Precip_mm = 39
|Apr_Precip_mm = 35
|May_Precip_mm = 53
|Jun_Precip_mm = 53
|Jul_Precip_mm = 72
|Aug_Precip_mm = 58
|Sep_Precip_mm = 45
|Oct_Precip_mm = 33
|Nov_Precip_mm = 44
|Dec_Precip_mm = 46
|Year_Precip_mm = 549

|Jan_Precip_days = 10
|Feb_Precip_days = 9
|Mar_Precip_days = 9
|Apr_Precip_days = 7
|May_Precip_days = 9
|Jun_Precip_days = 9
|Jul_Precip_days = 10
|Aug_Precip_days = 9
|Sep_Precip_days = 8
|Oct_Precip_days = 8
|Nov_Precip_days = 9
|Dec_Precip_days = 10
|Year_Precip_days = 107

|source = Na podstawie 35-lecia 1979-2013<ref name= >{{cytuj stronę| url = http://eca.knmi.nl | tytuł = European Climate Assessment & Dataset | data dostępu = 2014-08-27}}</ref>
|accessdate =
}}


== Dolnołużyczanie ==
== Dolnołużyczanie ==

Wersja z 19:03, 23 kwi 2015

Chociebuż
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

Brandenburgia

Burmistrz

Holger Kelch

Powierzchnia

164,28 km²

Wysokość

70 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2011)
• liczba ludności
• gęstość


102 129
622 os./km²

Nr kierunkowy

0355

Kod pocztowy

03042-03055

Tablice rejestracyjne

CB

Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Chociebuż”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej znajduje się punkt z opisem „Chociebuż”
Ziemia51°46′N 14°20′E/51,766667 14,333333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Stacja kolejowa w Chociebużu z dwujęzyczną nazwą miasta: niemiecką i dolnołużycką
Kolej parkowa w Chociebużu – stacja Sandower Dreieck (po prawej budynek dworcowy, po lewej lokomotywownia)
Biblioteka Brandenburskiego Uniwersytetu Technicznego w Chociebużu

Chociebuż (niem. Cottbus[1], wym. [ˈkɔtbʊs]; dolnołuż. Chóśebuz[2], wym. [ˈχɛɕɛbus] lub [ˈχɨɕɛbus]; górnołuż. Choćebuz, wym. [ˈkʰɔt͡ʃɛbus]; czes. Chotěbuz, wym. [ˈxocɛbuz]) – miasto na prawach powiatu we wschodnich Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, nad Sprewą. Jest drugim co do wielkości, po Poczdamie, stolicy Brandenburgii, miastem tego kraju związkowego; główne miasto oraz kulturalna stolica Dolnych Łużyc.

Etymologia

Nazwa dzierżawcza utworzona przy pomocy formantu -jь (najstarsze słowiańskie nazwy dzierżawcze)[3], prawdopodobnie od imienia Chociebud/Chociebąd, podobne: czeski Chotěbuz, Chotěboř, dolnołużyckie Kósobuz (niemieckie Kunersdorf, w gminie Kolkwitz).

Historia

W 930 r. król Henryk I nakazał wznieść warownię nieopodal osiedla łużyckiego. Przy niej w okresie późniejszym powstało osiedle będące zalążkiem przyszłego miasta. W maju 1002 roku – Bolesław I Chrobry przekroczył z wojskiem graniczny Bóbr i zajął Milsko, Łużyce i Miśnię. W latach 1002-1031 Chociebuż znalazł się pod polskim panowaniem. W 1156 r. miasto było ważnym punktem składowania soli na trakcie Halle (Saale)-Głogów. W 1445 r. miasto wraz z okolicami zostało przyłączone do Brandenburgii, stanowiąc brandenburską (a później pruską) enklawę w środku Łużyc. Od średniowiecza trwał napływ osadników z Niemiec. W 1514 r. w Chociebużu zostało założone gimnazjum zwane „Universitas Serborum” (Uniwersytet Łużyczan). Jego założycielem był Łużyczanin, Jan Rak, działający również w Krakowie[4]. Podczas wojny trzydziestoletniej Chociebuż uległ poważnym zniszczeniom. W końcu XVII w. osiedlili się tutaj francuscy hugenoci, którzy wprowadzili uprawę tytoniu i hodowlę jedwabnika. W 1780 r. liczba mieszkańców Chociebuża przekroczyła 4 tysiące[5]. W 1807 r. pruska enklawa, obejmująca Chociebuż i okolice, została połączona z resztą Łużyc i wcielona do Królestwa Saksonii. Stan ten trwał do kongresu wiedeńskiego w 1815 r., który przekazał Chociebuż wraz z całymi Dolnymi Łużycami, Prusom.

Od poł. XIX w. w Chociebużu rozpoczęła się epoka industrializacji: stworzono fabryki tekstylne, z których miasto było znane za granicą, oraz prowadzono wydobycie węgla brunatnego.

Od 1886 roku należy do rejencji rejencji frankfurckiej w prowincji Brandenburgia.

Podczas II wojny światowej lokalny przemysł prowadził produkcję dla celów wojskowych, dlatego też miasto stało się celem ataków lotniczych. W lutym 1945 r. zostało poważnie zniszczone podczas amerykańskiego nalotu. W kwietniu 1945 r. toczyły się tutaj zacięte walki między wojskami sowieckimi i niemieckimi. W mieście zniszczeniu uległo 34 procent budynków[6].

W NRD stolica okręgu Chociebuż. Po wojnie w 1952 r. w Chociebużu powstała pierwsza łużycka szkoła średnia i łużycki zespół pieśni i tańca, a przy lokalnej rozgłośni radiowej działała sekcja łużycka. Od lat 60. XX w. prowadzono intensywną urbanizację miasta, budując wiele nowych osiedli. W 1954 r. powstał w mieście ogród zoologiczny. W 1976 r. liczba mieszkańców przekroczyła 100 tys.

Zabytki

  • Wieża Grodkowska (Spremberger Turm/Grodkojska wěža) – pozostałość umocnień miejskich z XV w., zbudowana w 1823 r. Uważana jest za symbol miasta.
  • Wieża Mennicza (Münzturm) – gotycka, z wiatrowskazem, herbem miasta i datą 1603. Kiedyś służyła jako miejscowa mennica.
  • Kościół pofranciszkański św. Mikołaja (St. Nikolai-Kirche) z XV w., gotycki z barokowym ołtarzem. W kościele zachował się najstarszy nagrobek na Łużycach pochodzący z 1230 r.
  • rynek ze starymi kamienicami i apteką Pod Lwem z 1568 r.
  • Młyn Krupniczy (Spreewehrmühle) z XVII w.
  • Kościół Zamkowy (Schlosskirche) z 1714 r. zbudowany przez hugenotów
  • Fontanna Sukienników (Marktbrunnen) z XVIII w.
  • Park Branicki (Branitzer Park) z zamkiem z 1772 (przebudowany w 1850 r.), w którym mieści się Muzeum Regionalne. Na jeziorze w parku znajduje się piramida, w której pochowany został założyciel parku, podróżnik, książę Hermann von Pückler-Muskau.
  • Teatr Państwowy (Staatstheater Cottbus) z 1908 r., secesyjny

Gospodarka

W mieście rozwinięty jest przemysł włókienniczy, odzieżowy, materiałów budowlanych oraz taboru kolejowego.

Transport

W mieście funkcjonuje sieć tramwajowa i autobusowa, obsługiwana przez dwie firmy: Cottbusverkehr GmbH i Neißeverkehr GmbH. Łącznie 45 linii, z tego cztery tramwajowe i 41 autobusowych. Sieć obejmuje 569 przystanków i ma długość około 934 km. Jest obsługiwana przez 26 tramwajów i 55 autobusów (2009). Oprócz tego funkcjonuje kolej parkowa (o rozstawie toru 600 mm), która obsługuje rozległe tereny rekreacyjne – od dworca normalnotorowej kolei Cottbus Sandow, poprzez stadion piłkarski, targi, zoo, aż do parku zamkowego.

W 1868 r. Chociebuż uzyskał połączenie kolejowe z Berlinem i Zgorzelcem. Znajdują się tutaj cztery stacje kolejowe, w tym główna – Bahnhof Cottbus.

Klimat (1979-2013)

Szablon:Pogoda infobox

Dolnołużyczanie

Chociebuż jest ośrodkiem kulturalnym Dolnołużyczan. Działa tu dolnołużyckie gimnazjum i uniwersytet ludowy, a także Muzeum Łużyckie (Serbski Muzej/Wendisches Museum).

Nauka i oświata

Sport

Ciekawostki

Miasta partnerskie

  1. ↑ Przejściowo także Kottbus.
  2. ↑ Według starej pisowni Chośebuz.
  3. ↑ Henryk Łowmiański, Początki Polski, T. 3, Warszawa 1967, s. 57.
  4. ↑ Jan Šołta: Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław 1984, s. 33.
  5. ↑ Jan Šołta: Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław 1984, s. 43.
  6. ↑ Jan Šołta: Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław 1984, s. 138.

Bibliografia

  • Krzysztof R. Mazurski, Andrzej Zieliński: Łużyce, Warszawa 1984, KAW, ISBN 83-03-00772-6.
  • Jan Šołta: Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław 1984, Ossolineum, ISBN 83-04-01643-5.

Linki zewnętrzne

Brandenburgia (Brandenburg)
  • Siedziba kraju związkowego: Poczdam (Potsdam)
Miasta na prawach powiatu
Powiaty

Flaga Brandenburgii

Podział administracyjny Prowincji Brandenburgia (Provinz Brandenburg) 1815–1946
Rejencja berlińska (1816–1821)
Regierungsbezirk Berlin
Powiaty miejskie
Rejencja frankfurcka
Regierungsbezirk Frankfurt
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie
Rejencja poczdamska
Regierungsbezirk Potsdam
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chociebuż&oldid=42552541”