Vaira Vīķe-Freiberga
Vaira Vīķe-Freiberga[1] (ur. 1 grudnia 1937 w Rydze) – łotewska polityk, psycholog i nauczycielka akademicka, w latach 1999–2007 prezydent Łotwy.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 grudnia 1937 |
|---|---|
| Prezydent Łotwy | |
| Okres |
od 8 lipca 1999 |
| Małżonek | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dyrektor Instytutu Łotewskiego | |
| Okres |
od 1998 |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
                             
| |
Życiorys
edytujUrodzona w Rydze jako Vaira Vīķe. Jej ojciec Kārlis Vīķis był marynarzem, zginął kilka tygodni po narodzinach córki. Matka Annemarija Vīķe (z domu Raņķe) związała się z Edgarsem Hermanovičsem. Pod koniec II wojny światowej rodzina uciekła przed sowietami drogą morską do Niemiec[2]. Vaira Vīķe wychowywała się w obozie dla uchodźców w Niemczech, następnie zaś uczęszczała do francuskiej szkoły w Maroku. Studiowała w Kanadzie na University of Toronto. Studia z psychologii kończyła w 1958, dwa lata później uzyskała magisterium w tej samej dziedzinie. Doktoryzowała się w zakresie psychologii eksperymentalnej w 1965 na McGill University. Jeszcze w trakcie studiów pracowała jako nauczycielka w szkole średniej i tłumaczka. Na początku lat 60. była zatrudniona jako psycholog w szpitalu psychiatrycznym w Toronto.
W 1965 została zatrudniona na Uniwersytecie Montrealskim, została profesorem psychologii na tej uczelni, odchodząc z niej w 1998 na emeryturę. Publikowała prace naukowe poświęcone swojej dziedzinie, zajmowała się również folklorem oraz poezją i semiotyką łotewskich pieśni. Działała w różnych organizacjach społecznych i naukowych. Była m.in. prezesem Canadian Psychological Association (1980–1981), członkiem rzeczywistym Royal Society of Canada oraz członkinią Science Council of Canada, rządowej rady naukowej. W 1990 została członkiem zagranicznym Łotewskiej Akademii Nauk, w 1999 uzyskała status członka tej instytucji. Pod koniec lat 90. powróciła na stałe na Łotwę. Jesienią 1998 została mianowana przez premiera dyrektorem nowo utworzonego Instytutu Łotewskiego w Rydze.
17 czerwca 1999 została wybrana przez Sejm na urząd prezydenta Łotwy. W decydującym głosowaniu poparło ją 53 deputowanych[3]. Została pierwszą kobietą pełniącą funkcję prezydenta w państwach Europy Wschodniej, a także drugim prezydentem państw bałtyckich wywodzącym się ze środowisk emigracyjnych. 20 czerwca 2003 parlament wybrał ją na kolejną czteroletnią kadencję – otrzymała wówczas 88 głosów spośród 96 oddanych. Urząd prezydenta sprawowała do 7 lipca 2007.
Po zakończeniu drugiej kadencji pozostała aktywna w życiu publicznym. Wraz z mężem założyła firmę VVF Consulting zajmującą się doradztwem w dziedzinie stosunków międzynarodowych, dyplomacji oraz nauk politycznych[4]. Została m.in. członkinią Council of Women World Leaders[5], prezesem Klubu Madryckiego[6], wiceprzewodniczącą tzw. grupy mędrców, think tanku doradzającego Unii Europejskiej[7]. W 2005 została specjalnym wysłannikiem sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw reform[8]. W następnym roku była oficjalnym kandydatem krajów bałtyckich na urząd sekretarza generalnego ONZ.
Od 1960 zamężna z Imantsem Freibergsem, profesorem informatyki na Université du Québec à Montréal. Ma syna Kārlisa Robertsa (ur. 1963) i córkę Indrę Karolīne (ur. 1967).
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Wielki Orderu Westharda (2007, Łotwa)
- Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1999, Łotwa)
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (2007, Belgia)
- Order Stara Płanina (2003, Bułgaria)
- Wielki Łańcuch Orderu Makariosa III (2007, Cypr)
- Order Gwiazdy Białej I klasy (2005, Estonia)
- Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (2000, Estonia)
- Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (2001, Finlandia)
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (2001, Francja)
- Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (2000, Grecja)
- Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (2004, Hiszpania)
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (2006, Holandia)
- Order Chryzantemy (2007, Japonia)
- Ordre national du Québec II klasy (2006, Quebec)
- Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (2001, Litwa)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa Nassauskiego (2006, Luksemburg)
- Wielka Wstęga Orderu Narodowego Zasługi (2004, Malta)
- Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2003, Niemcy)
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (2000, Norwegia)
- Order Orła Białego (2003, Polska)[9]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2005, Polska)[10]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (2003, Portugalia)[11]
- Order Świętej Równej Apostołom Wielkiej Księżnej Olgi I klasy (2006, Rosyjski Kościół Prawosławny)
- Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (2001, Rumunia)
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (2005, Słowacja)
- Złoty Order Wolności Republiki Słowenii (2002, Słowenia)
- Order Królewski Serafinów (2005, Szwecja)
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2006, Ukraina)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi (2001, Węgry)[12]
- Krzyż Wielki Orderu Łaźni (2006, Wielka Brytania)
- Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2004, Włochy)
Przypisy
edytuj- ↑ W mediach zwana czasem VVF (por. Kurš svētāks – VVF vai Ulmanis?. diena.lv, 25 listopada 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.)., VVF frizūra Latvijai izmaksājusi 41 000 latu. nra.lv, 5 lutego 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).).
- ↑ Vaira Vīķe-Freiberga. vietas.lv, 27 lutego 2006. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
- ↑ Latvijas Republikas 7. Saeimas pavasara sesijas četrpadsmitā (ārkārtas) sēde. saeima.lv, 17 czerwca 1999. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
- ↑ Vīķe-Freiberga un dzīvesbiedrs nodibinājuši uzņēmumu 'VVF Consulting'. delfi.lv, 25 lipca 2007. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
- ↑ Council on Women World Leaders: Members. unfoundation.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
- ↑ Board of Directors. clubmadrid.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
- ↑ Members. reflectiongroup.eu. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
- ↑ Vaira Vīķe-Freiberga izvēlēta par ANO īpašo sūtni. tvnet.lv, 12 kwietnia 2005. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 lutego 2003 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2003 r. nr 35, poz. 481).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 lipca 2005 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2005 r. nr 73, poz. 985).
- ↑ Entidades Estrangeiras Agraciadas com Ordens Portuguesas. ordens.presidencia.pt. [dostęp 2024-12-19]. (port.).
- ↑ A Magyar Köztársasági Érdemrend Nagykeresztje a Lánccal kitüntetettjei. Serwis internetowy Lászla Sólyoma. [dostęp 2019-05-12]. (węg.).
Bibliografia
edytuj- Biography of the Ex-President of the Republic of Latvia Prof. Dr. Vaira Vike-Freiberga. vvf.lv. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
- Vaira Vīķe-Freiberga: Latvijas Valsts prezidente 1999–2007. president.lv. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).