Order Łaźni (pełna nazwa Wielce Zaszczytny Order Łaźni, ang. The Most Honourable Order of the Bath) – brytyjskie odznaczenie wprowadzone przez króla Jerzego I 18 maja 1725, aczkolwiek początków odznaczenia szukać należy w średniowieczu, prawdopodobnie nie wcześniej niż w 1128 roku. Nazwa odznaczenia pochodzi z rycerskiego ceremoniału, na który składały się post, modły i kąpiel poprzedzające dzień pasowania. Order Łaźni otrzymują monarcha, książę Walii i dekorowani.

Order Łaźni
Order of the Bath
Awers
Awers insygniów orderu cywilnego (GCB)
Awers
Awers insygniów orderu wojskowego (GCB)
Baretka
Baretka
Ustanowiono

18 maja 1725

Dewiza

– order cywilny: TRIA IUNCTA IN UNO (TRZY ZŁĄCZONE W JEDNO)
– order wojskowy: ICH DIEN (SŁUŻĘ)

Powyżej

I klasy:
Order Świętego Patryka
II i III klasy:
Order Zasługi

Poniżej

I klasy:
Order Zasługi
II i III klasy:
Order Gwiazdy Indii

Przyznawany jest w trzech klasach różniących się wyglądem:

  • Kawaler Krzyża Wielkiego lub Dama Krzyża WielkiegoKnight Grand Cross lub Dame Grand Cross (GCB) – wielka wstęga i łańcuch,
  • Kawaler Komandor lub Dama KomandorKnight Commander lub Dame Commander (KCB lub DCB) – krzyż komandorski z gwiazdą,
  • TowarzyszCompanion (CB) – krzyż komandorski.

Istnieją dwie kategorie orderu: cywilna (w formie owalnego medalionu) i wojskowa (w formie krzyża).

Pomyślany wstępnie jako odznaczenie za męstwo, obecnie nadawany jest także cywilom, mężczyznom i kobietom. Zawołaniem orderu jest łacińska maksyma Tria iuncta in uno (trzy złączone w jednym), co może odnosić się do Trójcy Świętej, jak i do (co bardziej prawdopodobne) unii Anglii, Szkocji i Irlandii. Drugim mottem jest staroniemieckie Ich dien (służę) – dewiza księcia Walii, ale odnosi się wyłącznie do dekorowanych wojskowych.

Order Łaźni jest obecnie trzecim w hierarchii orderem brytyjskim, po Orderze Podwiązki i Orderze Ostu[1] (dawniej Order Świętego Patryka, związany z Irlandią, był na trzecim miejscu, ale współcześnie istnieje wyłącznie w teorii; nikt nie został nim odznaczony po 1934, a ostatni kawaler zmarł w 1974).

Odznaczenie Orderem Łaźni połączone jest z uroczystością w kaplicy orderowej, którą jest kaplica Henryka VII w Opactwie Westminsterskim. Chór kaplicy jest ozdobiony herbami kawalerów i dam wszystkich klas orderu, a odznaczeni wyższymi klasami są zaszczycani umieszczeniem w kaplicy ich klejnotów herbowych naturalnej wielkości, rzeźbionych w drewnie lipowym, polichromowanym i pozłacanym. Ponieważ przyznanie orderu równoznaczne jest z nadaniem szlachectwa, taką reprezentację heraldyczną otrzymują także odznaczeni nieposiadający wcześniej własnych herbów. Przywilej nadania herbu przysługuje również obcokrajowcom odznaczonym orderem, lecz bez nobilitacji i prawa używania tytułu sir przed imieniem[2].

Liczba osób odznaczonych orderem, tj. członków orderu, jest ściśle określona jego statutami, które przewidują:

  • 120 kawalerów i dam wielkiego krzyża (łącznie z Wielkim Mistrzem Orderu);
  • 355 kawalerów komandorów i dam komandorów;
  • 1 925 towarzyszy[3].

Odznaczeni

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Łaźni.
Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Łaźni.

Wśród Polaków odznaczonych Orderem Łaźni można wymienić Pawła Edmunda Strzeleckiego (jako jednego z pierwszych cywili, który otrzymał ten order[4]), wiceadm. Jerzego Świrskiego, gen. Władysława Andersa, gen. Stanisława Maczka[5], gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, gen. Stanisława Szeptyckiego, gen. Stanisława Tatara, gen. Bronisława Regulskiego i gen. Stanisława Kopańskiego, oraz prezydentów RP: Lecha Wałęsę[6] i Aleksandra Kwaśniewskiego.

Przypisy

edytuj
  1. Orders and Medals. cabinetoffice.gov.uk. [dostęp 2021-09-07]. (ang.).
  2. The Most Honourable Order of the Bath
  3. The Monarchy Today: Order of the Bath
  4. Paweł Edmund Strzelecki - pierwszy Polak, który okrążył świat w celach naukowych, idearepublica.pl [dostęp 22-08-2022]
  5. Tadeusz Jeziorowski: Dziękujemy Wam Polacy! Odznaczenia państw alianckich dla żołnierzy polskich. Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1995, s. 10.
  6. W 1991 roku – na podstawie The Monarchy Today: Order of the Bath

Bibliografia

edytuj