Skąpoguzkowce

Skąpoguzkowce
	Paucituberculata
	Ameghino, 1894
	; Przedstawiciel rzędu – zbójnik szarobrzuchy (Caenolestes caniventer)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	skąpoguzkowce
Synonimy
	Asyndactylia Trouessart, 1898; Glirimetatheria Szalay, 1993; Paucituberculiformes Kinman, 1994; Caenolestiformes Zagorodnyuk, 2008;
	Asyndactylia Trouessart, 1898; Glirimetatheria Szalay, 1993; Paucituberculiformes Kinman, 1994; Caenolestiformes Zagorodnyuk, 2008;
Rodziny
	5 rodzin (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	5 rodzin (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Skąpoguzkowce^[6] (Paucituberculata) – rząd małych, południowoamerykańskich ssaków z nadrzędu torbaczy (Marsupialia) wyglądem przypominających ryjówki.

Systematyka

Skąpoguzkowce są łączone z dydelfokształtnymi w kladzie Ameridelphia – torbaczy występujących w Ameryce Południowej. Prawdopodobnie wyłoniły się w oligocenie z torbaczy przybyłych z Ameryki Północnej. Z wielu rozpoznanych taksonów do czasów współczesnych przetrwało tylko kilka gatunków zaliczanych do rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae). Do rzędu zaliczana jest jedna współcześnie występująca rodzina^[7]^[8]^[9]^[10]^[6]^[11]:

Caenolestidae Trouessart, 1898 – zbójnikowate

Opisano również rodziny wymarłe^[12]:

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych rodzin^[12]:

Bardalestes Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009^[13] – jedynym przedstawicielem był Bardalestes hunco Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009
Evolestes Goin, Sánchez-Villagra, Abello & Kay, 2007^[14] – jedynym przedstawicielem był Evolestes hadrommatos Goin, Sánchez-Villagra, Abello & Kay, 2007
Fieratherium Forasiepi, Goin, Abello & Cerdeño, 2014^[15] – jedynym przedstawicielem był Fieratherium sorex Forasiepi, Goin, Abello & Cerdeño, 2014
Perulestes Goin & Candela, 2004^[16]
Pilchenia Ameghino, 1903^[17]
Riolestes Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009^[18] – jedynym przedstawicielem był Riolestes capricornicus Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009
Sasawatsu Goin & Candela, 2004^[19] – jedynym przedstawicielem był Sasawatsu mahaynaq Goin & Candela, 2004.

Przypisy

↑ F. Ameghino: Énumération synoptique des espèces de mammifères fossiles des formations éocènes de Patagonie. Buenos Aires: Pablo E. Coni é Hijos, 1894, s. 1–196. (hiszp.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1200język = la.
↑ F.S. Szalay: Metatherian taxon phylogeny: evidence and interpretation from the cranioskeletal system. W: F.S. Szalay, M.J. Novacek & M.C. McKenna (redaktorzy): Mammal Phylogeny: Mesozoic Differentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials. New York: Springer, 1993, s. 236. ISBN 978-1-4613-9249-1. (ang.).
↑ K.E. Kinman: The Kinman System: Toward a Stable Cladisto−Eclectin. Classification of Organisms (Living and Extinct). Kansas, Hays: K.E. Kinman, 1994, s. 37. (ang.).
↑ І.В. Загороднюк. Наукові назви рядів ссавців: від описових до уніфікованих. „Вісник Львів. Ун-ту”. Серія біологічна. 48, s. 35, 2008. (ukr.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 41–42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ B.D. Patterson: Family Caenolestidae. W: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Caenolestidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
↑ ^a ^b J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Paucituberculata Ameghino, 1894, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-21] (ang.).
↑ Goin i in. 2009 ↓, s. 870.
↑ F.J. Goin, M.R. Sánchez-Villagra, M.A. Abello & R.F. Kay. A new generalized paucituberculatan marsupial from the Oligocene of Bolivia and the origin of ‘shrew-like’ opossums. „Palaeontology”. 50 (5), s. 1267, 2007. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00706.x. (ang.).
↑ A.M. Forasiepi, F.J. Goin, M.A. Abello & E. Cerdeño. A unique, Late Oligocene shrew-like marsupial from western Argentina and the evolution of dental morphology. „Journal of Systematic Palaeontology”. 12 (5), s. 551, 2014. DOI: 10.1080/14772019.2013.799611. (ang.).
↑ Goin i Candela 2004 ↓, s. 32.
↑ F. Ameghino. Los diprotodontes del orden de los plagiaulacoideos y el origen de los roedores y de los polimastodontes. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 2, s. 128, 1903. (hiszp.).
↑ Goin i in. 2009 ↓, s. 874.
↑ Goin i Candela 2004 ↓, s. 38.

Bibliografia

Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
Paucituberculata. (on-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-04-06]. (ang.).
The Taxonomicon (en)
F.J. Goin & A.M. Candela. New Paleogene marsupials from the Amazon Basin of eastern Perú. „Science Series, Natural History Museum of Los Angeles County”. 40, s. 15–60, 2004. (ang.).
F.J. Goin, A.M. Candela, M.A. Abello & É.V. Oliveira. Earliest South American paucituberculatans and their significance in the understanding of ‘pseudodiprotodont’ marsupial radiations. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 155 (4), s. 867–884, 2009. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2008.00471.x. (ang.).

[ame-1] F. Ameghino: Énumération synoptique des espèces de mammifères fossiles des formations éocènes de Patagonie. Buenos Aires: Pablo E. Coni é Hijos, 1894, s. 1–196. (hiszp.).

[tro-2] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1200język = la.

[sza-3] F.S. Szalay: Metatherian taxon phylogeny: evidence and interpretation from the cranioskeletal system. W: F.S. Szalay, M.J. Novacek & M.C. McKenna (redaktorzy): Mammal Phylogeny: Mesozoic Differentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials. New York: Springer, 1993, s. 236. ISBN 978-1-4613-9249-1. (ang.).

[kin-4] K.E. Kinman: The Kinman System: Toward a Stable Cladisto−Eclectin. Classification of Organisms (Living and Extinct). Kansas, Hays: K.E. Kinman, 1994, s. 37. (ang.).

[zah-5] І.В. Загороднюк. Наукові назви рядів ссавців: від описових до уніфікованих. „Вісник Львів. Ун-ту”. Серія біологічна. 48, s. 35, 2008. (ukr.).

[Cichocki&inni-6] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[mdd-7] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).

[icmw-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[amw-9] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 41–42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Patterson-10] B.D. Patterson: Family Caenolestidae. W: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Caenolestidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].

[zij-12] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Paucituberculata Ameghino, 1894, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-21] (ang.).

[CITEREFGoinCandelaAbelloOliveira2009870-13] Goin i in. 2009 ↓, s. 870.

[goin&inni-14] F.J. Goin, M.R. Sánchez-Villagra, M.A. Abello & R.F. Kay. A new generalized paucituberculatan marsupial from the Oligocene of Bolivia and the origin of ‘shrew-like’ opossums. „Palaeontology”. 50 (5), s. 1267, 2007. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00706.x. (ang.).

[for&inni-15] A.M. Forasiepi, F.J. Goin, M.A. Abello & E. Cerdeño. A unique, Late Oligocene shrew-like marsupial from western Argentina and the evolution of dental morphology. „Journal of Systematic Palaeontology”. 12 (5), s. 551, 2014. DOI: 10.1080/14772019.2013.799611. (ang.).

[CITEREFGoinCandela200432-16] Goin i Candela 2004 ↓, s. 32.

[ame03-17] F. Ameghino. Los diprotodontes del orden de los plagiaulacoideos y el origen de los roedores y de los polimastodontes. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 2, s. 128, 1903. (hiszp.).

[CITEREFGoinCandelaAbelloOliveira2009874-18] Goin i in. 2009 ↓, s. 874.

[CITEREFGoinCandela200438-19] Goin i Candela 2004 ↓, s. 38.

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]