Strunowce

grupa zwierząt posiadająca strunę grzbietową, do której należą także kręgowce

Strunowce (Chordata, od gr. i łac. chorda – struna) – zwierzęta dwubocznie symetryczne, wtórouste, które na jednym z etapów rozwoju osobniczego mają następujące sześć charakterystycznych cech budowy:

  • struna grzbietowa (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy, ma postać elastycznego pręta, u dorosłych ryb i płazów jest obecna w postaci szczątkowej między trzonami kręgów, a u ptaków i ssaków całkowicie zanika),
  • cewka nerwowa po stronie grzbietowej, nad struną grzbietową (odwrotnie w stosunku do bezkręgowców),
  • gardziel przebita szczelinami skrzelowymi (u lądowych strunowców część z nich zanika, a część zostaje przekształcona w inne formy)
  • układ pokarmowy pomiędzy układem nerwowym a sercem,
  • serce po brzusznej stronie,
  • umięśniony ogon znajdujący się za odbytem i służący do poruszania się (czasem zanika, np. u człowieka)
Strunowce
Chordata[1]
Bateson, 1885
Ilustracja
Lancetnik – prymitywny przedstawiciel strunowców
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Nadtyp

wtórouste

Typ

strunowce

Taksonomia

edytuj

Schemat pochodzi z trzeciego wydania Vertebrate Palaeontology[2]. Układ odpowiada częściowo pokrewieństwu ewolucyjnemu (podobnie jak kladogram), ale zachowuje tradycyjne rangi klasyfikacji Linneusza.

Gromady

edytuj

Podział z 2018[3] roku:

Filogeneza

edytuj

Hipotetyczny przodek strunowców był zwierzęciem wodnym o dwóch częściach ciała: wisceralnej, odpowiadającej za pobieranie pokarmu i być może oddychanie oraz somatycznej, odpowiedzialnej za przemieszczanie całego ciała.

Teorie ewolucyjne

edytuj

Pokrewieństwo trzech grup należących do strunowców było przez lata przedmiotem debaty. Według teorii Garstanga najbardziej bazalną grupą strunowców są osłonice, od których, drogą pedomorfozy, wyewoluowały pozostałe grupy, lancetniki i kręgowce, łączone w takson Euchordata. Teoria ta przez lata cieszyła się popularnością i wciąż występuje w podręcznikach szkolnych.

Inny punkt widzenia przedstawia teoria Atriozoa, która łączy ze sobą Cephalochordata i Tunicata na podstawie występowania u nich specyficznego krążenia wody opływającej kosz skrzelowy. Woda wpływa przez otwór gębowy, omywa skrzela, a następnie trafia do atrium – jamy okołoskrzelowej, z której uchodzi przez osobny otwór – atriopor. U kręgowców woda opuszcza gardziel przez otwory skrzelowe bezpośrednio do środowiska zewnętrznego.

Badania molekularne wykazały jednak, że najbliższymi krewnymi kręgowców są osłonice, a taksonem bazalnym – bezczaszkowce. Takson, zawierający w sobie osłonice i kręgowce nosi nazwę Olfactores. Odnaleziono kilka synapomorfii, które można dla niego wskazać.

Drzewo filogenetyczne

edytuj
Chordata 
 Cephalochordata

 Amphioxus



 Olfactores
Tunicata 

 Appendicularia (dawniej Larvacea)



 Thaliacea 



 Ascidiacea 



 Craniata 

Myxini


 Vertebrata 

 Conodonta



 Cephalaspidomorphi



 Hyperoartia



 Pteraspidomorphi


 Gnathostomata 

 Placodermi



 Chondrichthyes


 Teleostomi 

 Acanthodii


 Osteichthyes 

 Actinopterygii


 Sarcopterygii 
void
 Tetrapoda 

 Amphibia


 Amniota 
 Synapsida 
void

 Mammalia




 Sauropsida 
void

 Aves















Grupa zawierająca – Bilateria

Uwagi:

  • Linie pokazują prawdopodobne pokrewieństwo ewolucyjne, uwzględniając wymarłe taksony oznaczone znakiem †. Niektóre są bezkręgowcami. Chordata to typ.
  • Pozycja (pokrewieństwo) bezczaszkowców, osłonic i kręgowców według[4] czasopisma „Nature”.

Przypisy

edytuj
  1. Chordata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Classification of the vertebrates, [w:] Michael J. Benton, Vertebrate paleontology, wyd. 3, Uniwersytet Bristolski, 2004, ISBN 978-0-632-05637-8 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-15] (ang.).
  3. Taxonomic tree [online], Catalogue of Life [dostęp 2018-08-17] (ang.).
  4. The amphioxus genome and the evolution of the chordate karyotype, Nicholas H. Putnam, et al. Nature vol 453 p. 1064–1071, June 19, 2000.