Rumuńskie Siły Powietrzne

wojska lotnicze Rumunii

Rumuńskie Siły Powietrzne (rum. Forțele Aeriene Române) – wojska lotnicze Rumunii. Jedna z najstarszych tego typu formacji w Europie, powstała w 1913 roku. Obecnie ich trzon stanowią amerykańskie myśliwce F-16, wykorzystywane są także wyprodukowane w Rumunii śmigłowce oraz zachodnie samoloty transportowe.

Forțele Aeriene Române
Godło
Państwo

 Rumunia

Siły zbrojne

Rumuńskie Siły Zbrojne

Data utworzenia

1 kwietnia 1913

Znak rozpoznawczy

Modernizacja

edytuj

Po upadku Układu Warszawskiego Rumunia eksploatowała samoloty myśliwskie MiG-21, MiG-23 i MiG-29. Po wycofaniu ze służby MiG-23 w 2000 roku oraz niezrealizowaniu modernizacji MiG-29 do wersji Sniper z pomocą izraelskich firm, które ze względu na koszt ich eksploatacji wycofano w 2003 roku, w służbie pozostały tylko myśliwce MiG-21MF. Od 1995 łącznie 113 MiG-21 zmodernizowano do wersji LanceR przez rumuńską firmę Aerostar we współpracy z izraelskim Elbitem, w tym 73 MiG-21M/MF do wersji szturmowej A, 14 MiG-21UM do wersji treningowej B (wyposażone jak wersja A), a 26 MiG-21M/MF do najbardziej zaawansowanej wersji myśliwskiej LanceR C. Wersja A otrzymała radiodalmierz ELTA EL/M 2001B, była uzbrojona w amerykańskie bomby szybujące Mk82, Mk83, a później także kierowane laserowo izraelskie bomby Lizard, część samolotów mogła przenosić zasobniki celownicze Litening. Wersje C wyposażono w radar ELTA EL/M 2032, nahełmowy system celowniczy, HUD i dwa wyświetlacze LCD mogła przenosić pociski powietrze-powietrze R550 Magic 2, Python 3, R-60, R-73, miała też zdolność atakowania celów lądowych[1]. Weszły one na uzbrojenie w 1997 roku[2]. U kresu swojej służby w 2016 roku zdolnych do lotu pozostawało około dwudziestu MiG-21MF LanceR C i osiem MiG-21UM Lancer B[3].

W 2007 roku cztery rumuńskie MiG-21 LanceR C pełniły dyżur nad przestrzenią powietrzną krajów bałtyckich w ramach misji Baltic Air Policing[4]. Od 1999 do marca 2022 roku utracono w katastrofach i wypadkach co najmniej 15 Lancerów, w tym 10 wersji C, a zginęło 7 pilotów[2]. Z uwagi na wiek i spadającą sprawność, Siły Powietrzne zaplanowały ostateczne wycofanie Lancerów do 15 maja 2023 roku[2].

W związku z przystąpieniem do NATO w 2004 priorytetem sił powietrznych stało się zastąpienie wyeksploatowanych Migów nowym typem myśliwców, zgodnych z NATO. Państwo zobowiązało się wtedy do posiadania 48 samolotów zgodnych z sojuszem[5]. W 2010 ambitny plan zakładał nawet pozyskanie 24 zmodernizowanych ex-amerykańskich F-16C/D Block 25 (za 1,3 mld USD) oraz dokupienie 24 nowych F-16C/D Block 52+ w późniejszym czasie[6]. Do 2012 z powodu braku funduszy nie doszło do zakupu amerykańskich samolotów[7]. W 2012 roku zdecydowano, że zamiast amerykańskich kupionych będzie 12 portugalskich F-16AM/BM (wyprodukowane 1983-1984) za 120 milionów euro (wartość samych samolotów)[8]. 14 października 2013 roku poinformowano o sfinalizowaniu kontraktu na zakup 12 F-16AM/BM za 628 mln euro (wraz z uzbrojeniem, wsparciem i szkoleniem), dziewięć z nich pochodzi z nadwyżek Força Aérea Portuguesa (FAP, wojsk lotniczych Portugalii), a pozostałe trzy zostały odkupione od Amerykanów w ramach US Excess Defense Article, przed dostarczeniem zmodernizowano je w Portugalii do wersji Block 20 MLU M5.2 tape.[9][10] Przekazanie sześciu samolotów nastąpiło 28 września 2016 w Portugalii, a 29 września dostarczono je do Rumunii[11][12]. Pozyskane samoloty mają resursy pozwalające na służbę przez kolejne 4000 h lub 20 lat[13].

Minister obrony Minhnea Motoc, ogłosił zamiar dokupienia większej ilości samolotów F-16. Zapytanie w tej sprawie skierowano do USA oraz 5 państw europejskich dysponujących zmagazynowanymi samolotami starszych generacji[14].

Organizacja

edytuj
 
F-16AM ląduje w bazie lotniczej Fetești

Rumuńskie Siły Powietrzne wykorzystują operacyjnie pięć baz lotniczych.

57 Baza Lotnicza – KonstancaMihail Kogălniceanu

  • 572 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330 L-RM

71 Baza Lotnicza – Câmpia Turzii

86 Baza Lotnicza – Fetești

  • 53 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR B, C

95 Baza Lotnicza – Bacău

  • 951 Eskadra Szkolenia Zaawansowanego – IAR 99C
  • 952 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L SOCAT

90 Baza Lotnicza – BukaresztOtopeni

  • 901 Eskadra Transportu Strategicznego – C-130 Hercules B, H
  • 902 Eskadra Transportowo-rozpoznawcza – An-30,C-27J Spartan
  • 903 Transportowa Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L

Szkoła Lotnicza "Aurel Vlaicu" – Boboc (Buzau)

  • 1 Eskadra Szkolna – Jak-52, IAR-316B Alouette III
  • 2 Eskadra Szkolna – IAR-99 Standard

Wyposażenie

edytuj

Obecne

edytuj
Samolot Zdjęcie Producent Typ Wersja Liczba sztuk[15] Uwagi
Samoloty
General Dynamics F-16 Fighting Falcon     Stany Zjednoczone myśliwiec wielozadaniowy F-16AM/BM
F-16A/B
20 Ex-portugalskie, dostawy 2016-2017. W 2019 roku Rumunia postanowiła odkupić od Portugalii dodatkowe 5 sztuk myśliwców[16][17]
C-27J Spartan     Włochy Transportowy C-27J 7 Zastąpiły An-26[18].
C-130 Hercules     Stany Zjednoczone Transportowy C-130H

C-130B

8 W latach 90. XX wieku zakupiono 4 używane C-130B ze Stanów Zjednoczonych, potem w 2007 roku zakupiono 1 C-130H z Włoch który przed przylotem został zmodernizowany w Stanach Zjednoczonych. Przy okazji zmodernizowano też 4 C-130B do wersji C-130H. Obecnie tylko trzy samoloty pozostają w służbie operacyjnej, pozostałe dwa są składowane w bazie Otopeni.
IAR 99 Șoim     Rumunia Szkolenie zaawansowane IAR-99
IAR-99C
10
11
Jak-52     Rumunia Szkolenie podstawowe Yak-52W

Yak-52TW

14 Zbudowane na licencji.
An-30 Clank     ZSRR Rozpoznawczy An-30 2 Kontrola zagranicznych baz w ramach umowy Open Skies.
Śmigłowce
IAR 316 Alouette III     Rumunia Śmigłowiec szkolny IAR-316 7
IAR 330 Puma     Rumunia Śmigłowiec wielozadaniowy IAR-330 35
Śmigłowiec bojowy IAR-330L SOCAT 22 Dostarczono 25, utracono 3.
Bezzałogowe aparaty latające
RQ-7 Shadow     Stany Zjednoczone Bezzałogowy aparat latający Shadow-600 7 Dostarczono 11, utracono 4.
Systemy Przeciwlotnicze
MIM-23 Hawk     Stany Zjednoczone Bateria rakiet ziemia-powietrze Hawk XXI 8 baterii 224 rakiety.
MIM-104 Patriot     Stany Zjednoczone Bateria rakiet ziemia-powietrze 4 baterii

Do przewozu VIP wykorzystywane były Boeing 707, BAC One-Eleven i Eurocopter Dauphin latające w barwach linii Romavia. Aktualnie Romavia użytkuje daw BAe 146, narodowe linie TAROM użytkują jednego Airbus A310 na rzecz rządu.

Historyczne[19]

edytuj

Myśliwce

Bombowce/szturmowce

Transportowe/użytkowe

Treningowe

Śmigłowce

Przypisy

edytuj
  1. Rumuni utracili już 10% MiG-21 LanceR [online], altair.com.pl, 6 listopada 2010.
  2. a b c Marcin Przeworski. Ostatni rok służby Lancerów?. „Skrzydlata Polska”. Nr 7(2513)/2022, s. 27-31, lipiec 2022. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair. ISSN 0137-866X. 
  3. Dirk Jan de Ridder, LanceR dawn – Romania’s last MiG-21s [online], ridder.aero, 21 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] (ang.).
  4. Paweł Kłosiński, Rumuńskie Lancery na Okęciu, [w:] Skrzydlata Polska 09/2007 [online], altair.com.pl, wrzesień 2007 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
  5. Romania to Seek Another Batch of F-16s In 2017 [online], defense-aerospace.com (ang.).
  6. Rumunia kupi F-35? [online], altair.com.pl, 25 marca 2010.
  7. Romania Cannot Afford F-16 Jets: President [online], defensenews.com, 18 września 2011 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-25] (ang.).
  8. Dobritoiu: Romania to pay around 600 million dollars over five years for 12 second-hand F-16 fighter jets from Portugal [online], actmedia.eu, 1 października 2011 [dostęp 2012-10-01] (ang.).
  9. Portugalia kupuje F-16 dla Rumunii [online], altair.com.pl, 28 sierpnia 2013.
  10. Rumunia oficjalnie 28 krajem-użytkownikiem F-16 [online], defence24.pl, 15 maja 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09].
  11. Rumunia odbiera F-16 [online], altair.com.pl, 29 września 2016.
  12. Jakub Palowski, Rumuńskie F-16 przyjęte do służby. Zastąpią maszyny MiG-21 [online], defence24.pl, 29 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01].
  13. Romania officially takes over its first F16 fighters [online], romania-insider.com, 27 września 2016 (ang.).
  14. Rumunia kupi więcej F-16 [online], energetyka24.com, 24 lutego 2016 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20].
  15. World Air Forces 2014, 5 grudnia 2013, flightglobal.com. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. Dostęp: 2014-01-12
  16. Maciej Szopa, Rumunia dokupuje F-16 [online], defence24.pl, 23 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  17. Rumuńskie F-16 w komplecie [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-03-31] (ang.).
  18. Romania accepts first C-27J Spartans. [dostęp 2010-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-14)].
  19. Romanian Armed Forces in the Second World War – Airplane list [online], worldwar2.ro [dostęp 2017-11-15].

Linki zewnętrzne

edytuj