Ił-14

Ił-14
Ил-14
	; Ił-14 w polskim malowaniu rządowym przechowywany w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Konstruktor	Biuro konstrukcyjne Iljuszyna
Typ	Samolot pasażersko – transportowy
Konstrukcja	metalowa
Załoga	4 osoby
	Historia
Data oblotu	20 września 1950
Lata produkcji	1950–1960
	Dane techniczne
Napęd	2 × silniki gwiazdowe Szwecow ASz-82T
Moc	2 × 1397 kW (1900 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	31,7 m
Długość	21,3 m
Wysokość	7,8 m
Powierzchnia nośna	100 m²
	Masa
Startowa	12850 kg
Zapas paliwa	3520 l
	Osiągi
Prędkość maks.	430 km/h
Prędkość przelotowa	300 km/h
Zasięg	1000 km
Rozbieg	470 m
Dobieg	480 m
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	ZSRR NRD Czechosłowacja Polska
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ił-14 (ros. Ил-14) – radziecki śmigłowy samolot pasażersko-transportowy z 1950 r. zaprojektowany w biurze konstrukcyjnym Iljuszyna.

Historia

Ił-14 z polskimi znakami w zbiorach Pacific Coast Air Museum

Ił-14 powstał na bazie doświadczeń związanych z eksploatacją dwusilnikowych samolotów Ił-12, DC-3 i Li-2. Uznano, że konieczne jest zbudowanie maszyny dysponującej osiągami pozwalającymi na kontynuowanie startu w przypadku awarii jednego silnika. Pierwsze prace koncepcyjne z 1947 r. zakładały zbudowanie na bazie Ił-12 samolotu wyposażonego w silniki gwiazdowe ASz-73 o mocy 2400 KM i zdolne do przewiezienia 48 pasażerów. Koncepcję zarzucono, ponieważ uznano, że samo zastosowanie mocniejszego silnika nie prowadzi do powstania konstrukcji o lepszych właściwościach^[1]. Postanowienie Rady Ministrów ZSRR z 9 października 1949 r. i uchwałą Rady Ministrów ZSRR z 10 czerwca 1950 roku dało początek pracom biura konstrukcyjnego Iljuszyna nad polepszeniem i unowocześnieniem samolotu Ił-12 z wykorzystaniem silników ASz-82Fn^[2].

W nowym samolocie niezmieniony pozostał kadłub, usterzenie poziome oraz podwozie natomiast nowe były skrzydła (mniejsze o 3 m²), kształt usterzenia pionowego i silniki o większej mocy i mniejszym zużyciu paliwa^[3]. Zbiorniki paliwa przeniesiono z centropłata do części zewnętrznych skrzydeł. Prototyp został oblatany 20 września 1950 roku przez pilota doświadczalnego Władimira Kokkinaki. Wersja pasażerska, oznaczona jako Ił-14P, została oblatana w 1953 roku^[4].

Początkowo produkowano 18-miejscową wersję Ił-14P, a w roku 1956 powstała wersja Ił-14M z przedłużonym o 1 metr kadłubem i większą liczbą miejsc pasażerskich. Produkowano także wersje transportowe (Ił-14G i Ił-14T) oraz desantową Ił-14D. Ogółem w latach 1954–1960 zbudowano 1112 sztuk, w tym 80 Ił-14P na licencji w NRD i 203 jako Avia AV-14 na licencji w Czechosłowacji. Samoloty Ił-14 używane były w komunikacji lotniczej ZSRR i państw bloku socjalistycznego (w tym w Polsce) do końca lat siedemdziesiątych. Lotnictwo wojskowe korzystało z wersji transportowej i desantowej. Samolot Ił-14 wykazywał bardzo dobre własności w lotach polarnych w Arktyce i na Antarktydzie.

Ił-14 w lotnictwie polskim

W Polsce Ił-14 pojawił się w 1955 roku, Polskie Linie Lotnicze LOT zakupiły 6 samolotów w wersji Ił-14P mogące przewozić 14 pasażerów. Miały one następujące znaki rejestracyjne^[3]:

SP-LNA
SP-LNB
SP-LNC
SP-LND
SP-LNE
SP-LNF

Kolejne sześć samolotów LOT zakupił w Niemieckiej Repubublice Demokratycznej (NRD) w 1957 roku. Maszyny mogły przewozić 26 pasażerów i miały następujące znaki^[5]:

SP-LNG
SP-LNH
SP-LNI
SP-LNK
SP-LNL
SP-LNM

W Czechosłowacji zakupiono pasażersko-towarową Avię AV-14P, która otrzymała oznaczenia SP-LNN. W latach 1957 i 1958 samoloty produkcji radzieckiej poddano modernizacji w NRD, zwiększając we wszystkich samolotach liczbę miejsc do 26. Latem 1964 i 1965 roku wypożyczono z NRD trzy iły przystosowane do przewozu truskawek. Polskie owoce eksportowano m.in. do krajów skandynawskich^[6]. Iły obsługiwały zagraniczne połączenia LOT-u do 1961 roku, kiedy to wprowadzono Iły-18, które wyparły samoloty Ił-14 na linie krajowe. Zrezygnowano tu z obecności stewardesy na pokładzie, załoga składała się tylko z dwóch pilotów i radiotelegrafisty. Na początku lat 60. we wszystkich używanych maszynach zwiększono liczbę miejsc dla pasażerów do 32. Po dekadzie latania z powodu ograniczeń eksploatacyjnych zmniejszono liczbę pasażerów do 28. Ił-14 używany był przez linię lotniczą do lipca 1972 roku. Jeden z LOT-owskich samolotów uległ rozbiciu 14 czerwca 1957 roku podczas podchodzenia do lądowania na lotnisku w Moskwie podczas burzy. Zginęło pięciu pasażerów i czterech członków załogi^[7].

W 1968 r. samoloty SP-LNB i SP-LNE zostały przerobione na samoloty aerofotogrametryczne użytkowane następnie przez Przedsiębiorstwo Usług Lotniczych Aeropol. W 1970 r. samolot SP-LNG został przejęty przez Zarząd Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych. Na początku lat siedemdziesiątych ten samolot dostosowano do badania struktury pola elektromagnetycznego oraz analizy widma sygnałów emitowanych przez urządzenia lotnicze^[8]. Równolegle do cywilnego przewoźnika również wojska lotnicze zakupiły około 20 samolotów. Ił-14 wykorzystywany był do zadań transportowych, kurierskich, do szkolenia spadochroniarzy oraz jako latająca salonka dla członków rządu.

Wersje

Silnik ASz-82FN eksponowany w MLP w Krakowie

Czechosłowacka Avia 14, 1957 r.

Ił-14P – podstawowa wersja produkowana od roku 1950 (także w NRD), 18 miejsc pasażerskich
Ił-14M – wersja z przedłużonym o 1 metr kadłubem, produkowana od 1956 r., 24, a potem 28 lub 32 miejsca pasażerskie
Ił-14G – wersja transportowa
Ił-14T – wersja transportowa
Ił-14D – wersja desantowa
Ił-14S – salonka
Avia AV-14 – oznaczenie Ił-14P produkowanego na licencji w Czechosłowacji
Avia 14 Super – 42-miejscowa wersja produkowana w Czechosłowacji
Ił-14FG – wersja fotogrametryczna (do wykonywania fotografii) z przedłużonym przeszklonym dziobem produkowana w Czechosłowacji

Konstrukcja

Dwusilnikowy samolot pasażerski o konstrukcji metalowej w układzie dolnopłatu.

Kadłub o przekroju kołowym i średnicy 2,8 m. W przedniej części znajduje się kabina załogi z miejscami dla dwóch pilotów, radiotelegrafisty i mechanika pokładowego. Za nią znajduje się bufet i bagażnik, za którymi jest umiejscowiona kabina pasażerska, toaleta i drugi bagażnik. Szkielet kadłuba składa się z 48 wręg i 52 podłużnic. Drzwi wejściowe do kabiny znajdują się na prawej burcie samolotu. Kadłub jest pokryty blachą duraluminiową o grubości od 0,6 do 1,8 mm. Kadłub jest zakończony wolnonośnym usterzeniem o konstrukcji i pokryciu metalowym. Stateczniki poziome trójdźwigarowe, stery kryte płótnem^[9].

Skrzydła trójdzielne, trójdźwigarowe, o konstrukcji półskorupowej. Centropłat o obrysie prostokątnym, końcówki płata o obrysie trapezowym. Wyposażony w lotki i hydrauliczne klapy szczelinowe na zewnętrznej części płata i krokodylowe na wewnętrznej. Krawędź natarcie płata i usterzenia odladzana za pomocą ciepłego powietrza. Pokrycie skrzydeł jest wykonane z blachy o grubości od 0,8 do 2 mm. W zewnętrznych częściach skrzydeł są umieszczone cztery zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 3520 litrów^[10].

Podwozie chowane w locie, podwozie główne z podwójnymi kołami, kółko przednie samonastawne. Amortyzacja podwozia olejowo-powietrzna^[11]. Do napędu zastosowano dwa 14-cylindrowe silniki gwiazdowe ASz-82T o mocy nominalnej 1199 kW (1630 KM), startowej 1397 kW (1900 KM) i przelotowej 864 kW (1150 KM). Napędzają czterołopatowe samoprzestawialne śmigła o średnicy 380 cm. Za silnikami znajdują się zbiorniki oleju o pojemności 142 l^[12].

Przypisy

↑ Gruszczyński, Fiszer 2021 ↓, s. 20.
↑ Gruszczyński, Fiszer 2021 ↓, s. 21.
↑ ^a ^b Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 411.
↑ Morgała 1981 ↓, s. 153.
↑ Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 412.
↑ TomaszT. Smolicz TomaszT., Lima, Oskar – : opowiadania lotnicze., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985, s. 9-16, ISBN 83-08-01407-0, OCLC 499850226 [dostęp 2022-05-11] .
↑ Skrzydlata Polska 1969 ↓, s. 18.
↑ Morgała 1981 ↓, s. 155.
↑ Kempski 1982 ↓, s. 7-10.
↑ Kempski 1982 ↓, s. 10.
↑ Kempski 1982 ↓, s. 11.
↑ Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 413.

Bibliografia

Iliuszyn Ił-14P. „Skrzydlata Polska”. 47/1969, 23 listopada 1969. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Jerzy Gruszczyński, Michał Fiszer: IŁ-14. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2021, seria: 100 lat polskich skrzydeł. nr 54. ISSN 978-83-8177-599-1. OCLC 1242429606.
Benedykt Kempski: Samolot transportowy Ił-14. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. Nr 81. ISBN 83-11-06775-9. OCLC 1413873812.
Mieczysław Mikulski, Andrzej Glass: Polski transport lotniczy 1918-1978. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980. OCLC 491063540.
Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1945-1980. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06483-0. OCLC 11260494.

Linki zewnętrzne

Sylwetki samolotu na stronie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

[CITEREFGruszczyński,_Fiszer202120-1] Gruszczyński, Fiszer 2021 ↓, s. 20.

[CITEREFGruszczyński,_Fiszer202121-2] Gruszczyński, Fiszer 2021 ↓, s. 21.

[CITEREFMikulski,_Glass1980411-3] Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 411.

[CITEREFMorgała1981153-4] Morgała 1981 ↓, s. 153.

[CITEREFMikulski,_Glass1980412-5] Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 412.

[6] TomaszT. Smolicz TomaszT., Lima, Oskar – : opowiadania lotnicze., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985, s. 9-16, ISBN 83-08-01407-0, OCLC 499850226 [dostęp 2022-05-11] .

[CITEREFSkrzydlata_Polska196918-7] Skrzydlata Polska 1969 ↓, s. 18.

[CITEREFMorgała1981155-8] Morgała 1981 ↓, s. 155.

[CITEREFKempski19827-10-9] Kempski 1982 ↓, s. 7-10.

[CITEREFKempski198210-10] Kempski 1982 ↓, s. 10.

[CITEREFKempski198211-11] Kempski 1982 ↓, s. 11.

[CITEREFMikulski,_Glass1980413-12] Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 413.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]