Kropiatka

Kropiatka
	Porzana porzana
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruściele
Rodzaj	Porzana
Gatunek	kropiatka
Synonimy
	Rallus Porzana Linnaeus, 1766;
	Rallus Porzana Linnaeus, 1766;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; okres lęgowy przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kropiatka^[4], kureczka nakrapiana (Porzana porzana) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny chruścieli (Rallidae). Monotypowy^[2]^[5]. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

Kropiatka zamieszkuje Europę poza północną Skandynawią, zachodnią Syberię oraz Azję Środkową po Iran, Kazachstan, północno-zachodnie Chiny i północno-zachodnią Mongolię. Wędrowny, przeloty w marcu–kwietniu i sierpniu–październiku, odbywają się nocą. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, Afryce Północnej (gdzie przelatuje szlakiem zachodnim lub południowo-wschodnim), Afryce Wschodniej i Południowej, na Bliskim Wschodzie oraz w Indiach i Pakistanie, tylko wyjątkowo w Europie Zachodniej.

W Polsce ptak lęgowy niżu, na wschodzie nieliczny lub średnio liczny, a na zachodzie bardzo nieliczny lub nieliczny^[6].

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny: Ptak wielkości szpaka. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, choć samica ma jaśniejszą głowę i podgardle w jasne kropki. Wierzch ciała oliwkowobrązowy z małymi czarnymi i białymi plamkami. Boki głowy i szyi oraz pierś szaroniebieskobrązowe. Boki w brązowo-białe pionowe pręgi. Nogi żółtozielonkawe. Dziób pomarańczowy u nasady, zielony w środku, zakończony brunatno. Jest on krótki jak u innych gatunków Porzana. Skrzydła ciemnobrązowe w czarne kropki. Charakterystyczną cechą jest brązowożółte zabarwienie piór podogonowych bez białych poprzecznych pręg. Młode niemal identyczne, lecz o znacznie jaśniejszym, kremowobiaławym, spodzie.; W odróżnieniu od wodnika ma krótki, prosty dziób i beżowe pokrywy podogonowe.
Rozmiary: długość ciała ok. 22–24 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 37–42 cm
Masa: ok. 55–145 g

Odgłosy wydawane przez kropiatkę

Głos i zachowanie: Trudna do obserwacji – prowadzi bardzo skryty tryb życia pod osłoną gęstej roślinności na brzegach stawów, leniwie płynących rzek i na bagnach (podobnie jak wodnik). Widywana jest najczęściej o zmroku, gdy poszukuje pożywienia w mule. Łatwiej ją jednak usłyszeć niż zobaczyć. Pogwizdywania kropiatki słychać najczęściej wiosną lub latem o zmroku i w nocy. Odgłos ten przypomina uderzenie batem: „huit huit”. W czasie toków odzywa się ciągle powtarzanym „tryk trek tryk trek”, co wskazuje zarazem miejsca lęgowe. Poza tym okresem jest raczej milcząca. Utrudnia to oszacowanie liczebności tego ptaka w danym miejscu, zwłaszcza że kropiatka szybko reaguje na zmiany poziomu wód i opuszcza od razu wyschnięte obszary, zasiedlając nowo powstające zalewiska.

Środowisko

Płytkie, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne otoczone podmokłymi łąkami, choć jest luźniej związana z wodą od innych gatunków Porzana.

Pożywienie

Owady i inne małe zwierzęta uzupełnione nasionami i częściami zielonymi roślin.

Rozród

Osobnik niedojrzały

Gniazdo: Wiosną zajmuje niewielki, ale gwałtownie broniony rewir. Gnieździ się na brzegu lub kępie, na wysychających bagnach, w pobliżu wody, ale również na dość suchych terenach blisko pól uprawnych. Gniazdo ukryte w roślinności, głównie wśród suchych liści turzyc i traw. Wyściółkę stanowią jednak delikatniejsze materiały.

Jaja z kolekcji muzealnej

Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lub dwa lęgi, składając w kwietniu i czerwcu 8 do 14 żółtawych lub brunatnawych ciemno nakrapianych jaj.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 18–21 dni przez obydwoje rodziców.
Pisklęta: Często zdarza się, że wylęg nie następuje jednocześnie (opóźnienie może nawet wynieść 4 doby). Wtedy samica wysiaduje pozostałe jaja, a samiec karmi już wyklute młode. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 72 godzinach, jednak jeszcze w nim nocują. Mają już wielobarwne dzioby. Rodzice karmią młode do 3. tygodnia życia, jednak zdolność do lotu pisklęta uzyskują dopiero w 6. lub 7. tygodniu życia. Pokarm dorosła para przynosi młodym w dziobach. To głównie mięczaki, owady i ich larwy, skorupiaki i robaki. Z końcem lata kropiatka wyprowadza drugi lęg.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kropiatkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 0,5–1,0 miliona dorosłych osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej^[7]. Liczebność populacji na terenie kraju w latach 2013–2018 szacowano na 3000–5000 tokujących samców^[8]. Na Czerwonej liście ptaków Polski kropiatka sklasyfikowana została jako gatunek niedostatecznie rozpoznany (DD)^[9].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Porzana porzana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Taylor, B.: Spotted Crake (Porzana porzana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-10-18].
↑ ^a ^b Porzana porzana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2021-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-24].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-24]. (ang.).
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 285. ISBN 83-919626-1-X. Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego bardzo nieliczny oznacza zagęszczenie 0,1–1 par na 100 km², nieliczny – 1–10 par na 100 km², a średnio liczny – 10–100 par na 100 km².
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Porzana porzana (Kropiatka). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 290–293.

[itis-1] Porzana porzana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Taylor, B.: Spotted Crake (Porzana porzana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-10-18].

[iucn-3] Porzana porzana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2021-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-24].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-24]. (ang.).

[6] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 285. ISBN 83-919626-1-X. Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego bardzo nieliczny oznacza zagęszczenie 0,1–1 par na 100 km², nieliczny – 1–10 par na 100 km², a średnio liczny – 10–100 par na 100 km².

[7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[biuletyn2019-8] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[clpp-9] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[4]

[2]

[5]

[1]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]