Boeing 727 – odrzutowy samolot pasażerski wąskokadłubowy, średniego zasięgu, produkowany od 1963 do 1984 roku przez firmę Boeing w USA. Wyprodukowano 1832 egzemplarze[3].

Boeing 727
Ilustracja
Boeing 727 w barwach przewoźnika Iberia
Dane podstawowe
Państwo

Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone

Producent

Boeing

Typ

pasażerski

Załoga

3 osoby

Historia
Data oblotu

9 lutego 1963

Lata produkcji

19631984

Liczba egz.

1832

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

327[1]
113 (3781 ofiar śmiertelnych)[2]

Dane techniczne
Napęd

3 × Pratt & Whitney JT8D

Wymiary
Rozpiętość

32,92 m

Długość

46,69 m

Wysokość

10,36 m

Powierzchnia nośna

157,93 m²

Masa
Własna

46 675 kg

Startowa

95 028 kg

Do lądowania

73 100 kg

Paliwa

37 028 kg

Osiągi
Prędkość maks.

1100 km/h

Prędkość przelotowa

990 km/h

Pułap praktyczny

7530 m

Zasięg

4450 km

Rozbieg

1768 m

Dobieg

1585 m

Dane operacyjne
Liczba miejsc
do 149 (727-100)
do 189 (727-200)
Rzuty
Rzuty samolotu

Historia

edytuj

Pracę nad nowym samolotem pasażerskim przeznaczonym do obsługi średnich tras rozpoczęły się w 1958 roku. Głównym inżynierem został Jack Steiner. Podstawowym zagadnieniem była liczba użytych silników. Przyjęto konfigurację trzysilnikową, dającą w tamtym okresie najlepszą równowagę pomiędzy kosztami eksploatacji, bezpieczeństwem lotu i osiągami. Cały program budowy nowej maszyny obarczony był dużym ryzykiem porażki. Nowa konstrukcja miała się mierzyć z konkurencją ze strony wchodzących do eksploatacji samolotów Sud Aviation Caravelle, Convair 880, Hawker Siddeley Trident i turbośmigłowym Lockheed L-188 Electra a sam Boeing większość swoich środków zaangażował w pracę nad Boeingiem 707. Zielone światło dla nowej konstrukcji dał prezes firmy William Allen pod warunkiem zebrania zamówień na 100 samolotów do grudnia 1960 roku. Na jeden dzień przed wyznaczonym przez Allena terminem Boeing uzyskał zamówienia na 80 egzemplarzy od linii United Airlines i Eastern Air Lines. Pomimo tego, że warunek zdobycia zamówienia na sto samolotów nie został spełniony, Allen wyraził zgodę na kontynuowanie prac i budowę maszyny prototypowej. Potencjał odbiorców pozwalał żywić nadzieję na zwrot zaangażowanych środków i dalsze zamówienia. Głównym odbiorcą, dyktującym warunki jakie musiała spełnić nowa konstrukcja została linia Eastern Air Lines, która potrzebowała maszyny zdolnej do operowania z lotnisk o ubogiej infrastrukturze i obsługi tras średnich i krótkich. Te warunki zmusiły konstruktorów do zaprojektowania samolotu wyposażonego w schody do wejścia i zejścia z pokładu bez korzystania z pomocy z podstawianych schodów oraz wyposażonej w pomocniczy zespół napędowy. Krótkie i średnie trasy charakteryzują się dużą częstotliwością startów i lądowań, zatem nowy samolot musiał charakteryzować się wytrzymałym podwoziem. Pracę nad maszyną prototypową rozpoczęły się pod koniec 1960 roku. Boeing 727 pierwszy raz znalazł się w powietrzu w 1963 roku i przez następną dekadę był najpopularniejszym samolotem pasażerskim na świecie. Był najlepiej sprzedającym się samolotem odrzutowym aż do lat 80. XX wieku, kiedy został wyprzedzony pod tym względem przez swojego następcę Boeinga 737. Stał się pierwszym samolotem pasażerskim sprzedanym w ilości ponad 1000 sztuk (we wrześniu 1972) i pierwszym, który przewiózł miliard pasażerów (w grudniu 1977)[3].

Wersje samolotu

edytuj

Stworzone zostały dwie wersje Boeinga 727, każda posiadała kilka podwersji.

727-100 – oblatany 9 lutego 1963 roku, pierwszy lot komercyjny wykonał 1 lutego 1964 roku:

  • 727-100C – wersja uniwersalna. Siedzenia mogły być wyjęte, a w ich miejsce wstawiony ładunek.
  • 727-100QC – oznaczenie QC – szybka zamiana (ang. Quick Change). Wersja podobna do 727-100C, ale wymiana w niej odbywała się dużo szybciej niż w wersji poprzedniej.
  • 727-100QF – oznaczenie QF – samolot transportowy (ang. Quick Freighter). Samolot transportowy używany głównie przez United Parcel Service.

727-200 – oblatany w 27 lipca 1967 roku, pierwsza dostawa miała miejsce 14 grudnia 1967 roku – samolot otrzymały linie Northwest. Jest to wydłużona wersja Boeinga 727-100, seria 200 jest o 6 m dłuższa (ma 46,7 m) od 100 (ma 40,6 m). 3 m zostały dodane przed skrzydłami, a kolejne 3 za nimi. Rozpiętość skrzydeł i wysokość samolotu pozostały takie same, jak w wersji 727-100 (odpowiednio: 32,9 m, 10,3 m).

  • 727-200 Advanced (późniejsze egzemplarze) – MTOW i zasięg zostały wydłużone.
  • 727-200F Advanced – wersja transportowa.
  • Super 27 – prędkość zwiększona o 80 km/h.

Specyfikacja

edytuj
Wersja 727–100 727–200 727-200F
Załoga w kokpicie 3
Maksymalna ilość miejsc 149 189 Nie dotyczy
Długość 40,6 m 46,7 m
Rozpiętość skrzydeł 32,9 m
Wysokość ogona 10,3 m
Waga bez paliwa 45 360 kg 70 307 kg
Maksymalna masa startowa (MTOW) 76 818 kg 95 028 kg 88 360 kg
Maksymalna waga do lądowania 62 400 kg 73 100 kg 74 389 kg
Prędkość przelotowa 0,81 Mach
Prędkość maksymalna 0,90 Mach
Pułap 9100–12 000 m

Maksymalny 13 000 m

Zasięg przy pełnym obciążeniu 2700 NM (5000 km) 2400 NM (4400 km) 2400 NM (4 400 km)
Maksymalna ilość paliwa 31 000 l 37 020 l 30 238 l
Silniki 3 × Pratt & Whitney JT8D

Źródła: Boeing 727 Specifications[4], Boeing 727 Airport report[5]

Sprzedaż

edytuj

Zamówienia:[3]

 1983   1982   1981   1980   1979   1978   1977   1976   1975   1974   1973   1972 
1 11 38 68 98 125 133 113 50 88 92 119
 1971   1970   1969   1968   1967   1966   1965   1964   1963   1962   1961   1960 
26 48 64 66 125 149 187 83 20 10 37 80

Samoloty oddane do użytku:[3]

 1984   1983   1982   1981   1980   1979   1978   1977   1976   1975   1974   1973 
8 11 26 94 131 136 118 67 61 91 91 92
 1972   1971   1970   1969   1968   1967   1966   1965   1964   1963   1962   1961 
41 33 55 114 160 155 135 111 95 7 0 0

Użytkownicy

edytuj

Głównymi użytkownikami były : Aerocontinente, AeroSur, Aerolíneas Argentinas, Aerolíneas Internacionales, Aeroperú, Air Canada, Air France, Air Portugal, ANA, Alitalia, American, Ansett, ASTAR, ATA Airlines, Avensa, Avianca, Aviacsa, Braniff International, China Airlines, Continental Airlines, Continental Micronesia, Copa, CP Air, Delta Air Lines, Dominicana, Eastern Air Lines, FedEx, First Air, Iberia, Iran Air, Japan Airlines, JAT, Korean Air, Lloyd Aereo Boliviano, Lufthansa, Mexicana, LaNica Nicaraguan Airlines, Northeast Airlines, Northwest Airlines, Olympic Airways, Paramountjet, Pan Am, People Express, Philippine Airlines, Pride Air, Republic Airlines (1979-1986), Royal Air Maroc, Sabena, Singapore Airlines, South African Airways, TAA, Transbrasil, United Airlines, US Airways, Varig, VASP, Viasa, Western Airlines, linie czarterowe: Carnival Air Lines, TAME czy Hapag-Lloyd.

W 1990 roku w użyciu w liniach lotniczych pozostawało 1700 samolotów, w 2000 roku – 1180[3]. W kolejnej dekadzie większość z nich wycofano, częściowo na skutek kryzysu rynku lotniczego i wprowadzania bardziej ekonomicznych maszyn[3].

W sierpniu 2007 roku 620 Boeingów 727 było wciąż używanych. Główni operatorzy to: FedEx (95), United Parcel Service (33), Amerijet International (10), Astar Air Cargo (29), Capital Cargo International Airlines (13), Cargojet Airways (12), Champion Air (16), Custom Air Transport (17), Kelowna Flightcraft (15), Kitty Hawk Aircargo (26), Transafrik (11), Hewa Bora Airways (9), Lloyd Aereo Boliviano (9) i Transmile Air Services (9), Varig Log (8), Líneas Aéreas Suramericanas (8), Safair (7), Syrianair (6). Flight International. Inne linie lotnicze operowały nadal 104 Boeingami 727.

W czerwcu 2013 roku pozostawało eksploatowanych na świecie 180 Boeingów 727, w dużej części przez wojska lotnicze i agencje rządowe[3].

Firma Zero Gravity Corporation używa Boeingów 727, aby pokazać klientom jak wygląda stan nieważkości. Boeingów 727 używają także VIPy w Belgii i Meksyku. Wojsko Stanów Zjednoczonych używa Boeingów 727 do transportu wojskowego.

Ostatni pasażerski lot Boeinga 727 odbył się 13 stycznia 2019 roku. Boeing 727-200 o znakach EP-ASB należąca do irańskiego przewoźnika Iran Aseman Airlines wykonała lot na trasie z Zahedanu do Teheranu. Samolot, który wybudowany został w 1980 roku, pierwotnie należał do linii Air France. Do Iranu maszyna trafiła w 1994 roku[6].

Wypadki

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Katastrofy lotnicze z udziałem samolotu Boeing 727.

Galeria

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. The Aviation Safety Network Website: Boeing 727. [w:] Aviation-safety.net [on-line]. EN. [dostęp 2011-07-05].
  2. The Aviation Safety Network Website: Boeing 727 Statistics. [w:] Aviation-safety.net [on-line]. EN. [dostęp 2011-07-05].
  3. a b c d e f g Jerzy Liwiński: Pięćdziesiąt lat Boeinga 727 w: "Lotnictwo" nr 8/2013, ss. 22-27
  4. Boeing 727 series performance specifications, Boeing.
  5. 727 Airplane Characteristics for Airport Planning, Boeing.
  6. Ostatni lot pasażerskiego Boeinga 727, „Lotnictwo Aviation International”, nr 3 (2019), s. 14, ISSN 2450-1298