Wikipedia

Śląski Okręg Wojskowy

Śląski Okręg Wojskowy (SOW) – terenowy organ wykonawczy Ministra Obrony Narodowej w sprawach operacyjno-obronnych i rządowej administracji niezespolonej (art. 14 Ustawy z 21 listopada 1967 o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej). Rozformowany z końcem 2011[1] − jego historię i tradycje przejęła 4 Regionalna Baza Logistyczna we Wrocławiu.

Śląski Okręg Wojskowy
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

22 sierpnia 1945

Rozformowanie

31 grudnia 2011

Nazwa wyróżniająca

„Śląski”

Tradycje
Rodowód

1 Armia Wojska Polskiego

Kontynuacja

4 Regionalna Baza Logistyczna

Dowódcy
Pierwszy

gen. dyw. Stanisław Popławski

Ostatni

gen. bryg. Zbigniew Smok

Działania zbrojne
Poznański Czerwiec (1956)
Operacja Dunaj (1968)
Stan wojenny w Polsce 1981–1983
Organizacja
Dyslokacja

Katowice (1945–1946)
Wrocław[a] (1946–2011)

Rodzaj sił zbrojnych

Wojska Lądowe

Podległość

Ministerstwo Obrony Narodowej (1945–1947)
Dowództwo Wojsk Lądowych (1947–1950)
Ministerstwo Obrony Narodowej(1950–1997)
Dowództwo Wojsk Lądowych
Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych

Historia Okręgu

edytuj

Śląski Okręg Wojskowy utworzono rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0208/Org. z 22 sierpnia 1945. Na bazie dowództwa i sztabu rozformowanej 1 Armii Wojska Polskiego utworzono dowództwo Okręgu Wojskowego Śląsk z miejscem postoju w Katowicach. Obszar Okręgu Wojskowego Śląsk, obejmował ówczesne województwa: śląskie i wrocławskie. W strukturze organizacyjnej dowództwa OW Śląsk znajdowały się:

  • dowództwo i sztab
  • zarząd polityczno-wychowawczy
  • dowództwa artylerii i broni pancernej
  • wydziały: inżynieryjny, chemiczny, lotniczy, personalny (kadrowy), służby zdrowia i finansowy
  • kwatermistrzostwo
  • prokuratura i sąd wojskowy

W chwili utworzenia okręgu na jego obszarze były rozlokowane: 2, 6, 8 i 10 Dywizja Piechoty. W okresie sierpień-wrzesień 1945 dokonano zmiany dyslokacji wielu jednostek wojskowych. Poza granicami okręgu znalazły się: 2, 6 i 8 Dywizje Piechoty, przeniesione do Okręgów Wojskowych Kraków i Łódź, z innych zaś okręgów przybyły: 7, 11 i 13 Dywizje Piechoty.

22 października 1945 stan etatowy Okręgu Wojskowego Śląsk wynosił 42 291 żołnierzy. W tym okresie Okręg przejął dowodzenie podległymi jednostkami oraz zaopatrzenie i organizację wojskowej administracji. Jednocześnie sztab okręgu przejmował funkcję operacyjno-obronną swojego obszaru terytorialnego.

Jesienią 1945 przy Dowództwie Śląskiego OW został sformowany Wydział Wojsk Ochrony Pogranicza I kategorii. Na stanowisko szefa wydziału został wyznaczony ppłk Mikołaj Grajworoński. Szefowi wydziału podlegał 1, 10 i 11 Oddział Ochrony Pogranicza oraz cztery samodzielne kompanie łączności[2]. We wrześniu 1946 wydział został rozformowany, a 1 Łużycki Oddział WOP, 10 Katowicki Oddział WOP i 11 Wrocławski Oddział WOP podporządkowane bezpośrednio szefowi Departamentu WOP w Warszawie[3].

W marcu 1946 siedziba dowództwa Okręgu Wojskowego Śląsk została przeniesiona z Katowic do Wrocławia. Z dniem 15 listopada 1946 Dowództwo Okręgu Wojskowego Śląsk nosiło nazwę Dowództwo Okręgu Wojskowego nr IV (DOW IV), która obowiązywała do 1953. W 1947 dowództwo okręgu podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lądowych. Do koncepcji tej ponownie wrócono 22 grudnia 1997.

Żołnierze Okręgu do 1948 brali udział w rozminowaniu terenu usuwając: 3,5 mln min, 7 mln sztuk niewypałów, bomb i pocisków. 4 marca 1949 rozwiązano Okręg Wojskowy Poznań, a stacjonujące na jego terenie oddziały włączono w skład Śląskiego Okręgu Wojskowego. W 1950, w wyniku zmiany podziału administracyjnego kraju w granicach ŚOW znalazło się 5 województw: wrocławskie, poznańskie, katowickie, opolskie, zielonogórskie.

 
Odznaka "Zasłużony dla SOW"

Na początku lat 60. nastąpił podział sił zbrojnych na wojska operacyjne i obrony terytorialnej. Na bazie jednostek operacyjnych Śląskiego Okręgu Wojskowego na wypadek wojny miała być formowana 2 Armia Ogólnowojskowa, która wchodziła w skład Frontu Polskiego wydzielanego do Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego.

W listopadzie 1973 żołnierze Okręgu rozpoczęli służbę w składzie Doraźnych Sił Zbrojnych ONZ, nadzorujących rozejm na Bliskim Wschodzie. Od tej pory w kolejnych zmianach spełniali oni zadania w Egipcie, Syrii, Namibii, Saharze, Kambodży, Iranie, Iraku i krajach byłej Jugosławii. Oficerowie Okręgu byli i są obserwatorami ONZ we wszystkich zapalnych punktach świata, a działalność tę prowadzą już od 1953. W latach 1953 –1957 i od 1973 oficerowie SOW brali udział w Komisji Nadzoru i Kontroli w Indochinach (Wietnam, Laos, Kambodża).

W wyniku kolejnego podziału administracyjnego kraju w 1975, Śląski Okręg Wojskowy objął swoim zasięgiem 13 województw. Doszły województwa: częstochowskie, jeleniogórskie, wałbrzyskie, legnickie, leszczyńskie, kaliskie, sieradzkie i gorzowskie.

Lata 90. to okres restrukturyzacji Wojska Polskiego. W podporządkowaniu Okręgu było 5 rozwiniętych dywizji i szereg jednostek wsparcia, a liczba żołnierzy dochodziła do 100 tysięcy. W 1993, w związku z powstaniem Krakowskiego Okręgu Wojskowego, zmniejszono obszar ŚOW o województwa: katowickie i częstochowskie. Śląski Okręg Wojskowy obejmował swym zasięgiem 11 województw: gorzowskie, jeleniogórskie, kaliskie, legnickie, leszczyńskie, opolskie, poznańskie, sieradzkie, wałbrzyskie, wrocławskie, zielonogórskie.

Od 1998 Śląski Okręg Wojskowy obejmuje 9 województw: lubuskie, dolnośląskie, opolskie, śląskie, małopolskie, podkarpackie, lubelskie, świętokrzyskie i łódzkie. ŚOW to jeden z dwóch istniejących okręgów wojskowych. Obejmuje swoim obszarem 143 tys. km² powierzchni kraju. W jego granicach żyje 21 mln obywateli Rzeczypospolitej. Reorganizacja Sił Zbrojnych RP dokonana w II poł. lat 90. oraz na początku obecnej dekady XXI w. spowodowała, że rozwiązano wiele jednostek wojskowych, w tym tak zasłużone dla Wojska Polskiego jednostki operacyjne ŚOW jak:

Jedyną dywizją, która przetrwała okres restrukturyzacji w Śląskim Okręgu Wojskowym była 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego, która przeszła w podporządkowanie 2 Korpusu Zmechanizowanego w Krakowie.

Przełomem rozpoczynającym nową rozdział dziejach Śląskiego Okręgu Wojskowego było wstąpienie Polski do NATO. Od momentu wstąpienia do NATO, żołnierze Okręgu brali udział w sojuszniczych ćwiczeniach i operacjach: Dynamic Response '99, Allied Effort '01, Strong Resolve i Eduring Freedom '02. Od 2000 żołnierze Okręgu, wchodząc w skład kontyngentu sił NATO w Kosowie rozpoczęli pełnienie swojej pierwszej misji wojskowej jako członkowie sojuszu.

W 2001 Okręg przekazał jednostki operacyjne koncentrując się na obronie terytorialnej. Okręg przejął zadania zabezpieczenia logistycznego, obrony terytorialnej, administracji wojskowej oraz wypełniania jakże ważnej funkcji państwa-gospodarza, co stanowiło novum w polskich Siłach Zbrojnych. W tym okresie powstały nowe jednostki wojskowe. Podjęto decyzję o utworzeniu 5 batalionów ratownictwa inżynieryjnego. Bardzo ważne miejsce w działalności Okręgu zajmują zadania logistyczne. W strukturze Okręg posiada cztery Rejonowe Bazy Materiałowe: we Wrocławiu, Nowogrodzie Bobrzańskim, Łodzi i Stawach, które zajmują się pokojowym i wojennym zaopatrywaniem jednostek własnych i sojuszniczych działających na terenie Okręgu. W marcu 2004 przyjęto w podporządkowanie Okręgu 1 Dębliński Pułk Drogowo-Mostowy oraz 10 Brygadę Logistyczną z Opola.

W okresie przebudowy Sił Zbrojnych RP, po 2001 zasadniczym zadaniem SOW było wspieranie działań bojowych prowadzonych przez wojska operacyjne, obrona przydzielonych obszarów, rejonów i obiektów, współdziałanie z układem pozamilitarnym oraz zabezpieczenie wszelkich potrzeb wojsk sojuszniczych mogących stacjonować na terytorium okręgu.

 
Odznaka pamiątkowa wydana na 60-lecie ŚOW
Medal pamiątkowy wydany na 60-lecie ŚOW
 
 

Skład jednostek Okręgu

edytuj

1945

1985

2008

Dowódcy Okręgu

edytuj
 
gen. armii Stanisław Popławski
(17.09.1945 – 12.11.1947)
 
gen. dyw. Florian Siwicki
(11.04.1968 – 18.05.1971)

Odznaka Okręgu

edytuj

Na odznace znajduje się znak husarii oraz czołg. Nawiązanie do historii pierwszej ciężkiej polskiej formacji konnej i zestawienie jej z głównym uzbrojeniem Śląskiego Okręgu Wojskowego wskazuje na wielowiekową tradycję kultywowaną przez żołnierzy Okręgu. Dawniej pióra straszyły przeciwników dziś dumnie wzniesiona lufa czołgu ma dać mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa. Skrót nazwy okręgu umieszczony jest pod czołgiem.

Uwagi

edytuj
  1. ↑ ul. Pretficza 28

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Strony internetowe SOW. Ostatni dostęp: 2011-12
  2. ↑ Jan Ławski, Czesław Żmuda, Wojska Ochrony Pogranicza ... s. 29, 30, 40.
  3. ↑ Paweł Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy ... s. 44.

Bibliografia

edytuj
  • "55-lecie wybuchu II wojny światowej i Śląskiego Okręgu Wojskowego". Materiały z konferencji naukowej. Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego. Wyższa Szkoła Oficerska im. T. Kościuszki. Wrocław 2000.
  • Kajetanowicz Jerzy, Śląski Okręg Wojskowy w systemie obronnym Polski w latach 1945-1965. Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 2003, nr 2.
  • Jan Ławski, Czesław Żmuda, Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945-1946, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (40), Warszawa 1966, ss. 3-48.
  • Paweł Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945-1956, Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2003, ISBN 83-88542-53-2, OCLC 830528040.
  • "Z dziejów Śląskiego Okręgu Wojskowego", pr. zb. pod red. płk Ryszarda Majewskiego, Wrocław 1988.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Śląski_Okręg_Wojskowy&oldid=75233164”