Cyraneczka (zwyczajna): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Wersja z 13:11, 14 cze 2020 edytuj XaxeLoled (dyskusja \| edycje) Operatorzy filtru nadużyć, Redaktorzy, Administratorzy interfejsu, Administratorzy 37 873 edycje m WP:SK+ToS+mSI+Bn ← poprzednia edycja		Wersja z 11:23, 2 lis 2024 edytuj anuluj edycję Arturo24 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP 59 338 edycji m Arturo24 przeniósł stronę Cyraneczka zwyczajna do Cyraneczka (zwyczajna): Zapis jak w źródle następna edycja →
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 10 użytkowników)
Linia 1: {{Inne znaczenia\|~~ptaka z rodziny kaczkowatych~~kaczki\|[[barwa morska\|kolor o tej samej nazwie]]}} {{Zwierzę infobox \|nazwa zwyczajowa = Cyraneczka zwyczajna Linia 6: \|zoolog = [[Karol Linneusz\|Linnaeus]], 1758 \|okres istnienia = \|grafika = ~~Common~~Eurasian ~~Teal (Anas crecca) near Hodal, Haryana W IMG 6577~~teal.jpg \|opis grafiki = Samiec w [[Szata godowa\|szacie godowej]] \|alt grafiki = \|2. grafika = Common Teal (Anas crecca) near Hodal, Haryana W IMG 6509.jpg \|opis 2. grafiki = Samica \|alt 2. grafiki = \|typ = [[strunowce]] \|podtyp = [[kręgowce]] Linia 20 ⟶ 22: \|plemię = [[Anatini]] \|rodzaj = ''[[Anas]]'' \|gatunek = ~~'''~~cyraneczka zwyczajna~~'''~~ \|synonimy = * ''Nettion crecca'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>{{odn\|Carboneras\|1992\|s=602}} * ''Nettion crecca'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>{{odn\|Carboneras\|1992\|s=602}} \|ranga podtaksonu = [[Podgatunek\|Podgatunki]] \|podtaksony = * ''A. c. crecca'' <small>Linnaeus, 1758</small> * ''A. c. crecca'' <small>Linnaeus, 1758</small> * ''A. c. carolinensis'' <small>J.F. Gmelin, 1789</small> \|status IUCN = LC \|IUCN id = ~~22729717~~22680321 \|mapa występowania = ~~AnasCreccaIUCN2019~~Anas carolinensis & Anas crecca combined map IUCN2019 2.png \|opis mapy występowania = {{legenda\|#00FF00\|letnie lęgowiska}} {{legenda\|#008000\|występuje przez cały rok}} {{legenda\|#00FFFF\|przeloty}} {{legenda\|#007FFF\|zimowiska}}{{legenda\|#FF00FF\|sezonowość występowania niepewna}} \|wikispecies = Anas crecca \|commons = Category:Anas crecca }} '''Cyraneczka zwyczajna'''{{r\|Mielczarek&Kuziemko}}, '''cyraneczka'''{{odn\|Busse\|Czarnecki\|Dyrcz\|Gromadzki\|1990\|s=79}} (''Anas crecca'') – ~~gatunek~~[[Gatunek ~~średniego,~~(biologia)\|gatunek]] wędrownego [[Ptaki\|ptaka]] wodnego z [[Rodzina (biologia)\|rodziny]] [[kaczkowate\|kaczkowatych]] (Anatidae). Przeloty w marcu–kwietniu ioraz sierpniu–październiku. == Systematyka == Wyróżniono dwa podgatunki ''A. crecca''{{r\|hbwalive\|Mielczarek&Kuziemko}}: * '''cyraneczka zwyczajna''' (''A. crecca crecca'') – cała [[Europa]] aż po [[Ural]] oraz pas [[Klimat umiarkowany\|klimatu umiarkowanego]] i [[Klimat subpolarny\|subpolarnego]] w [[Azja\|Azji]], ponadto [[Aleuty]]. Zimuje w południowo-zachodniej Europie i wybrzeżach [[Wielka Brytania\|Wielkiej Brytanii]], [[Afryka\|Afryce]] i [[Azja Południowa\|Azji Południowej]]. * '''[[cyraneczka karolińska]]''' (''A. crecca carolinensis'') – północna [[kraina nearktyczna\|Nearktyka]]. Część systematyków traktuje ją jako odrębny gatunek{{r\|ioc\|iucn2}}. Podgatunek ''nimia'', do którego proponowano zaliczyć populację z Aleutów{{r\|ibc}}, został [[Synonim (taksonomia)\|zsynonimizowany]] z [[podgatunek nominatywny\|podgatunkiem nominatywnym]]{{r\|ioc}}. == Morfologia == [[Plik:Anas querquedula Anas crecca Anas falcata.jpg\|thumb\|left\|Dla porównania cyraneczka (z lewej), [[Cyranka zwyczajna\|cyranka]] (w środku z góry) i [[czuprynka]] (z prawej)]] ; '''Cechy gatunku''': Najmniejsza kaczka pływająca Europy. Samiec w [[Szata godowa\|szacie godowej]] ma kasztanowatą głowę i górną część szyi. Bok głowy z zielono-czarnym pasem z połyskiem, od koloru kasztanowego oddziela tę plamę żółto-biała otoczka, które następnie łączy się u nasady dzioba. Pierś kremowa z ciemnymi cętkami. Grzbiet i boki sinoszare z drobnym poprzecznym prążkowaniem. Tył grzbietu szarobrązowy. Na skrzydle [[lusterko]] w kolorze zielonkawej plamy na głowie, u obu płci. Samica z wierzchu brązowa z ciemnym cętkowanym deseniem. Spód biały. Podobnie wyglądają młodociane i samiec w ~~okresie~~[[szata ~~spoczynkowym~~spoczynkowa\|szacie spoczynkowej]].▼ ~~[[Plik:2015 Cyraneczka zwyczajna (samiec).jpg\|thumb\|lewo\|Samiec]]~~ ▲; '''Cechy gatunku''': Najmniejsza kaczka pływająca Europy. Samiec w szacie godowej ma kasztanowatą głowę i górną część szyi. Bok głowy z zielono-czarnym pasem z połyskiem, od koloru kasztanowego oddziela tę plamę żółto-biała otoczka, które następnie łączy się u nasady dzioba. Pierś kremowa z ciemnymi cętkami. Grzbiet i boki sinoszare z drobnym poprzecznym prążkowaniem. Tył grzbietu szarobrązowy. Na skrzydle [[lusterko]] w kolorze zielonkawej plamy na głowie, u obu płci. Samica z wierzchu brązowa z ciemnym cętkowanym deseniem. Spód biały. Podobnie wyglądają młodociane i samiec w okresie spoczynkowym. : Spotkać ją można w stadach mieszanych z innymi kaczkami, ale trzyma się wtedy w osobnych grupkach. Wyróżnia się tym, że rzadko wyciąga szyję i jest mniejsza od reszty. Kaczor odzywa się wysokim „krek”, a kaczka szybko powtarzającym się „ke ke ke”. ; '''Wymiary średnie'''{{odn\|Carboneras\|1992\|s=602}}{{odn\|Busse\|Czarnecki\|Dyrcz\|Gromadzki\|1990\|s=79}}{{odn \|Sterry\|Cleave\|Clements\|Goodfellow\|2002\|s=70}}: Linia 50: * Długość skrzydła 16–20 cm * Rozpiętość skrzydeł 58–65 cm * Masa ~~ciał~~ciała 200–450 g == Ekologia == ; '''Biotop''': Różnorodne śródlądowe porośnięte roślinnością zbiorniki wodne, preferuje jednak niewielkie, gęsto zarośnięte oczka, stawy, rzeki o powolnym nurcie, bagna. ; '''Toki''': Pojawia się na wiosnę po stopieniu lodów. Dobierają się w pary wśród zimujących stad, więc przylatują parami. Toki są bardzo hałaśliwe, do tego stopnia, że słychać cały dźwięczny chór nawoływań. Odbywają się grupowo już na jesieni, a w odróżnieniu od [[Krzyżówka (ptak)\|krzyżówki]] każdy samiec aktywnie poszukuje samicy<ref>Miroslav Bouchner, ''Cyraneczka'' [w:] ''Zwierzęta łowne'', wyd. Delta, Warszawa 1992.</ref>. ; '''Gniazdo''': Na lądzie, w pewnym oddaleniu od wody, ukryte w gęstej roślinności, trawie, ~~turzycach~~[[turzyca]]ch, trzcinach i pałkach oraz pod krzakami. Budowane przez samicę. Stanowi je płytka jamka wysłana częściami roślin, które zbierze w pobliżu. Stopniowo w czasie wysiadywania wyścieła je ciemnym puchem i jasnymi piórami z dwoma ciemnymi plamkami. [[Plik:Anas crecca MHNT.ZOO.2010.11.18.3.jpg\|thumb\|lewo~~\|240px~~\|Jaja]] [[Plik:Eurasian Teal (Anas crecca) (W1CDR0001378 BD3).ogg\|mały\|240px\|Głos cyraneczki nagrany na wyspie [[Brownsea]] w hrabstwie [[Dorset]], Anglia]] ; '''Jaja''': W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 5–16 jaj (zwykle 8–11){{odn\|Carboneras\|1992\|s=602}} w kolorze żółtobiałym z zielonkawym odcieniem. Linia 63: == Status i ochrona == W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych\|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody\|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN)]] został zaliczony do kategorii LC ([[Gatunek najmniejszej troski\|najmniejszej troski]]){{r\|iucn}}. WIUCN ~~Polsce~~od ~~gatunek~~2020 ~~łowny~~roku oduznaje 15cyraneczkę ~~sierpnia~~karolińską doza 21osobny ~~grudnia<ref>Rozporządzenie~~gatunek ~~Ministra~~i ~~Środowiska~~również zzalicza ~~dnia~~go 16do ~~marca~~kategorii ~~2005~~najmniejszej troski{{r\|iucn2}}. wLiczebność ~~sprawie~~światowej ~~określenia~~populacji ~~okresów~~cyraneczki ~~polowań~~(''A. crecca crecca'') szacuje się na ~~zwierzęta~~około ~~łowne~~2,8 miliona dorosłych osobników, a cyraneczki karolińskiej (''A. crecca carolinensis'') na około 3,9 miliona dorosłych osobników{{~~Dziennik Ustaw~~r\|~~2005\|48\|459~~iucn2}}~~).</ref>~~. W Polsce gatunek łowny od 1 września do 31 grudnia<ref>Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 24 czerwca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne ({{Dziennik Ustaw\|2021\|1244}}).</ref>{{refn\|grupa=uwaga\|Do lipca 2021 r. obowiązywał termin od 15 sierpnia do 21 grudnia<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne ({{Dziennik Ustaw\|2005\|48\|459}}).</ref>.}}. W latach 2013–2018 liczbę par lęgowych na terenie kraju szacowano na 1300–1700{{r\|biuletyn2019}}. Ze względu na niewielką liczebność polskiej populacji lęgowej cyraneczki oraz potwierdzony spadek liczebności populacji lęgowych w Finlandii i Rosji (zimujących m.in. w Polsce i stanowiących tu zapewne główny przedmiot polowań), Polski Komitet Krajowy [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody\|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] (IUCN) w maju 2019 r. przyjął uchwałę wzywającą do objęcia jej ścisłą ochroną gatunkową{{odn\|Wylegała\|Ławicki\|2019\|s=20}}. == Zobacz też == * [[ptaki Polski]] == Uwagi == {{Uwagi}} == Przypisy == <references> ~~{{Przypisy\|~~ # <ref name="biuletyn2019">{{Cytuj pismo \| autor = Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. \| tytuł = Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia \| czasopismo = Biuletyn Monitoringu Przyrody \| wolumin = 20 \| strony = 1–80 \| data = 2019 \| url = https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2020/03/Biuletyn20_2019.pdf}}</ref> # <ref name="Mielczarek&Kuziemko">Systematyka i nazwy polskie za: {{cytuj stronę\|url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/nonpasserines1.html#Anatini \|tytuł = Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2018-08-05)\|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko \|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego \|praca = Kompletna lista ptaków świata\|data dostępu = 2019-05-06}}</ref>▼ # <ref name="hbwalive">{{cytuj książkę\| autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)\| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive \|url = http://www.hbw.com/\|rok = 2017\|autor r = C. Carboneras, D.A. Christie & G.M. Kirwan \|rozdział = Common Teal (''Anas crecca'')\| adres rozdziału = http://www.hbw.com/node/52868\| wydawca = Lynx Edicions\|miejsce = Barcelona\|język = en \|data dostępu = 2019-05-06}}</ref> # <ref name="~~ioc~~ibc">{{Cytuj stronę \| url = ~~https~~http://~~www~~ibc.~~worldbirdnames~~lynxeds.~~org~~com/~~bow/waterfowl~~species/common-teal-anas-crecca \| tytuł = ~~Screamers, ducks,~~Common ~~geese,~~Teal ~~swans\|autor = F. Gill &~~(''Anas ~~D. Donsker (red.~~crecca'') \| opublikowany = ~~IOC~~IBC: ~~World~~The Internet Bird ~~List: Version 9.2~~Collection \| język = en \|~~data~~ ~~dostępu~~archiwum = https://web.archive.org/web/20160313142452/http://ibc.lynxeds.com/species/common-teal-anas-crecca \| zarchiwizowano = ~~2019~~2016-1003-2813}}</ref> # <ref name="ioc">{{Cytuj stronę \| url = https://www.worldbirdnames.org/bow/waterfowl/ \| tytuł = Screamers, ducks, geese, swans \| autor = F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.) \| opublikowany = IOC World Bird List (v11.1) \| język = en \| data dostępu = 2021-04-20}}</ref> }} # <ref name="iucn2">{{IUCN \| id = 22729498 \| nazwa = Anas carolinensis \| data dostępu = 2021-04-20}}</ref> ▲# <ref name="Mielczarek&Kuziemko">Systematyka i nazwy polskie za: {{cytuj stronę\|url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/nonpasserines1.html#Anatini \|tytuł = Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: ~~2018~~2021-0804-05)\|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko \|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego \|praca = Kompletna lista ptaków świata\|data dostępu = ~~2019~~2021-0504-0620}}</ref> </references> == Bibliografia == * {{cytuj książkę \|nazwisko=Stastny \|imię=Karel \|tytuł=Ptaki wodne\|wydawca=Delta \|miejsce=Warszawa \|rok=1993 \|isbn= 83-85817-10-7}} * {{cytuj książkę\|autor = Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal\| tytuł = Handbook of the Birds of the World \|część = 1\|tytuł części = Ostrich to Ducks \|rozdział = Family Anatidae (Ducks, geese and Swans)\|nazwisko r = Carboneras\| imię r = Carles \| rok = 1992\|wydawca = Lynx Edicions\|miejsce = Barcelona\|isbn = 84-87334-10-5\|strony = \|język = en\| odn = tak}} * {{cytuj książkę\|~~nazwisko~~autor = [[Przemysław Busse]] (red.), ~~\|imię = Przemysław \|nazwisko2 =~~[[Zygmunt Czarnecki (ornitolog)\|~~imię2 =~~ Zygmunt ~~\|nazwisko3~~Czarnecki]], =[[Andrzej Dyrcz]], ~~\|imię3 = Andrzej \|nazwisko4 =~~Maciej Gromadzki, ~~\|imię4 = Maciej \|nazwisko5 =~~Roman Hołyński, ~~\|imię5 = Roman \|nazwisko6 =~~Alina Kowalska-Dyrcz, ~~\|imię6 = Alina \|nazwisko7 =~~Jadwiga Machalska, ~~\|imię7 = Jadwiga \|nazwisko8 =~~Stanisław Manikowski, ~~\|imię8 = Stanisław \|nazwisko9 =~~Bogumiła Olech ~~\|imię9 = Bogumiła~~ \|tytuł = Ptaki \|url = \|tom = I\|rok = 1990\|wydawca = Wiedza Powszechna\|miejsce = Warszawa\|seria = Mały słownik zoologiczny\|isbn = 83-214-0563-0 \| odn={{odn/id\|Busse\|Czarnecki\|Dyrcz\|Gromadzki\|1990}}}} * {{cytuj książkę \| nazwisko = Sterry\| imię = Paul\|nazwisko2 = Cleave\|imię2 = Andrew\|nazwisko3 = Clements\|imię3 = Andy\|nazwisko4 = Goodfellow\|imię4 = Peter\|tytuł = Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany\|wydawca = Horyzont\| miejsce = Warszawa\| rok = 2002\| isbn = 83-7311-341-X\|odn = tak}} * {{cytuj książkę\|nazwisko = Wylegała \|imię = Przemysław \|nazwisko2 = Ławicki \|imię2 = Łukasz \|tytuł= Głowienka, czernica, cyraneczka, łyska – stan populacji w Polsce i wpływ gospodarki łowieckiej. Opinia na potrzeby Polskiego Komitetu Krajowego IUCN \|url=https://www.iucn.org.pl/images/Publikacje/Eksprtyza-IUCN_wgladowka.pdf \|wydawca=PTOP Salamandra\| miejsce=Poznań\| rok=2019\| isbn= 978-83-935073-9-9 \| odn={{odn/id\|Wylegała\|Ławicki\|2019}}}} == Linki zewnętrzne == * {{Cytuj stronę \| url = https://ebird.org/species/gnwtea \| tytuł = Zdjęcia i nagrania audiowizualne \| praca = eBird \| opublikowany = Cornell Lab of Ornithology \| język = en}} * {{Cytuj książkę \|nazwisko = Gromadzki (red).) \|imię = M. \|tytuł = Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny \|wydawca = Ministerstwo Środowiska \|miejsce = Warszawa \|data = 2004 \|strony = 136–139 \|tom = 7 \|tytuł tomu = Ptaki (część I) \|rozdział = ''Anas crecca'' (Cyraneczka) \|adres rozdziału = https://natura2000.gdos.gov.pl/files/artykuly/52989/a052_Cyraneczka.pdf \|isbn = 83-86564-43-1}} * [http://ptaki.info/cyraneczka opis na stronie ptaki.info] {{Zwierzęta łowne w Polsce}} {{Kontrola autorytatywna}} [[Kategoria:Kaczkowate]] Linia 94 ⟶ 104: [[Kategoria:Ptaki Ameryki Północnej]] [[Kategoria:Ptaki Azji]] [[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku]] [[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]